Izvor: Večernje novosti, 09.Feb.2020, 14:58   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Ideja o otimanju svetinja u Crnoj Gori nastala u Ukrajini, ustaša pisao Ustav Hrvatske i Makedonske pravoslavne crkve: Kako su politički interesi komadali SPC

Šta je pozadina stalnih pokušaja razbijanja pravoslavnog sveta KADA je početkom januara prošle godine vaseljenski patrijarh dodelio Pravoslavnoj crkvi Ukrajine tomos, dokument kojim je priznata njena autokefalnost, pravoslavni svet bio je duboko "zaljuljan". Jedne je ova vest veoma zabrinula, jer je to korak više ka razjedinjenju u, inače, problematičnom jedinstvu Istočne crkve, a druge obradovala, jer to >> Pročitaj celu vest na sajtu Večernje novosti << istovremeno znači i slabljenje Ruske crkve. Takođe je postalo i jasno da je time otvoren proces stvaranja što više autokefalnih, manjih crkava. Posebno je uzbudila nazovi poglavare nepriznate makedonske i crnogorske crkve, kojima je probudila nadu da su i oni na redu za samostalnost. Kako među raskolničkim crkvama postoji određeni nivo saradnje, zna se da je Miraš Dedeić, čelnik paralelne nepriznate crkve u Crnoj Gori, boravio u Kijevu i sasluživao sa patrijarhom UKP Kijevske patrijaršije Filaretom Denisenkom, i da su zajednički kovali plan o otimanju imovine od Ruske, odnosno, Srpske pravoslavne crkve. Da li je ovaj njihov susret bio i uvod u usvajanje Zakona o slobodi veroispovesti u crnogorskom parlamentu? Činjenica je da je preslikana logika njihove ideje da je crkvena imovina u stvari vlasništvo države, pa je treba nacionalizovati.PROČITAJTE JOŠ - KRIZA U PRAVOSLAVNOM SVETU: Da li bi sukob patrijaršija mogao da ostavi posledice i po naš region? ZA CRKVENE istoričare sve što se dešavalo na relaciji Moskva-Kijev-Carigrad nije ništa novo. Šizmi i jeresi bilo je gotovo od ustanovljenja hrišćanske crkve. Čak su se i vaseljenski sabori, pa i prvi koji je održan u Nikeji, 325. godine, bavili njima. U istoriji Ruske crkve poznat je, recimo, raskol "staroveraca" u 17. veku, koji je nastao zbog ispravljanja bogoslužbenih knjiga i bogoslužbene prakse. Najizrazitiji raskol u pravoslavlju u 20. veku dogodio se u Grčkoj pravoslavnoj crkvi povodom uvođenja novog, ili gregorijanskog kalendara. "Starokalendaraca" u Grčkoj je gotovo milion. SRPSKA pravoslavna crkva u svojoj dugoj istoriji bila je pošteđena raskola, ako se izuzmu pojave Hrvatske i Mađarske pravoslavne crkve, koje nisu stvorene iz njenog krila, već pod prinudom okupatora, sve do sredine prošlog veka. Prvi raskol desio se kada je voljom države, organizovana pseudocrkvena zajednica nazvana Makedonska pravoslavna crkva. Odmah po završetku Drugog svetskog rata i proglašenja Narodne Republike Makedonije, komunistički prvaci iz Skoplja, uz ogromnu pomoć svojih partijskih drugova iz Beograda, počeli su sistematski da urušavaju jedinstveno biće SPC. Politički interesi makedonske oligarhije su bili pokretač sukoba. Još oktobra 1958. godine u Ohridu je održan crkveno-narodni sabor na kome je odlučeno da se "obnovi stara makedonsko-ohridska arhiepiskopija" čije će se granice poklapati sa republičkim granicama Makedonije. Devet godina kasnije, mitropolit Dositej Stojković, inače rodom iz Smedereva, prekršivši kanone Pravoslavne crkve i arhijerejsku zakletvu, na crkveno-narodnom saboru, jula 1967. godine, jednostrano je proglasio potpunu samostalnost crkve u ovoj jugoslovenskoj republici. Koliko je i iza ovog čina stajala oficijelna politika, najbolje govori podatak da je Josip Broz nagradio čelnika nove crkve visokim državnim odlikovanjem.PROČITAJTE JOŠ - Pravoslavni svet na rubu raskola? U bezočnoj drskosti i provokaciji makedonskih partijskih i državnih rukovodilaca-ateista, koji su uzeli učešće u stvaranju jedne nekanonske verske organizacije, govori podatak da su za pisanje njenog Ustava angažovali Antonija Jerkova, aktivnog člana Ustaške mladeži i glavnog operativca u osnivanju Pavelićeve Hrvatske pravoslavne crkve. Srpska crkva je sa velikim strpljenjem pokušavala da izgladi sukob, pristajući svojevremeno na ustupke, čak i na to da nekanonsko odvajanje dela svoje teritorije uobliči u kanonski okvir.Patrijarh German i Josip Broz DRUGI, takozvani američki raskol, koji je potresao Beogradsku patrijaršiju, a ozvaničen je 1963. godine, dovodi se u vezu sa episkopom Dionisijem, ali nije nastao odjednom i iznenada. Uzroke bi trebalo tražiti koju deceniju ranije. Teško je još uvek pronaći tragove, ako oni uopšte i postoje, o tome kada je i ko tačno doneo odluku u vrhu Titove Jugoslavije da se za razbijanje srpske političke emigracije iskoriste Srpska pravoslavna crkva