Izvor: Politika, 05.Avg.2011, 13:39 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Kale, u Pirotu
Smatra se da je današnje utvrđenje podignuto u vreme kneza Lazara i spomenik je kulture od velikog značaja
Kale se nalazi u okrilju gradskog jezgra savremenog Pirota. Prema raspoloživim podacima, današnje utvrđenje podignuto je u vreme kneza Lazara, što znači tokom sedamdesetih i osamdesetih godina 14. veka.
U prvoj polovini petnaestog veka utvrđenje se nalazilo u središtu srpsko-turskih sukoba. Srpski vladari despot Stefan i despot Đurđedržali su grad povremeno. >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Tvrđava je od srednjeg veka, pa sve do prve polovine 20. veka – korišćena u vojne svrhe.
Srednjovekovno jezgro utvrđenja obuhvata relativno malu površinu i sastoji se iz dve celine. Na vrhu je manja citadela, opasana bedemima sa jakim kulama.
Sa pristupačne strane, bila je branjena pred utvrđenjem kroz koje se prolazilo ka glavnoj kapiji.
U poznijem razdoblju, najverovatnije u 18. veku, utvrđenje je dograđeno na zaravni pored reke i opasano relativno slabim bedemom, sa dva reda puškarnica. Spomenik je kulture od velikog značaja.
U viševekovnoj istoriji pirotskog kraja razlikuju se periodi vizantijske, bugarske, srpske i turske uprave. U novijoj istoriji grada, njegov društveni život i političke prilike bile su tesno povezane sa događajima i politikom oslobođene Srbije, 1804. godine. Do konačnog oslobođenja od Turaka, pirotsko stanovništvo održavalo je višestruke odnose sa Srbijom, a njegova prošlost u 19.veku bila je pod znatnim, posrednim ili direktnim, uticajima iz oslobođene Srbije.
Piroćanci su, uz pomoć Srbije, pokušali da se oslobode Turske uprave u čuvenoj Pirotskoj buni, 1836. godine, i antifeudalnom narodnom ustanku, 1841. godine. Oslobođenje Pirota i okoline od Turske uprave, 28. decembra 1877, i ulazak u sastav Kneževine Srbije, kao njene etničke i nacionalne teritorije, odredilo je Pirotu nove puteve razvitka i, od tada, kroz poslednje decenije19. veka, i kasnije, u 20. veku, istorija Pirota i pirotskog kraja uklapa se u opšti tok istorije srpskog naroda i deli njegovu istorijsku sudbinu.
Ponišavljem je vodio važan vojnički i trgovački put iz Evrope u Konstantinopolj i prednju Aziju, a duž njene trase nastala su prva organizovana naselja, čija imena donose antički itinerari, spiskovi putnih stanica. Na jednom od itinerarija Pirot je označen imenom Tures. Većina pisaca koji su do sada u svojim delima proučavali Pirot – smatra da se današnji grad nalazi na mestu stare rimske stanice Tures, na putu od Niša i Remesijane ka Sofiji.
Novijim arheološkim radovima u neposrednoj blizini pirotskog grada, na južnim padinama Sarlaha, otkriven je jugozapadni deo antičkog i ranovizantijskog jakog utvrđenja, koji, sa otkrivenim pokretnim arheološkim materijalom, pruža mogućnosti za dosta pouzdanu ubikaciju Prokofijevog gradića Kvimedave.
U drugoj polovini 12. veka srpska država počinje borbu za Pomoravlje. Srbi se pominju 1172. godine u oblasti oko Ćuprije, a svakako da je najteže bilo osvojiti Carigradski drum. U savezu sa Ugarskom, Stefanu Nemanji je to delimično pošlo za rukom, u borbama 1182–1183, kada je udružena srpsko-ugarska vojska osvojila oblast Niša, Pirota i prodrla do Sofije. Ugarski odredi su se tada povukli, a Srbija je sama nastavila ratne operacije, kada je pirotski kraj ušao u sastav Srbije.
Prve vesti o Pirotu nalaze se u opisima putopisaca i predstavnika stranih poslanstava koji su, uglavnom, putovali starim Carigradskim drumom do turskog sultana. To su bili, uglavnom, mađarski i nemački poslanici. To je deo bogate istorije grada i kraja koji ima čuvene ćilime prelepih šara, na koje su žitelji ovog grada i celog pirotskog kraja ponosni. Nadaleko je poznat i pirotski kačkavalj, koji se spravlja na starinski način, po recepturi predaka. Tako, pored utvrđenja Kale, koje doprinosi atraktivnosti grada, ima još mnogo toga za one koji požele da bolje upoznaju predele i ljude u pirotskom kraju.
Pripremila Snežana Prljević
objavljeno: 05.08.2011.
.jpg)
