Izvor: Politika, 01.Jul.2014, 23:03 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Veliki rat kralja Petra zatekao u Vranjskoj Banji
U lečilištu sa najvišom temperaturom mineralne vode u Evropi okrepljenje pronalazile obe kraljevske porodice
Vranjska Banja – Redovni gosti Vranjske Banje bili su članovi obe kraljevske porodice. Draga Mašin lečila se ovde od 1901. godine, a leka svojoj bolesti od 1914. godine ovde je nalazio i kralj Petar Prvi Karađorđević. Tu ga je zatekao i početak Prvog svetskog rata, i tu je doneo odluku o prvom zakonu o banjama koji je usvojen 2. juna 1914. godine, koji >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Vranjska Banja slavi kao svoj praznik.
Ovde s ponosom ističu da je ova banja jedna od malobrojnih članica Udruženja kraljevskih banja Srbije i Asocijacije kraljevskih banja Evrope. I dok u istoriji banje nije zabeleženo u kojoj kadi se kupala kraljica Draga, sačuvano je svedočanstvo o kraljevoj kadi koja se i danas koristi. Zapisano je da je „Čiča Pera, odlazeći iz banje 1915. godine, iako je imao besplatan boravak, platio sve račune – za prenoćište, kuhinju, ogrev, štalu za konje”.
Ime kralja Petra Prvog Oslobodioca nosi ulica u kojoj se nalazi zgrada Specijalne bolnice za rehabilitaciju, popularnog stacionara, sagrađena davne 1888. godine. Odnedavno se ovde na još jedan način čuva uspomena na znamenitog gosta. U okviru obeležavanja Dana banje, stogodišnjice donošenja Zakona o banjama i prvog dolaska kralja Petra, u holu Specijalne bolnice 2. juna je otkrivena njegova spomen bista, rad studenta Akademije za umetnost i konzervaciju Srpske pravoslavne crkve Aleksandra Stanojevića iz ovog mesta, kao i spomen ploča.
Istovremeno je otvoreno renovirano krilo „A” u kojem su sobe opremljene novim nameštajem, led televizorima, kablovskom televizijom i internetom.
– Kralj Petar Prvi Oslobodilac lečio se ovde u više navrata. Tu ga je zatekao Prvi svetski rat. Boraveći ovde, odlučio je da donese prvi zakon o banjama. Zbog toga smo rešili da mu se odužimo i ovim obeležjima. Istovremeno smo otvorili renovirano krilo sa 22 sobe u čiju obnovu i opremanje smo uložili tri miliona dinara. Taj blok nije obnavljan skoro četrdeset godina. Urađene su nove instalacije za vodu i struju. Blok „B” je obnovljen pre četiri godine, tako da sada, pored prirodnih blaga – mineralne vode i blata, imamo i najsavremeniju opremu i najnovije aparate čija je prosečna starost dve-tri godine – ističe za „Politiku” dr Zoran Milosavljević, direktor ove ustanove.
Vranjska Banja se nalazi desetak kilometara jugoistočno od Vranja, šest kilometara od autoputa Niš–Skoplje i tri kilometra od pruge kojom je tutnjao i čuveni „Orijent ekspres” koji se tu zaustavljao. Smeštena je u podnožju Besne kobile na nadmorskoj visini od 380 metara. Ima najtoplije izvore u Evropi čija se temperatura kreće od 96 do 110 stepeni Celzijusovih. Mineralna topla voda bogata sumporom korišćena je za lečenje još u antičkim vremenima. Postoje pouzdani arheološki dokazi o postojanju rimskih termalnih naseobina koje su građene na temeljima praistorijskog naselja. Mineralni izvori korišćeni su za lečenje i u srednjem veku i u doba Turaka koji su banju nazivali Ilidžom.
Posle Rimljana, Vizantinaca, Nemanjića i Turaka, ovde su dolazile i brojne istorijske ličnosti novijeg doba – od 1903. do 1907. godine nemački industrijalac Bruno Mozer koji je postavio temelje industrije vina na jugu Srbije, pisac Radoje Domanović, profesor Ljubiša Davidović, sa svojom putujućom pozorišnom družinom nastupao je Petre Prličko, posle proterivanja iz Vranja po kazni, u Vranjskoj Banji je između dva rata živela Malika Eminović, čuvena Koštana iz dela Bore Stankovića. I sam Bora je često dolazio u banju fijakerom.
Na naše pitanje čime se Vranjska Banja ponosi, a šta je ono što nedostaje da bi uslovi bili još bolji, Zoran Milosavljević odgovara: – Ponosni smo na boravak kralja Petra, na lekovitost vode sa najvišom temperaturom u Evropi i na rezultate u lečenju. Neprikosnoveni smo kada je reč o lečenju reumatskih oboljenja, a bavimo se i postreumatskim stanjima, stanjima posle povreda, ginekološkim i neurološkim oboljenjima. Pored pacijenata koji dolaze sa uputom preko Zavoda, imamo i goste koji ovde nalaze dobre uslove za odmor i rekreaciju. Naši gosti su iz ovog kraja, kao i iz cele Srbije, najviše iz Vojvodine. Nažalost, ovo je jedna od retkih banja u Srbiji koja nema zatvoreni bazen. Projekat imamo, ali nemamo milion evra, koliko je potrebno za izgradnju.
Milan Momčilović
objavljeno: 02.07.2014
