Izvor: Vostok.rs, 04.Jul.2015, 09:42 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Narod između opstanka i nestanka
04.07.2015. - Statistike su porazne i nose u sebi tragičnu istinu o narodu koji je doživeo velika stradanja u modernoj istoriji
„Smatram izvesnim da su Tribali najstariji i najveći narod na celom svetu”, zapisao je u prvoj knjizi „Istorije” vizantijski istoričar Laonik Halkokondil, koji je živeo od oko 1425. do 1490. godine. U istoj knjizi navodi da su Tribali Sirbli, odnosno Srbi, mada se za Halkokondila ne može reći da je zastupao mitomanske teorije o rasprostranjenosti >> Pročitaj celu vest na sajtu Vostok.rs << i starini Srba kroz istoriju. U davnim knjigama pominje se i gotovo neosvojivi grad-tvrđava Srbija, čiji se ostaci nalaze u blizini planine Olimp, što je potvrđivao i jedan grčki turistički bedeker štampan s početka šezdesetih godina 20. veka koji smo svojevremeno imali u rukama. Utvrdu kojom je tada vladao Preljub, pominje i vizantijski car Jovan Kantakuzin (1295–1383).
Poštovani čitalac može se zapitati kakve veze imaju Halkokondil i grad Srbija s temom o položaju Srba danas u regionu, zbog čega smo dužni odgovor, formulisan u vidu pitanja: kako će o današnjim Srbima biti pisano za nekih dvesta-trista godina, šta će ti budući izveštaji o Srbima reći i koliko će ih nabrojati, na kojim će ih komšijskim teritorijama uopšte biti?
Zabrnja danas
Današnji izveštaji svedoče da su Srbi u regionu na razmeđi opstanka i nestanka.
Statistike su porazne i nose u sebi tragičnu istinu o narodu koji je doživeo velika stradanja u modernoj istoriji. Stradali su i mnogi drugi narodi, ali je u 20. veku neporecivo dokumentovano da su Srbi bili žrtve genocidnih projekata i u Prvom i Drugom svetskom ratu, što je značilo besprimerno uništavanje egzistencijalne supstance jednog naroda, masovno, planirano usmrćivanje njegovih pripadnika, uz paralelno podvrgavanje drugim, „mekšim” formama genocida – od preveravanja do etničkog čišćenja i kulturne asimilacije.
Tokom celog 20. veka, dok je bilo Jugoslavije, smanjivan je broj Srba, njihovih nacionalnih ustanova i škola u Mađarskoj, Rumuniji, Bugarskoj, Albaniji… Slično se dogodilo u mnogo kraćem periodu vremena na teritorijama slavodobitno proglašenih, nezavisnih država izraslih na razvalinama Jugoslavije – u Sloveniji, Hrvatskoj, Makedoniji, Federaciji Bosne i Hercegovine, takođe i u Crnoj Gori.
Aršini iz vremena hladnog rata krojili su politiku Beograda tako da je malo-malo bilo postavljano pitanje o sudbini Slovenaca u Italiji i u Austriji, Makedonaca u Bugarskoj i u Grčkoj, ali je malo glasova bilo koji su pitali za sudbinu Srba u tim istim zemljama, takođe i u Rumuniji, gde su hiljade Srba stradale posle 1948. godine u pustarama Baragana. Malo se glasova pitalo i za sudbinu Srba u Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, kao i u Crnoj Gori.
Gde god ta pitanja nisu postavljana, danas je tamo Srba drastično manje nego u vreme hladnog rata, kada su sudbine malih naroda, bačenih u vreo kotao sukobljenih supersila, bile tek dobrodošao začin kojim moćni preko tuđe grbače potpaljuju ili smiruju međusobne sukobe.
O procesima asimilacije kojima su Srbi bili podvrgnuti u okolnim zemljama, dok je bilo Jugoslavije, svedoči more dokumenata. O pripremi terena koji će u drami razbijanja te države dovesti do toga da Srbi budu proterani s teritorija na kojima su vekovima živeli, dokumenata je takođe nebrojano mnogo.