i njena organizacija, najpre u Sjedinjenim Američkim Državama, a potom i u Evropi i Australiji. Istoričar dr Veljko Đurić Mišina, uticaj države na događanja na američkom kontinentu, pojašnjava: - Snaga srpske emigracije, prvenstveno u Americi, politička i ekonomska, predstavljala je za jugoslovenski državni vrh značajnu potencijalnu opasnost. Zato je trebalo tražiti načina da se razbije, usitni i tako učini bezopasnom. Zaključeno je da će se to uspeti izazivanjem problema u Crkvi, forsiranjem sukoba između episkopa američko-kanadskog Dionisija Milivojevića i Patrijaršije u Beogradu. Taj sukob bi doveo do raspolućivanja srpskog naroda, pa bi opasnosti sa te strane nestalo. Dionisije je u Ameriku došao još pre Drugog svetskog rata, a episkop je postao 1940. godine. U toku rata bio je ogorčeni protivnik i neprijatelj Narodnooslobodilačke borbe i istaknuti propagator pokreta Draže Mihailovića. Posle rata je bio jedan od najaktivnijih neprijatelja nove Jugoslavije i čitavu crkvenu organizaciju u eparhiji usmeravao je u tom pravcu.Episkop Dionisije Milivojević KRUNA te njegove antijugoslovenske kampanje bila je u Njujorku 1963. godine, kada je Tito došao na zasedanje Ujedinjenih nacija. Dočekale su ga masovne demonstracije srpskih imigranta na čijem je čelu bio episkop američko-kanadski Dionisije. Patrijarh German i Sinod SPC, pod pritiskom vlasti, pokušavaju da nađu prihvatljivo rešenje i privole Dionisija da prihvati da se američko-kanadska episkopija podeli na tri dela. Dionisije, koji je do tada bio 23 godine episkop svim Srbima u Americi i Kanadi, nije prihvatio tu odluku. Potpuni prekid jedinstva Srpske pravoslavne crkve u SAD i Kanadi je formalizovan marta 1964, kada su patrijarh German i Sveti arhijerejski sabor lišili Dionisija episkopskog i monaškog čina. Patrijarh Pavle, dvadeset i sedam godina kasnije, krajem aprila 1991, pozvao je mitropolita Irineja, tadašnjeg čelnika crkve u rasejanju, da dođe u Patrijaršiju, gde je postignut dogovor o pomirenju. Mesec kasnije, 24. maja, Sabor će proglasiti ujedinjenje. Liturgija pomirenja služena je na Sretenje, u Sabornoj crkvi u Beogradu. Još na Drugom zasedanju Avnoja u Jajcu 1943. godine, udareni su temelji federalnoj posebnosti Crne Gore, koja je postala posebna republika u jugoslovenskoj federaciji. Ustavotvorna Skupština ove federalne jedinice donela je prvi Ustav kojim je zaokružena državnost Crne Gore. Istovremeno je promovisana crnogorska nacionalna posebnost, koja je vidljivo izražena u popisima od 1948. i 1953. godine i u opštoj državnoj i partijskoj politici. Takvo raspoloženje je uslovilo da se povremeno nagoveštavala mogućnost osnivanja nekakve zasebne crkvene organizacije, koja bi delovala samo na teritoriji ove republike.Dositej Stojković Prvi pisani tragovi o začetku ove ideje mogu se naći u arhivskoj građi o radu verske komisije. U razgovoru, 13. novembra 1959. godine, između Blaža Jovanovića, predsednika Narodne skupštine NR Crne Gore, i Milana Vukasovića, predsednika Verske komisije, sa vikarom patrijarha srpskog, episkopom budimljanskim Andrejom. Kada je spomenuta mogućnost povratka na dužnost mitropolita crnogorsko-primorskog Arsenija (Bradvarevića), koji je bio politički osuđen, stigao je odgovor: "Ako nam Sabor nametne Arsenija, biće kao u Makedoniji." Drugim rečima, to je značilo da je i ova republika spremna da krene putem makedonskog raskola. Deset godina kasnije, patrijarhu Germanu je Milo Jovićević, predsednik Savezne verske komisije, zbog pokušaja Svetog arhijerejskog sabora da spreči rušenje Njegoševe kapele na Lovćenu, doslovno rekao: "Nije isključeno da pitanje autokefalne crkve postane aktuelno i u Crnoj Gori." Početkom raspada Jugoslavije na javnu scenu stupaju probuđeni separatisti koji uz zalaganje za odvajanje Crne Gore od Srbije nameću ideju o osnivanju "autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve".Raščinjeni Miraš Dedeić Poslednjeg dana oktobra 1993. godine, uz gromoglasnu podršku Liberalnog saveza i Crnogorskog federalističkog pokreta, na Cetinju je proklamovana ova nekanonska tvorevina. Zanimljiva je konstatacija da su se gotovo svi članovi inicijativnog odbora za osnivanje "autokefalne crkve", u knjizi "Ko je ko u Crnoj Gori" izjasnili kao ateisti. Za mitropolita je izabran Antonije Abramović, raščinjeni sveštenik Pravoslavne crkve u Americi. I njegov naslednik, izabran za novog poglavara 6. januara 1997. godine, Miraš Dedeić, koji je uzeo duhovno ime Mihajlo, takođe je raščinjeni sveštenik. I ne samo to, dva Sinoda, Srpske i Carigradske patrijaršije, bacili su anatemu na njega.

Nastavak na Večernje novosti...