Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 08.Mar.2021, 10:34

Decenija dijaloga u Briselu, a rešenje se i dalje traži

Delegacije Beograda i Prištine sastale su se u Briselu prvi put 8. marta 2011. godine u okviru tehničkog dijaloga kome posreduje EU, u narednih deset godina dijalog je prošao je kroz više faza, ali i blokada, menjani su pregovarači i formati, a među postignutim dogovorima i dalje postoje oni, na prvom mestu Zajednica srpskih opština, koji još čekaju svoju implementaciju.

Nakon što je 2010. godine EU dobila mandat od UN da posreduje u dijalogu Beogarda i Prištine, >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << prvi tehnički dijalog započet je u martu 2011. godine.

Na čelu delegacije Beograda nalazio se Borislav Stefanović, prištinsku delegaciju predvodila je Edita Tahiri, a i ume EU pregovorima je posredovao savetnik u Evropskoj službi za spoljne poslove, Robert Kuper.

Tokom godinu dana, koliko je trajao početni tehnički dijalog Beograda i Prištine, došlo je do dogovora o slobodi kretanja, o matičnim i katastarskim knjigama, carniskim pečatima, priznaju diploma i zajedničkom upravljanju administrativnim prelazima.

Nakon izbora i promene vlasti u Srbiji, 2012. godine, dijalog Beograda i Prištine ušao je u novu fazu kada je sa tehničkog podignut na visoki politički nivo.

Delegacije Beograda i Prištine predvodili su premijeri Ivica Dačić i Hašim Tači, a pregovorima je posredovala prva šefica EU diplomatije, Ketrin Ešton.

Tokom ove faze dijaloga, 19. aprila 2013. godine potpisan je Briselski sporazum kojim su se dve starne dogovorile integraciju pravosuđa kao i policijskih i bezbednosnih struktura na Kosovu, dogovoreno je forimiranje Zajednice srpskih opština, kao i održavanje lokalnih izbora na Kosovu i međusobno neometanje na putu evrointegracija.

Prištinska strana do današnjeg dana nije ispunila svoju obavezu iz ovog sporazuma i formirala ZSO.

Tokom ove faze dijaloga postignuti su i načelni dogovori o telekomunikacijma, energetici kao i dogovor o principima posete srpskih zvaničnika teritoriji Kosova.

Tadašnja šefica EU diplomatije, Ketrin Ešton, već je krajem 2013. godine najviljvala potpisivanje ”novog sporazuma” o normalizaciji odnosa Beograda i Prištine, a Briselski sporazum je nazivan i kao ”prvi sporazum” o principima normalzacije odnosa dve strane.

Početkom 2015. godine dolazi do nove faze u dijalogu Beograda i Prištine i do promene sva tri glavna aktera.

Federika Mogerini menja Ketrin Ešton na mestu šefice EU diplomatije, a samim tim i glavnog posrednika u dijalogu Beograda i Prištine.

Delegaciju Beograda ovoga puta predvodi novi premijer, Aleksandar Vučić, a Prštinu premijer, Isa Mustafa. Kao najznačajniji uspeh ove faze dijaloga vidi se dogovor iz avgusta 2015. godine koji je trebalo da se premosti blokade u primeni sporazuma o ZSO, energetici i komunikacijama, kao i sporazum o otvaranju mosta u Kosovskoj Mitrovici.

Iako je Federika Mogerini početkom 2018. godine najavaljivala da će do kraja njenog mandata biti moguće postići pravnoobavezujući sporazum o svim otvorenim pitanjima između Beograda i Prištine, do toga nije došlo.

Umesto sporazuma, Priština je u novembru 2018. godine uvela takse na robu iz Centralne Srbije što je dobvelo do, za sada, najduže bolokade u dijalogu Beogrda i Prištine.

Beograd je odbijao da učestvuje u nastavku dijaloga sve do ukidanja taksi do čega je došlo nakon američkog pritiska na Prištinu početkom 2020 godine.

U međuvremenu, Federiku Mogerini je na mestu šefa diplomatije EU zamenio Žosep Borelj, a Savet EU je početkom aprila 2020. godine imenovao specijalnog predstavnika EU za dijaloga Beograda i Prištine, Miroslava Lajčka.

Dijalog Beograda i Prištine, pod pokroviteljstvom EU, obnovljen je u julu 2020. godine kada su se u Briselu sastali predsednik Srbije Aleksandar Vučić i premijer privremenih kosovskih institucija Avdulah Hoti, koji je u pregovorima zamenio dotadašnjeg kososvskog predsednika Hašima Tačija nakon što je Taći optužen za ratne zločine pred Specijalnim sudom u Hagu.

Nova faza dijaloga započeta je razgovorima o nestalim i raseljenim licima i ekonomiji, a zatimi i o međusobnim finasijiskim potraživanjima, imovini i manjinskim zajednicama što je podrazumevalo ponovno insistiranje na odgovornosti Prištine da formira dogovorenu Zajednicu srpskih opština.

ZSO je i ovoga puta bila ”kamen spoticanja” za dijalog zbog neogućnosti prištinskih političkih aktera da se dogovore oko ispunjavanja obaveze preuzete još 2013. godine.

Ubrzo dolazi i do pada vlade Avdulaha Hotija i novih izbora na Kosovu, zbog čega se nastavak dijaooga Beogrda i Prištine u Briselu očekuje u maju 2021. godine.

Iako je specijalni predstavnik EU, Miroslav Lajčak, na početku svog jednogodišnjeg mandata, u apriliu 2020. godine, najavio mogućnost postizanja sveobuhvatnog dogovora u ”narednim mesecima”, EU trenutno radi na produžetku njegovog mandata kako bi i u narednoj godini mogao da nastavi da posreduje u dijalogu Beograda i Prištine.
Pogledaj vesti o: Evropska Unija

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...

RTS: Stano: Posle 10 godina dijaloga Beograda i Prištine vreme je za uspešan kraj

B92: "I Zajednica srpskih opština i priznanje"

SrbijaDanas.com: "POSTIGNUTO MNOGO ZA STABILNOST REGIONA" Lajčak: Za 10 godina dijalog doneo važne sporazume