Izvor: Politika, 13.Jul.2010, 23:23 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Starenje – uspeh čovečanstva
Danas je prisutna jedna oficijelna predstava o starosti koja starije, gledajući u njima nekorisne jedinke, diskriminiše po mnogim osnovama
Postoje uvek noseće ideje i vrednosti jednog društva u njegovom istorijskom hodu, koje poprimaju karakter slike sveta (Fridrih Tenbruk, nemački filozof).
Predstave o starosti kao životnom dobu koje počinje u određenom periodu životnog ciklusa – u mnogim zemljama posle 65 godina – i koje se sve više produžava postale >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << su tako deo slike jednog novog sveta u kome se susreću generacije od petdo 95 godina. Taj svet je jedna civilizacijska novina u kojoj se čovečanstvo ne snalazi baš najbolje. Upravo je u opticaju dokument svetske organizacije ,,Jačanje prava starijih ljudi – za konvenciju Ujedinjenih nacija”, a nedavno održani okrugli sto u Crvenom krstu Srbije pod nazivom ,,Moj svet ... tvoj svet ... naš svet ... svet bez zlostavljanja starijih”, bio je, i povodom Međunarodnog dana borbe protiv nasilja nad starijim osobama, odgovor na ovaj poziv za jačanje prava starijih ljudi u Srbiji, koja je u svetu na šestom mestu po demografskom starenju.
Predstave o starosti kao životnom dobu u Srbiji postaju tako bitne za sam odnos prema starosti na svim nivoima društva – od porodice, preko lokalne zajednice do državnog vrha. Ove predstave se formiraju duže vreme, u drugoj polovini 20. i sada u 21. veku, pod naletom sve većeg broja članova društva koji ulaze ili su već ušli u tzv. treće životno doba, ali i pod uticajem snažnih turbulencija kroz koje prolazi naše društvo.
Ako su 60. i 70. godine 20. veka bile u znaku nagle urbanizacije, koja je iz tradicionalnih sredina izvukla masu ljudi i nametnula im druge standarde života, poslednja decenija tog veka obeležena ratovima i propadanjem srednjeg sloja koji se bližio penzionerskim danima, a prva decenija 21. veka započela tranzicijom koja izmešta mnoge vrednosti iz kulturnog okvira i pogađa gotovo sve slojeve stanovništva, onda se sve to moralo odraziti i na predstave o starosti.
Prateći genezu tih predstava u poslednjih 50 godina, što je na empirijskom planu vrlo teško, moglo bi ipak da se kaže, bar kao osnovane pretpostavke, da su se one formirale i razvijale od predstava o starosti kao životnom dobu smirenosti, ispunjenosti, zadovoljstva postignutim, ka, sve više, predstavama o tom dobu kao periodu nesigurnosti, strepnji za budućnost, odbačenosti itd. Kao antropološki korelat, prve predstave podrazumevaju očuvanog, krepkog, za mnoge aktivnosti sposobnog starijeg člana društva, druge oronulog, iscrpljenog, zabrinutog i mnogim bolestima ophrvanog čoveka. Starački mentalitet, o kome govori jedan poznati psihijatar, koji se izražava kao pad radoznalosti, smanjenje kruga interesovanja, samo je jedan vid novoformiranih predstava o starosti.
Razume se, iza svakog poodmaklog životnog doba stoji jedan karakterističan život, koji određuje i karakter godina koje se dalje nižu. U svakom slučaju, iza svih predstava o spoljašnjem svetu stoje lični modeli ili modeli svojstveni kulturi određenog društva. U savremenim društvima, sa novim i moćnim tehnologijama, sa sveprisutnim medijima, predstave o mnogo čemu, pa i o starosti, smišljeno se stvaraju. Danas je, moglo bi se reći, prisutna jedna oficijelnapredstava o starosti, podržana i od medija, koja starije članove društva, gledajući u njima nekorisne jedinke, diskriminiše po mnogim osnovama.
Očigledno je, međutim, da se ozbiljna savremena društva moraju zrelo odnositi prema pojavi starenja svog stanovništva. Starenje populacije je jedan od najvećih uspeha čovečanstva, piše u pomenutom dokumentu UN. Istovremeno, predstavlja i jedan od naših najvećih izazova i postavlja državama sve veće ekonomske i socijalne zahteve. Procenjuje se da će Srbija 2051. godine imati oko tri miliona žitelja starijih od 60 godina, što će biti oko 30 odsto ukupnog stanovništva. Hoće li predstave o svim tim članovima društva ostati na nivou onih formiranih u periodu udara prvog i drugog talasa?
Cociolog, predsednik Gerontološkog društva Srbije
Miloš Nemanjić
objavljeno: 14.07.2010.
.jpg)
