Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 08.Sep.2019, 00:30   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Kako je Vrščanin sa svetskim astrofizičarima pronašao najudaljenije svetove

Međunarodni tim istraživača, među kojima je i srpski astrofizičar dr Darko Donevski (38), otkrio je do sada najudaljenije poznato protojato galaksija nastalo u vreme kada je svemir bio veoma mlad, a to je 800 miliona godina nakon velikog praska.

Kako prenosi Blic, Donevski i njegove kolege sa Univerziteta u Tokiju i Univerziteta Kalteh u SAD udružili su se u projektu ''Silverrysh'' čiji je cilj otkrivanje najudaljenije strukture u svemiru, a značajan doprinos otkriću >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << bio je upravo rad koji je naš astrofizičar objavio prošle godine.

Darko je rodom iz Vršca, završio je fiziku i astronomiju na novosadskom Prirodno-matematičkom fakultetu,a poslediplomske studije u Lajdenu u Holandiji i doktorske studije u Marselju. Trenutno je postdoktorski stipendista Italijanske svemirske agencije i radi na Institutu SIŠA u Trstu koji se bavi naprednim istraživanjima u oblasti prirodnih nauka. Odnedavno kouređuje i vodi prvi naučni radio-podkast na srpskom jeziku.

Otkriće ovog tipa privuklo je pažnju svetske naučne javnosti, a Donevski za Blic objašnjava kako je istraživanje važno jer menja dosadašnje razumevanje o tome kako se galaksije grupišu u jata.

''Galaksije evoluiraju, bas kao i sve drugo u prirodi. Jedna od najspektakularnijih etapa ove evolucije je stvaranje ogromnih jata galaskija, koje su najmasivnije strukture u čitavom svemiru i imaju ukupnu masu veću od hiljadu milijardi sunčevih masa. Galaksije su, po toj osobini da se grupišu, nalik pticama koje lete u jatima. Naučnici danas zato pokušavaju da razvoju nove metode kako bi te strukture našli i u najdaljem svemiru'', objašnjava Donevski.

Kaže da je to od ključnog značaja kako bi se proučili fizički sulovi koji su u vasioni vladali neposredno nakon velikog praska.

Kao primer navodi da ih zanima da li su tada postojali kompleksni organski molekuli.

''Otkrivanje takvih dalekih svetova nije lako, glavni je problem što su ta mlada jata galaksija veoma daleko i cesto su do naših očiju sakrivena prašinom načinjenom od sićušnih čestica silikata ugljenika nastalih u svemiru'', navodi Donevski.

A pronaći, recimo, sistem od 12 galaksija, koje interreagiraju na malom prostoru u tako dalekom svemiru, kako objašnjava, zapanjujući je rezultat.

U tom smislu pominje kako je Habl teleskop snimio samo jednu od ovih 12 galaksija u svom redovnom pregledu neba.

Inače, za otkriće najudaljenijih galaksija, tim naučnika je koristio najprecizniji optički teleskop na Zemlji ''subaru'', koji se nalazi na Havajima. Njime je snimljen veliki deo južnog neba, a zatim su mape pretraživane ne bi li se uočilo povećanje gustine, što bi sugerisalo da u datim oblacima možda postoje protojata.

Kako bi zaista potvrdili da je reč o povezanom protojatu, morali su da pronađu način da razumeju da li se oko tih malih galaksija nalaze i neki džinovi skriveni u prašini i upravo se u tome kao ključan pokazao rad Donevskog.

On je koristeći infracrveni svemirski teleskop ''heršel'' tragao za onim galaksijama koje imaju ekstremnu terminalnu misiju prašine.

''Koristeći taj metod otkrili smo da se oko našeg protojata nalazi nekoliko prašinastih džinova kakve ne očekujemo u tako ranom svemiru'', kaže Donevski i dodaje da je slično kad se prati evolucija čoveka ili životinja, odnosno, kako kaže, sada postoji alat da se prati razvoj čitave jedne strukture od prošlog do današnjeg vremena.
Pogledaj vesti o: Japan

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...

Radio 021: Nekadašnji student novosadskog PMF-a sa svetskim astrofizičarima otkriva najudaljenije protojato galaksija