Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 28.Jan.2009, 17:37   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Ruski patrijarsi - od Jova do Kirila

MOSKVA - Ruska pravoslavna crkva je, do izbora mitropolita smoljenskog i kalinjingradskog Kirila, imala ukupno 15 poglavara, koji su tokom istorije birani na različite načine i doživljavali različite sudbine.

Najveća od postojećih autokefalnih pomesnih pravoslavnih crkava, čije osnivanje seže do kraja 10. veka i krštenja kneza Vladimira i Kijevske Rusije 988. godine, u početku je RPC bila jedna od mitropolija >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << Carigradske patrijaršije, da bi postala samostalna u periodu pada Vizantije i gubljenja moći Carigradske crkve, 1448. godine.

Prvi patrijarh - Jov

Te godine, na saboru ruskih episkopa za mitropolita moskovskog i cele Rusije rukopoložen je mitropolit Jona, a datum pojavljivanja prvog patrijarha - mitropolita moskovskog Jova je 26. januar 1589.

Ustanovljavanje patrijaršije je postala važna tačka u istoriji Ruske crkve, budući da je učvrstila njenu nezavisnost i pojačala uticaj u svetu.

Na patrijaršijskom tronu Jov nije bio dugo, budući da je ubrzo proteran u izgnanstvo, u kojem je i umro.

Arhiepiskop rjazanski Ignatij 1605. - 1606.

Od 30. juna 1605. do maja 1606. poglavar je bio arhiepiskop rjazanski Ignatij, koji se ne uključuje u spisak legalnih patrijarha, iako je postavljen uz poštovanje formalnosti na saboru, ali za života Jova.

Nakon toga, na čelu RPC bili su sveštenomučenik Ermogen (3. juna 1606 - 17. februara 1612. godine, proglašen svecem 1913.). Posle njegove smrti, tokom sedam godina crkva nije imala poglavara.

Patrijarh je 1619. godine postao otac ruskog cara Mihaila Romanova, mitropolit Filaret (Fjodor Nikitič Romanov, 24. juna 1619 - 1. oktobra 1633).

Za njim su sledili Joasaf Prvi (6. februara 1634 - 28. novembra 1640), Josif (27. maja 1642 - 15. aprila 1652), Nikon (Nikita Minov, 25. jula 1652 - 12.decembra 1666), Joasaf Drugi (10. februara 1667. - 17. februar 1672), Pitirim (7. jula 1672 - 19. april 1673), Joakim (Savelov, 26. jula 1674 - 17.marta 1690) i Adrijan (24. avgusta 1690 - 16. oktobra 1700).

Posle smrti patrijarha Adrijana nije biran naslednik, a od 1700. do 1721. je "egzarh" i čuvar patrijaršijskog trona bio mitropolit jaroslavski Stefan (Javorski).

Radikalne reforme Petra Prvog - početkom 18. veka

Početak 18. veka u Rusiji je obeležen radikalnim reformama Petra Prvog, koje su obuhvatile i crkvu. Car je 1721. godine osnovao Duhovni kolegijum, koji je naknadno preimenovan u Sveti praviteljstvujušći Sinod - državni organ najviše crkvene vlasti u Ruskoj crkvi.

Posle "februarske revolucije" 1917. godine, odlukom Svetog Sinoda je sazvan Pomesni sabor na kojem je obnovljeno upravljanje crkvom od strane patrijarha i za poglavara je izabran mitropolit moskovski Tihon (Vasilij Ivanovič Belavin, od 18. novembra 1917. do 7. aprila 1925. godine).

U vreme Tihona, crkva odvojena od države

U vreme Tihona i sovjetskih vlasti, crkva je odvojena od države, oduzimane su crkvene vrednosti i nacionalizovani manastiri, hapšeni i streljani sveštenici.

