Izvor: Capital.ba, 12.Avg.2017, 15:13 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Bili urušena postsovjetska ekonomija, a sada…
VILNUIS, Kao i susedne baltičke zemlje, Litvanija je započela tranziciju noseći se s ostacima urušene (post)sovjetske ekonomije.
Sprovedeno je nekoliko ključnih reformi kako bi se otkočio potencijal privatnog sektora za stvaranje vrijednosti i radnih mjesta. Litvanski institut za slobodno tržište imao je jednu od vodećih uloga u zagovaranju javnih politika.
Prvi talas privatizacije državnih preduzeća dogodio se u razdoblju 1991.-1995. Građani su dobili vaučere za kupovinu udjela >> Pročitaj celu vest na sajtu Capital.ba << u državnim preduzećima.
Privatizovano je više od 5.700 državnih preduzeća. Drugi talas privatizacije započeo je 1995., tako da vaučeri nisu bili jedina metoda prodaje državnih preduzeća.
Kao rezultat privatizacije, prema podacima državne statistike, udio privatnog sektora u BDP-u je porastao sa 65 odsto 1995. na 80 procenata 2008.
Uvedena je nezavisnost centralne banke. Uveden je mehanizam valutnog odbora koji je doveo do stabilnosti stope inflacije na jednocifrenim brojkama.
Politika održavanja relativno niske inflacije bila je jedan od uslova pristupanja evrozoni, što se dogodilo 2015.
Reorijentacija trgovine
Pad ruske rublje 1998. bacio je litvansku privredu u recesiju, pa se zato počelo orijentisati prema zapadnim zemljama.
Dok je 1997. godine 45 odsto litvanskog izvoza bilo prema Rusiji, 2006. godine se taj udio smanjio na 21 odsto.
Litvanija je 2004. pristupila Evropskoj uniji, odnosno unutrašnjem tržištu koje je otvorilo trgovinu robama i uslugama, tačnije prostor za snažan rast izvoza.
Litvanija sistemski radi na smanjivanju administrativnog opterećenja ekonomije i sprovođenju okvira za bolju regulativu.
Godine 2013. je donijet Zakon o smanjenju administrativnog opterećenja koji obavezuje tijela javne uprave na svim nivoima.
U skladu sa EU Direktivom o uslugama, pojednostavljen je pristup tržištu usluga u nizu sektora, dok su u nekim sektorima sistemi odobrenja (licenciranja) ukinuti.
Takođe, litvanska Jedinstvena kontaktna tačka pruža kvalitetnu podršku preduzetnicima na jednom mjestu (one-stop-shop) kada su u pitanju raspoložive informacije o uslovima pristupa ržištu i popratne e-usluge.
Litvanija je prema metodologiji Svjetske banke Doing Business za 2017. godinu na 21. mestu u svijetu.
Pritom je 2. u svijetu prema lakoći uknjižbe vlasništva, 6. prema lakoći sprovođenja ugovora i 15. u svijetu u pogledu lakoće izdavanja građevinske dozvole.
Kao samo jedan u nizu primera, Litvanski institut za slobodno tržište kroz svoje je analize uticao na to da se ukinu 2 postupka kod izdavanja građevinske dozvole, što je značilo i skraćenje trajanja dobijanja iste sa 103 na 69 dana.
Takođe, Institut je uticao na ukidanje postupka dobijanja priključka za struju, čime je trajanje izdavanja smanjeno s 95 na 75 dana.
Institut radi na prijedlogu za ujednačenje osnovice za plaćanje doprinosa i smanjenje broja poreskih plaćanja.
Litvanija je dobro pozicionirana i prema mjerenju indeksa ekonomske slobode (prema metodologiji američkog think tanka Heritage Foundation) i to u dijelu regulatorne efikasnosti i slobode poslovanja.
U području poreske slobode, Litvanija je uvela jedinstvenu stopu poreza na dohodak i dobit (flat tax) od 15 odsto.
Istina, visoki doprinosi ostaju faktor relativno visokog ukupnog poreskog opterećenja rada.
Indeks ekonomske slobode Litvanije u razdoblju 1997. – 2017. godine skočio je s 57 na 76 odsto. Prema podacima za 2017. godinu (koji realno mjere stanje iz 2015.), Litvanija je 16. ekonomski najslobodnija zemlja na svijetu.
Kada se gledaju evropski razmeri, bolje su redom Švajcarska, Estonija, Irska, Ujedinjeno Kraljevstvo, Gruzija, Luksemburg i Holandija.
Istovremeno, Litvanija je ispred ostalih nordijskih zemalja – Danske, Švedske, Letonije, Islanda, Finske i Norveške.
Udio poreskog opterećenja u BDP-u je ispod 30 odsto, pa Litvanija dobija visoki skor od 87 odsto u okviru indeksa ekonomske slobode, odnosno u području poreske slobode.
Udio javnog duga u BDP-u je ispod 45 odsto, a udio javne potrošnje u BDP-u je ispod 35 procenata (među najnižim udjelima u EU). Zato se tzv. fiskalno zdravlje drži na visokih 94 odsto. Index.hr
Pogledaj vesti o: Litvanija
.jpg)
