Izvor: JuznaSrbija.info, 26.Feb.2017, 10:07   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Danas se obeležava 100 godina od Topličkog ustanka

Centralna proslava obeležavanja stogodišnjice Topličkog ustanka biće održana danas u Prokuplju, sa početkom u 11 časova, u centru grada.

Ovoj velikoj i značajnoj manifastaciji prisustvovaće premijer Republike Srbije Aleksandar Vučić, patrijarh srpski Irinej, predsednik Republike Srpske Milorad Dodik, načelnik Generalštaba Vojske Srbije general  Ljubiša Diković, predsednica Narodne >> Pročitaj celu vest na sajtu JuznaSrbija.info << Skupštine Republike Srbije Maja Gojković, predstavnici diplomatskog kora, ministri u Vladi Srbije i narodni poslanici.

Na Trgu topličkih junaka, na spomenik Topličanima palim u ratovima 1912-1918.i žrtvama u narodnom ustanku 1917. delegacije državnog vrha položiće vence i odati počast topličkim junacima .

Toplički ustanak 1917. godine (poznat i kao ustanak na jugu Srbije ili narodna buna) je bio srpski ustanak protiv bugarske i austrougarske okupacije za vreme Prvog svetskog rata. To je bio jedini "ustanak iza frontova", odnosno jedini ustanak u nekoj državi okupiranoj od Centralnih sila tokom celog Prvog svetskog rata.

Ustanku je prethodilo četovanje, a nastavilo se i po njegovom ugušenju. Izbijanju ustanka doprinelo je više činilaca, a na prvom mestu brutalan režim u okupiranim oblastima. Neposredan povod ustanka je mobilizacija koju su bugarske vlasti htele da izvrše na teritoriji Toplice.

Masovni ustanak je trajao od 21. februara do 25. marta 1917. godine. Ustanička vojska od petnaestak hiljada boraca sručila se u rano proleće 1917. godine sa planina u ravnice i okupatorske garnizone, zarobila oko hiljadu bugarskih vojnika i oslobodila veliki deo južne Srbije. Najveće borbe su vođene u dolini južne Morave, na Kopaoniku i na severu Kosova. Bilo je borbi i u drugim delovima Srbije. Da bi ugušile ustanak, centralne sile su morale sa frontova na Soči i Solunu povući čitave divizije.

Opštim narodnim ustankom je stvorena takozvana "Toplička slobodna republika", koja je trajala mesec dana.Obuhvatala je teritoriju Toplice, Jablanice, Jastrepca, istočnih i srednjih predela Kopaonika. Mnoge žene su pomagale ustanak i imale su u njemu bitnu ulogu. Paralelno sa ustankom u Srbiji, vođene su komitske borbe u okupiranoj Crnoj Gori. Vojni rezulatati ustanka su bili uništavanje neprijateljske žive sile, odvajanje divizija sa savezničkih frontova, sprečavanje regrutacije za bugarsku vojsku, sprečavanje rekvizicije, dezorganizacija okupatorske vlasti i presecanje važnih arterija kao što su pruge Beograd — Solun i Beograd — Sofija, koje su vezivale centralne sile među sobom i sa frontom.

Ofanzivom centralnih sila i strahovitim represalijama u proleće 1917. godine "toplička država" je slomljena. U samom topličkom okrugu do temelja je uništeno pedeset pet sela. Uprkos svemu, preostale ustaničke čete su nastavile borbe. Tokom ustanka došlo je do sukoba ustaničkih vođa Koste Vojinovića Kosovca, koji je organizovao ustanak, i Koste Milovanovića Pećanca, kojeg je poslala srpska Vrhovna komanda da preuzme vodstvo. Neki smatraju da je njihov sukob "odsjaj sukoba Crne (Apisove) i Bele (kraljeve) ruke".

Do jeseni 1917. godine komitske čete su nastavile borbe širom Srbije. U jesen 1917. godine Toplički ustanak je konačno ugušen u krvi: okupatorski vojnici, najviše bugarski, ubijali su ne samo poslednje učesnike pobune, nego i žene, decu, starce.

Pre oslobođenja Srbije poginule su mnoge ustaničke vođe, između ostalih vođa ustanka Kosta Vojinović, stari komita Uroš Kostić, pop Dimitrije Dimitrijević, profesor Jovan Radović, kapetan Milinko Vlahović, student Toško Vlahović i brojni drugi. Preživeo je samo vojvoda Kosta Pećanac, koji se povukao iz ustanka.
Pogledaj vesti o: Prokuplje,   Milorad Dodik

Nastavak na JuznaSrbija.info...

NoviMagazin.rs: Vučić: Srpsko srce kuca za Kosovo i Metohiju