Do početka Drugog svetskog rata, crkvena struktura u celoj Rusiji bila je skoro potpuno uništena. Posle smrti Tihona, Sveti Sinod je prestao sa radom, a RPC je postojala u polulegalnom statusu i dugo bez poglavara.

Crkvom su kao "čuvari patrijaršijksog prestola" upravljali mitropolit kruticki Petar (streljan 1937. godine) i potom mitropolit nižegorodski Sergij.

1943. godine. Sveti Sinod obnovio svoje aktivnosti

Sveti Sinod je obnovio svoje aktivnosti 1943. godine. Septembra te godine, Staljin je primio mitropolite Sergija, Aleksija i Nikolaja, kada se saglasio sa njihovom molbom da se izabere patrijarh RPC.

Održan je Arhijerejski sabor u Moskvi 8. septembra te godine, a 12. septembra je novoizabrani patrijarh Sergij (Ivan Nikolajevič Starogorodski, 8. septembra 1943 do 15. maja 1944. godine) preuzeo dužnost.

Posle Sergijeve smrti, patrijarh je bio Aleksij Prvi (Sergej Vladimirovič Simanski, 2. februara 1945. do 17. aprila 1970. godine).

U tom periodu dužem od 25 godina legalizovana je institucija crkve i uređeni su odnosi crkve i države, obnovljeni odnosi RPC sa drugim autokefalnim crkvama.

Prekretnica crkve i države krajem 20. veka

Istovremeno je, međutim, crkva bila izložena i pritiscima, a prekretnica u odnosima crkve i države desila se krajem 20. veka.

U junu 1971. godine patrijarh moskovski je postao mitropolit kruticki i kolomenski Pimen (Sergej Mihaijlovič Izvekov, 2. juna 1971 - 3. maja 1990).

Na susretu s patrijarhom 1988. godine, predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR Mihail Gorbačov saopštio je da je započeto sa izradom zakona o slobodi savesti, koji treba da vrati crkvi njena prava.

U Danilovskom manastiru 1988. održana je proslava 1000-godišnjice Krštenja Rusije i, bez obzira što je bila unutarcrkveni događaj, označila je prekretnicu u novoj istoriji RPC - postepeno je rastao broj eparhija i crkvi su vraćane svetinje.

1990. godine Aleksij Drugi postao patrijarh

Pimen je preminuo u maju 1990. godine, a 10. juna te godine patrijarh je postao Aleksij Drugi (Aleksej Mihailovič Ridiger, 10. juna 1990. godine do 5.decembra 2008).

Njemu se pripisuju ogromne zasluge za obnovu jedinstva RPC, građenje novih odnosa između države i crkve punih uvažavanja i za obnavljanje strukture crkve.

Dok je bio patrijarh, osnovano je više od 60 novih eparhija, obnovljeno je i izgrađeno više od 15.000 crkava, broj duhovnih škola povećan je do 90.

Aleksij Drugi preminuo je 5. decembra u 80. godini života.

RPC danas ima 157 eparhija i 203 arhijereja, ukupno 29.263 parohije, 804 manastira.

Osim toga, u zemljama Zajednice Nezavisnih Država ima 267 manastira.

2007. godine - proglašeno kanonsko jedinstvo RPC

Maja 2007. godine, u Hramu Hrista Spasitelja patrijarh Aleksij Drugi i poglavar Ruske pravoslavne crkve u inostranstvu mitropolit Lavr potpisali istorijski akt kojim je proglašeno kanonsko jedinstvo RPC.

Mitropolit smoljenski i kalinjingradski Kiril izabran je za novog patrijarha tajnim glasanjem, kao i njegov prethodnik.

Procedura izbora patrijarha nije ustavom precizirana i nju ustanovljava Sveti Sinod, pa je tako Tihon izabran uz pomoć žreba između tri kandidata, Sergij (Starogorodski) tajnim glasanjem, Aleksij Prvi i Pimen javnim glasanjem, tako što je svaki arhijerej ustajao i govorio za koga glasa.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...