Izvor: eKlinika.rs, 11.Maj.2025, 11:01
I lekar opšte prakse može da otkrije koji pacijent ima nedijagnostikovan karcinom
Da li pacijent ima nedijagnostikovan karcinom moguće je da utvrdi čak i lekar opšte prakse uz pomoć novih algoritama. Te pomoćne medicinske „alatke“ kreirali su istraživači sa dva britanska univerziteta – Queen Mary University of London i University of Oxford. Dva nova, unapređena algoritma, koja imaju prediktivnu moć, koriste informacije o zdravstvenom stanju osobe i jednostavne testove krvi kako bi precizno predvideli šanse pacijenta da trenutno ima nedijagnostikovan >> Pročitaj celu vest na sajtu eKlinika.rs << rak, uključujući teško dijagnostikovane karcinome jetre i usne duplje. Naučni rad objavljen je u časopisu Nature Communications.
Kada se nedijagnostikovan karcinom utvrdi u ustanovi primarne zdravstvene zaštite, tada je moguće početi i lečenje raka u ranoj fazi
Novi modeli bi mogli da naprave revoluciju u načinu otkrivanja raka u primarnoj zdravstvenoj zaštiti i olakšati pacijentima da dobiju lečenje u mnogo ranijim fazama bolesti. Britanska nacionalna zdravstvena služba – NHS, na primer, trenutno koristi algoritme za predviđanje, kao što su QCancer rezultati, kako bi kombinovali relevantne informacije iz podataka o pacijentima i identifikovao pojedince za koje se smatra da imaju visok rizik od trenutno nedijagnostikovanog raka. Na taj način se omogućava lekarima opšte prakse i specijalistima da pacijente pozovu na dalje testiranje.
Istraživači sa Queen Mary University of London u Londonu i University of Oxford koristili su elektronske zdravstvene kartone više od 7,4 miliona odraslih Britanaca kako bi kreirali dva nova algoritma koja su mnogo osetljivija od postojećih modela i koja bi mogla da dovedu do boljeg kliničkog odlučivanja i potencijalno ranije dijagnoze raka.
Identifikovana četiri dodatna medicinska stanja koja se dovode u vezu sa povećanim rizikom od 15 različitih vrsta karcinoma
Ključno je da su, pored informacija o starosti, porodičnoj istoriji, medicinskim dijagnozama, simptomima i opštem zdravstvenom stanju pacijenta, novi algoritmi uključili rezultate 7 rutinskih analiza krvi (koji analiziraju kompletnu krvnu sliku osobe i testiraju funkciju jetre) kao biomarkere za poboljšanje rane dijagnoze raka.
U poređenju sa postojećim QCancer algoritmima, novi modeli su identifikovali četiri dodatna medicinska stanja koja se dovode u vezu sa povećanim rizikom od 15 različitih vrsta karcinoma, uključujući one koji pogađaju jetru, bubrege i pankreas. Takođe su pronađene dve dodatne asocijacije za porodičnu istoriju raka pluća i raka krvi, a 7 novih simptoma koji izazivaju zabrinutost (uključujući svrab, modrice, bol u leđima, promuklost, nadimanje, masu u stomaku, tamnu mokraću) identifikovano je kao veza sa više vrsta tumora.
Dobijeni rezultati pokazali su da novi algoritmi nude znatno poboljšane dijagnostičke mogućnosti i da su zapravo jedini koji trenutno mogu da se koriste u ustanovama primarne zdravstvene zaštite za procenu verovatnoće trenutnog, ali još uvek nedijagnostikovanog raka jetre.
Uz nove alatke koje otkrivaju nedijagnostikovan karcinom, može se utvrditi postaje i retkih vrsta raka
Profesorka kliničke epidemiologije i prediktivne medicine Julia Hippisley-Cox sa Queen Mary University u Londonu i glavna autorka studije, kaže:
– Ovi algoritmi su dizajnirani da se ugrade u kliničke sisteme i koriste tokom rutinskih konsultacija sa lekarom opšte prakse. Oni nude značajno poboljšanje u odnosu na trenutne modele, sa većom tačnošću u identifikovanju raka – posebno u ranim, lakše lečivim fazama. Algoritmi koriste postojeće rezultate analiza krvi koji su već u kartonima pacijenata, što ovo čini pristupačnim i efikasnim pristupom koji pomaže Nacionalnoj zdravstvenoj službi da ispuni svoje ciljeve poboljšanja evidencije o ranom dijagnostikovanju raka do 2028. godine.
Dr Carol Coupland, istraživač na Queen Mary University of London i profesorka medicinske statistike u primarnoj zdravstvenoj zaštiti na University of Nottingham, objašnjava da novi algoritmi za procenu rizika pojedinaca od trenutno nedijagnostikovanog raka pokazuju poboljšanu sposobnost identifikacije ljudi koji su najviše izloženi riziku jednog od 15 vrsta raka na osnovu njihovih simptoma, rezultata analiza krvi, faktora načina života i drugih informacija zabeleženih u njihovim medicinskim kartonima.
– Oni nude potencijal za omogućavanje ranije dijagnoze raka kod ljudi od 18 godina pa nadalje, uključujući i neke retke vrste karcinoma – naglasila je dr Coupland.
Članak I lekar opšte prakse može da otkrije koji pacijent ima nedijagnostikovan karcinom se pojavljuje prvo na eKlinika.
