Izvor: RTS, 07.Mar.2015, 10:14   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Plemstvo duha – Vladimir Ćorović

Autor "Istorije srpskog naroda", prema mišljenju mnogih, najsveobuhvatnijeg pregleda srpske istorije, jeste Vladimir Ćorović (1885–1941), istoričar, profesor i dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu, rektor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije.
Rođen je u Mostaru, u poznatoj srpskoj trgovačkoj porodici. U ranoj mladosti, ugledajući se na svog starijeg brata, tada već poznatog >> Pročitaj celu vest na sajtu RTS << književnika Svetozara Ćorovića, objavljuje pesme i kratke priče. Ubrzo se okreće nauci, odlazi na Bečki univerzitet gde studira slovensku filologiju, arheologiju i istoriju.

Zlatni prsten cara Franje Josifa, nagradu koju je trebalo da primi kao najbolji student Bečkog univerziteta, odbio je u znak protesta zbog aneksije Bosne i Hercegovine. Doktorsku disertaciju o Lukijanu Mušickom počeo je da piše još za vreme studija, da bi je odbranio na istom univerzitetu već 1908.
Jelenom Skerlić, sestrom Jovana Skerlića, oženio se 1910. godine. Do 1919, kada je izabran za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu u Beogradu, živeo je sa suprugom u Dubrovniku, Sarajevu, Mostaru, Zagrebu, sasvim skromno, prikupljajući građu za svoj naučni rad, što se može i pročitati u pismima koja je upućivao Jovanu Skerliću, a koja se čuvaju u Univerzitetskoj biblioteci "Svetozar Marković".

Bio je politički aktivan tokom celog života, zbog saradnje sa ilegalnom revolucionarnom organizacijom Mlada Bosna i sumnje da je bio umešan u organizovanje atentata na princa Ferdinanda, bio je osuđen na osam godina robije u poznatom Banjalučkom procesu, ali je amnestiran nakon tri godine, zajedno sa drugim političkim zatvorenicima, pod pritiskom svetske javnosti.
Bio je pristalica ideje jugoslovenstva, poznati mason visokog ranga i kao takav izraziti protivnik fašizma, zbog čega ga je Treći rajh odmah po dolasku u Beograd osudio na smrt. Međutim, pokušaj hapšenja je propao jer je Ćorović, znajući da se nalazi na crnoj listi, napustio Beograd zajedno sa pojedinim istaknutim jugoslovenskim političarima. Nažalost, na putu ka Engleskoj, poginuo je u avionskoj nesreći 12. aprila 1941. godine.
Iza njega ostale su studije  (Istorija Jugoslavije, Odnosi između Srbije i Austrougarske u XX veku, Borba za nezavisnost Balkana...) koje mogu da nam pomognu u tumačenju političkih prilika i odnosa koji vladaju na Balkanu i danas. O njemu i njegovim delima pisale su dnevne novine, a danas možete pročitati na portalu Digitalizovane istorijske novine Univerzitetske biblioteke (link 1, link 2, link 3).
Njegovo poslednje objavljeno delo Historija Bosne izašlo je iz štampe 1940, o čemu izveštava i Pravda.
Zahvaljujući dobrim ljudima, njegova zaostavština je sačuvana za buduća pokolenja. Ličnu biblioteku spasao je od Gestapoa Alojz Šmaus, veliki prijatelj srpskog naroda i srpski zet, tadašnji direktor tek osnovanog Nemačkog naučnog instituta u Beogradu, gde ju je popisao i čuvao, kako je sam govorio „u iščekivanju boljih vremena". Veći deo upravo završene studije o istoriji Srbije čuvao je tokom i posle rata njegov izdavač Petar Petrović, dok je manji deo rukopisa ostao u Ćorovićevoj široj porodici.
Potpuno paradoksalno, nakon rata, proglašen je za narodnog izdajnika i državnog neprijatelja, prišivena mu je fraza "krvavi rektor", podstaknuta činjenicom da je bio rektor Beogradskog univerziteta u vreme studentskih demonstracija 1936. godine. Posleratni naučnici i istraživači, po nekom nepisanom pravilu, njegove monografije, studije i članke nisu citirali.
Takođe, posthumno štampanje studije pokušavano je u više navrata, ali isto tako i zabranjivano. Buđenje nacionalne svesti dovelo je do objavljivanja rukopisa 1989. godine u izdanju BIGZ-a pod naslovom Istorija Srba. U proteklih 25 godina, ova publikacija doživela je brojna izdanja.
Ponovo su štampana i ostala dela ovog vrsnog istoričara i hroničara svoga doba, a zahvaljujući akademiku Radovanu Samardžiću, Vladimir Ćorović zastupljen je u knjizi Sto najznamenitijih Srba.

Nastavak na RTS...