Naizgled paradoksalno, najviše pažnje u vreme Jugoslavije posvećivano je Srbima na Kosovu i Metohiji, a na koji je način to činjeno pokazala su potonja vremena. Pogotovo otkako su i Kosovo i Metohija postali „okruženje”, budući su jednostrano proglašeni „nezavisnim”, kroz ubrzani proces kome je u temelju stajala brutalna sila, dovedena do vrhunca u agresiji NATO-a 1999. godine.
Osveštavanje spomen-kosturnice na Zabrnji 1937.
Na Kosovu i Metohiji formirana je neka vrsta geta za Srbe, u kome su čest ukras bodljikave žice koje podsećaju na koncentracione logore. O raznim vrstama terora nad nedužnim svetom da i ne govorimo.
Režim uspostavljen na Kosovu i Metohiji neka je vrsta logora i za Albance, pošto bez toga ova misirski bogata zemlja ne bi postala primer besprimerne pljačke i otimačine, što ne mogu da skriju celofani političke korektnosti i brige za ljudska prava. Postmoderni narativi humanitarne intervencije, surovi cinizam politike, radikalno poricanje etičkih i pravnih načela, morali su da se oslone na moderne tehnologije razaranja i porobljavanja, a otimačina Kosova i Metohije ostaje kao neporeciva ilustracija te opskurne operacije kojom je čovečanstvo ušlo u treći milenijum.
Iz dokumenata odavno dostupnih, a i onih novih, jasno je da za situaciju u kojoj se nalaze Srbi u regionu nisu odgovorni samo svetski silnici, nego i nezreli srpski i jugoslovenski političari koji su s teškoćom, često krajnje palanački, gledali na svet oko sebe i na hod istorije.
Ma koliko slika o Srbima u regionu danas bila turobna, njihov položaj nesumnjivo može da bude bolji, pod uslovom da Srbija danonoćno brine o svakom pripadniku svog naroda van svoje teritorije. I uz uslov da čelnici Srbije odgovorno, znalački koriste političke i diplomatske alate, umeća i argumente, tako da ih partneri iz okruženja uvaže i da ih poštuju pre svega zbog istine koju ti argumenti u sebi nose.
Od Triglava do Đevđelije
Prema popisu stanovništva iz 2002. godine, u Makedoniji je živelo približno 36.000 Srba, najviše oko Kumanova i severno od Skoplja, prema popisu iz 1994. godine bilo je 39.620, a prema popisu iz 1971. godine 46.465 Srba.
O procesima asimilacije svedoči činjenica da je školu na maternjem jeziku donedavno pohađalo samo oko 300 dece iz srpske zajednice u Makedoniji. Položaj verujućih, pravoslavnih Srba, znatno otežava spor Srpske pravoslavne crkve i nekanonske Makedonske pravoslavne crkve.
Prema popisu stanovništva iz 2002. godine, u Sloveniji je živelo 38.964 Srba, najviše u Srednjeslovenskoj regiji, a onda u Gorenjskoj. U odnosu na 1991. godinu, broj Srba smanjen je za 17,19 odsto. Autohtoni Srbi iz Bele Krajine, koji su počeli da je naseljavaju oko 1530. godine, imali su od 1880. svoju osnovnu školu, koja je ukinuta 1964. godine, da bi tokom devedesetih godina 20. veka najmanje Srba u Sloveniji bilo baš u Beloj Krajini.
Dok Slovenci u Srbiji imaju status nacionalne manjine, takav status nemaju Srbi u Sloveniji, koji su organizovani u 13 udruženja, a čiji rad finansira Ministarstvo za kulturu Republike Slovenije.
Poslednji popisi stanovništva u Albaniji govore o tome da je u proteklih 20 godina najmanje 100.000 Srba brisanjem iz matičnih knjiga preobraćeno u Albance, uz nametanje albanskih imena i prezimena. Ostalo ih je još oko 30.000.
Krajem 2014. godine Srbi nisu imali škole na maternjem jeziku, nacionalno izjašnjavanje im je zabranjeno, kao i korišćenje srpskih imena i prezimena. Već 80 godina nemaju pravo na informisanje na svom jeziku, niti imaju pravo slobode veroispovesti.
Slobodan Kljakić,
politika
