Izvor: B92, 27.Dec.2023, 12:44
Hrvatska živi od novca koji joj šalju iseljenici
Hrvatska je iseljenička država celu istoriju.
Kao rezultat toga otprilike podjednak broj Hrvata živi izvan Hrvatske kao i u njoj.
Iako se radi o kontinuitetu iseljavanja već vekovima, u nekim periodima je bilo posebno intenzivno.
Najnoviji talas je počeo nakon izbijanja finansijske krize 2008. godine, a intenzivirao se ulaskom Hrvatske u Evropsku Unije. Do tada je Hrvatska čak imala pozitivan migracijski saldo, više ljudi se useljavalo nego iseljavalo, >> Pročitaj celu vest na sajtu B92 << primarno zbog doseljenika iz BiH, prenosi index.hr.
Veliki gradovi imaju sve manje stanovnika, a Osijek je ispao s popisa gradova sa više od 100 hiljada stanovnika. Malo koji grad ili opština imaju veći broj rođenih nego umrlih, primarno zbog manjka mladih u plodnoj dobi i niskog broja rođene dece.
Hrvatska se tako po broju stanovnika vratila na nivo iz kasnih 40-ih, a gotovo trećina stanovnika su penzioneri. Jasno je da su primarno odlazili mladi, koji nisu mogli da pronađu posao u Hrvatskoj i koje je razočaravala socioekonomska situacija.
Oni koji su iselili kao posledica velikog iseljavanja svake godine šalju milijarde evra iz inostranstva. Prošle godine su u Hrvatsku iz inostranstva putem ličnih transfera, što označava novac koji ljudi šalju direktno iz jedne države u drugu, ušle 2,4 milijarde evra.
Više novca su u zemlju iz koje su iselili poslali samo Rumuni, Španci i Poljaci. Ali u tim državama živi puno više ljudi, pa je iznos po stanovniku puno manji.
Hrvatska ima najvišu vrednost ličnih transfera u odnosu na veličinu ekonomije u celoj Evropskoj uniji. Iznosi čak 7,6 odsto BDP-a, daleko najviše od svih država. Drugoplasirana Litvanija dobija lične transfere u iznosu 3,2 odsto BDP-a (ukupno 0,7 milijardi evra), a trećeplasirana Rumunija 2,9 odsto BDP-a (ukupno 4,4 milijarde evra).
Prema tome se može tvrditi da je Hrvatska najviše iseljenička nacija u Evropskoj uniji, a da nema ličnih transfera iz inostranstva, nestalo bi skoro 1/13 ekonomije Hrvatske.
Zapravo Hrvatska prema merilu važnosti ličnih transfera u nacionalnoj ekonomiji uopšte ne spada u Evropsku uniju. Sličnija je državama poput Srbije, BiH, Crne Gore, Kosova i Albanije. Lične doznake, tj. lični transferi, čine 17,2 odsto BDP-a Kosova, 13,3 BDP-a Crne Gore, 10,6 BDP-a BiH, 9,2 odsto Albanije i 9 odsto Srbije.
Veliki rast ličnih transfera u Hrvatskoj je započeo ulaskom u Evropsku uniju, a još 2012. je iznosio samo 0,8 milijardi evra. Tako se u samo deset godina iznos koji su iseljenici poslali u Hrvatsku utrostručio.
Iskustvo Hrvatske s masovnim iseljavanjem nakon ulaska u EU nije jedinstveno. Države poput Poljske su imale istu situaciju. Nakon što je Poljska ušla u EU 2004. godine, lične doznake su se više nego utrostručile do 2007. godine, povećavši se s 0,9 milijardi evra na 3,1 milijardu evra.
Poljska je primer države koja je nakon ulaska u EU imala velikih problema s iseljavanjem, ali je trend nakon nekoliko godina prestao. Razlog je snažan rast ekonomije Poljske koji je stimulisao ljude na ostanak, pa čak postoje indicije da se trend preokrenuo i da se iseljeni Poljaci vraćaju.
Migracije nisu jednosmerne, dok se neki iz određene države iseljavaju, drugi se useljavaju. Iseljenici određene države koji šalju novac kući predstavljaju priliv ličnih transfera, koji im povećava BDP kroz potrošnju.
Kada se iz neke države šalje novac u drugu, onda to za zemlju predstavlja odliv ličnih transfera. Netko ko se iselio iz Hrvatske u Nemačku i od tamo šalje novac porodici u domovinu, stvara prilive novčanih transfera Hrvatskoj, ali odlive novčanih transfera Nemačkoj.
Taj odliv je za Nemačku realni gubitak, jer umesto da se novac zarađeni u njoj troši u ekonomiji Nemačke, oni odlaze u drugu državu i tamo povećavaju potrošnju. Zbog toga priliv novčanih transfera možemo prikazati kao pozitivan uticaj na BDP, a odliv kao negativan.
Broj priliva i odliva je neto lični transfer. S obzirom na to jesu li veći odlivi ili prilivi, može se odrediti uticaj na BDP. Države sa puno iseljenika, a malo useljenika će imati pozitivan uticaj ličnih transfera na BDP, a one s puno useljenika koji šalju novac u domovinu negativan.
I prema ovome je Hrvatska rekorder EU, s neto ličnim transferima u iznosu 2,8 odsto BDP-a. To znači da Hrvatska više primi novca od svojih iseljenika nego što useljenici u njoj pošalju izvan nje. Najgori nakon Hrvatske su Portugal (1,4 odsto BDP-a), Bugarska (1,4 odsto BDP-a) i Rumunija (1,3 odsto BDP-a). Te zemlje su najveći neto primaoci ličnih transfera u EU.
S druge strane zemlje poput Nemačke, Francuske, Belgije, Italije i Španjolske gube BDP zbog toga što su neto pošiljaoci ličnih transfera, što znači da strani radnici u njima više novca pošalju izvan tih država nego njihovi radnici u drugim državama pošalju u njih.
Lični transferi su dobar indikator razvijenosti. Bogate države imaju malo priliva ličnih transfera u odnosu na veličinu privrede i negativan iznos neto ličnih transfera. Iz njih se ljudi retko iseljavaju, a i kada se isele, nemaju potrebu da šalju novac iz inostranstva svojim porodicama.
Siromašne države imaju puno iseljenika, shodno tome i velike prilive ličnih transfera iz inostranstva i pozitivan iznos neto ličnih transfera. Ljudi se iz njih iseljavaju da bi mogli pronaći posao ili bolje poslove u inostranstvu, a deo zarađenog šalju u domovinu svojim porodicama.
Hrvatska je prema kriterijumu ličnih transfera najsiromašnija država EU. Dobra vest je da se to može promeniti. Dobar primer je Poljska, koja je nakon ulaska u EU zabeležila veliki talas iseljavanja i posledično rast priliva od neto transfera, ali je zbog snažnog ekonomskog rasta iseljavanje stalo. Čak se bliži pozitivnoj nuli po pitanju neto ličnih transfera (trenutno 0,1 posto BDP-a).
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu i uključite se u našu Viber zajednicu.
.jpg)
