Izvor: Politika, 03.Jul.2007, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Političari po poreklu
Danas gotovo trećina pripadnika srpske političke elite potiče iz porodice u kojoj je otac bio političar ili direktor, dok je 1989. godine to bio slučaj u samo dva odsto, pokazuje istraživanje profesora Filozofskog fakulteta Prosečni političar u Srbiji je muškarac, star između 40 i 60 godina, fakultetski obrazovan. Gotovo svaki treći potiče iz viših socijalnih slojeva, tačnije iz porodice u kojoj je otac bio na nekoj visokoj funkciji – političkoj, ekonomskoj ili kulturnoj, >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << a svaki peti je u braku sa osobom koja je takođe pripadnik elite. Uopšte, pripadnost političkoj eliti u Srbiji danas podrazumeva i bar jednu čvrstu rodbinsku ili prijateljsku vezu s nekim na visokom društvenom položaju.
Ovi podaci rezultat su obimnog istraživanja o strukturalnim i vrednosnim promenama političke i ekonomske elite u Srbiji. Istraživanje je obuhvatilo 80 pripadnika političke i 40 pripadnika ekonomske elite na različitim nivoima vlasti, a tokom ove godine sproveo ga je tim istraživača pod rukovodstvom Mladena Lazića, profesora Filozofskog fakulteta u Beogradu. Isti tim je ovakva istraživanja obavio i 1989. i 2004. godine.
Vladimir Vuletić, profesor Filozofskog fakulteta i jedan od istraživača, kaže da su ovi podaci intrigantni, jer ukazuju na tendenciju zatvaranja političke elite kod nas, odnosno da je u poslednjih petnaestak godina došlo do značajnih promena socijalne strukture političke elite. Tako je 1989. godine samo dva odsto pripadnika političke elite poticalo iz porodica u kojima je otac zauzimao neki visoki položaj u političkoj ili ekonomskoj strukturi, a danas taj procenat iznosi 28 odsto. Šanse za pristup političkoj eliti povezane su sa visokim socijalnim poreklom, što pokazuje podatak da dve trećine sadašnjih pripadnika političke elite potiče iz porodica čiji se članovi bave pružanjem usluga, a ne proizvodnjom, dok je 1989. godine više od tri četvrtine pripadnika političke elite poticalo iz nižih društvenih klasa – radničke i seljačke.
Ovakav podatak je još interesantniji ako se uporedi sa, na primer, Mađarskom gde je svega 6,8 odsto pripadnika mađarske političke elite u postsocijalističkom periodu iz porodica u kojima je otac zauzimao neki elitni položaj u bilo kojoj sferi.
Vuletić naglašava da je ovo samo vrh ledenog brega. "Ako smo ustanovili da socijalno poreklo igra ključnu ulogu u obnavljanju političke elite možemo pretpostaviti da je verovatnoća da će neko, zahvaljujući isključivo sopstvenim naporima, uspeti da se u toku svoje radne karijere pomeri iz nižeg sloja i priključi političkoj eliti još manja", ističe Vuletić. Recimo, i 1989. godine kada je pokretljivost bila viša, tek nešto manje od trećine pripadnika političke elite činili su oni koji su započeli karijeru na poslovima koji nisu bili rukovodeći ili visoko stručni. Takva šansa sada je veoma mala, ističe naš sagovornik. Tek svaki deseti pripadnik političke elite karijeru je započeo u nekom zanimanju koje je niže rangirano na skali društvenih položaja.
Budući da se i bračne i prijateljske veze često uspostavljaju između članova elite, širi se i socijalna mreža u okviru elitnih pozicija. Podaci pokazuju da je za razliku od 1989. godine kada je tek svaki dvadeseti političar bio u braku sa pripadnikom iz elitnih slojeva, danas to slučaj sa svakim petim pripadnikom političke elite koji stupa u brak sa direktorom, privatnim preduzetnikom ili, ređe, drugim političarem.
Vuletić kao generalni problem uočava zatvaranje društvene strukture. "Krećemo se ka jednom zatvorenom tipu društva gde je jako slabo izražena socijalna pokretljivost, što u svakom slučaju nije dobro. "Generalno gledano sva moderna društva su otvorena društva, što znači da vaš položaj u društvu zavisi od vaših sposobnosti. U zatvorenim društvima vaš položaj zavisi od porekla, što može da izazove apatiju kod ljudi koji ne vide šansu da zahvaljujući svojim sposobnostima uspeju da dođu do visokih društvenih pozicija.
N. Kovačević
[objavljeno: 03.07.2007.]
.jpg)
