Izvor: Nezavisne Novine, 10.Sep.2016, 21:51   (ažurirano 02.Apr.2020.)

11. septembar, dan koji je promjenio svijet

Desetine hiljada mrtvih, hiljade milijardi dolara sprženih na ratištima Avganistana, Iraka, Sirije i Libije, svjetska finansijska kriza i promjena odnosa snaga u većem dijelu svijeta, direktne su posljedice napada Al Kaide 11. septembra 2001. godine.

Punih 15 godina kasnije, Amerika još uvijek strahuje od novih napada. Ratovima u Iraku i Avganistanu ne vidi se kraj, a Libija i Sirija su u međuvremenu >> Pročitaj celu vest na sajtu Nezavisne Novine << pretvorene u stratišta. Osama bin Laden i Sadam Husein su ubijeni, a mjesto Al Kaide zauzela je strašnija i uticajnija Islamska država.

Zgarišta kula Svetskog trgovinskog centra odavno su raščišćena, lider Al Kaide Osama bin Laden je ubijen, pohvatani su mahom svi inspiratori vjerovatno najstrašnijeg terorističkog napada u istoriji čovječanstva. Al Kaida praktično više i ne postoji, ali Amerikanci još uvijek strahuju da bi se mogli naći na meti napada radikalnih islamista.

Ove godine taj strah izraženiji je nego ranije. Istraživanje javnog mnenja koje su zajednički sproveli Si-En-En i ORC pokazuje da polovina stanovnika Amerike smatra da će radikalni islamisti napasti SAD u vrijeme godišnjice napada na Vašington i Njujork. Prije pet godina, od novih napada strahovalo je 39 odsto Amerikanaca, a rast uznemirenja u Americi tumači se uticajem akcija Islamske države i napadima na bostonski maraton, regrutni centar u Tenesiju, pucnjave u San Bernardinu i Orlandu, ali i nedavne događaje u Nici, Parizu i Briselu.

Američki predsjednik Barak Obama, istovremeno, tvrdi da se Sjedinjene Američke Države nikada neće predati strahu, obećavajuću sunarodnicima "nemilosrdne" akcije protiv Al Kaide, Islamske države i svih ostalih organizacija radikalnih islamista koje siju strah i smrt po svijetu.

Godišnjica napada poklopila se sa vrhuncem kampanje za predsjedničke izbore u SAD, pri čemu i Donald Tramp i Hilari Klinton, svako na svoj način, tvrde da bi bolje zaštitili Ameriku od mogućih budućih napada. Obećanja predsjedničkih kandidata, suštinski, predstavljaju reakciju na seriju istraživanja javnog mnenja, prema kojima se borba protiv terorizma, poslije punih osam godina, na velika vrata vratila na listu vrućih tema američke politike. Razlog tome leži u činjenici da Amerika, ni punih 15 godina nakon 11. septembra nije uspjela da pronađe način da porazi radikalne islamiste.

Prema računicama koje su, odvojeno, objavili Bostonski i Braun univerzitet, do sada je na akcije protiv radikalnih islamista potrošeno 4,79 hiljada milijardi dolara. Uzimajući u obzir način na koji je Vašington finansirao ratove, konačni račun će 2053. godine iznositi 7,9 hiljada milijardi dolara.

Tokom sukoba, u Avganistanu i Iraku ubijeno je 2.200, odnosno 4.500 Amerikanaca. Broj mrtvih Iračana i Avganistanaca nemoguće je precizno utvrditi jer se procene kreću od nekoliko desetina hiljada do više od milion mrtvih. U međuvremenu, radikalni islamisti izazvali su haos u, do tada, relativno stabilnim zemljama poput Libije i Sirije.

Ratovi mlađeg Džordža Buša

Odmah poslije napada 11. septembra, Buš je naredio invaziju Avganistana, očekujući da će brzom akcijom samljeti otpor talibana i neutralisati uticaj Al Kaide na radikalne islamiste širom svijeta. Njegov plan tek je donekle uspio jer su nadmoćne koalicione snage bez problema razjurile talibane i uspostavile vojnu vlast širom Avganistana.

Uhvaćene su desetine saradnika i boraca Osame bin Ladena, za koje su formirani posebni vojni sudovi, a najznačajniji među zarobljenicima zatvarani su u bazu Gvantanamo na Kubi kako radikalni islamisti ne bi imali pravnu zaštitu koju im garantuje Ustav SAD. U narednih 15 godina, tek šačica islamista je osuđena na zatvorske kazne, a Obama, uprkos glasnim obećanjima, ni za osam godina u Bijeloj kući nije uspio da stvori uslove za zatvaranje tog zatvora.

Globalna američka akcija protiv radikalnih islamista, koja se na trenutke pretvarala u pravu paranoju, rezultirala je hapšenjem hiljada navodnih terorista, koji su bili zatvarani po tajnim zatvorima širom svijeta i sa mjesta na mjesto prebacivani jednako tajnim letovima Centralne obaveštajne agencije, CIA. Mučenja, pogrešne identifikacije i bezrazložno nasilje u velikoj su mjeri narušili američki ugled u svijetu.

Dodatni udarac američkom prestižu zadala je Bušova odluka da u martu 2003. godine, zbog navodnih arsenala oružja za masovno uništenje, pokrene invaziju Iraka, što je, u kasnijem slijedu događaja, razbuktalo duboke etničke podjele u toj državi i dovela je na ivicu raspada. Amerikanci i Britanci su brzo slomili otpor vojske Sadama Huseina, koji je kasnije uhvaćen i pogubljen, ali je promjena političkog balansa svakodnevicu ispunila bombaškim napadima, ubistvima i pogubljenjima.

Istovremeno, u Iraku je od gotovo beznačajnih frakcija Al Kaide, nastala Islamska država, koja kontroliše značajne dijelove Iraka, susedne Sirije, ali i Libije, Somalije i Jemena.

Oko 3.000 žrtava iz 90 zemalja

U napadima Al Kaide 11. septembra ukupno je ubijeno 2.996 osoba, dok ih je 6.000 povređeno. Al Kaida je otela četiri aviona, od kojih su dva uništila kule Svjetskog trgovinskog centra u Njujorku, jedan je pao na Pentagon, dok je četvrti pao u Pensilvaniji. U napadu je učestvovalo 19 pripadnika Al Kaide. Ubijeni su državljani 90 zemalja i ovaj napad smatra se najtežim napadom na teritoriju SAD od Perl Harbura 7. decembra 1941. godine.

(RTS)
Pogledaj vesti o: Sirija

Nastavak na Nezavisne Novine...