Izvor: Blic, 17.Maj.2009, 02:37 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Penzije ujednačiti radni vek produžiti
Srbija će ove godine iz budžeta izdvojiti 213 milijardi dinara za isplatu penzija, što predstavlja najveći izdatak u okviru javnih finansija. Da bi se problem rešio, država mora da nastavi s reformom javnog penzionog fonda, ali i da pojača naplatu od preduzeća koja imaju dugovanja prema PIO fondu – kaže u razgovoru za „Blic nedelje” Milojko Arsić, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu.
Mere koje se moraju preduzeti nisu popularne, ali to je >> Pročitaj celu vest na sajtu Blic << jedini način da se prevaziđu dugoročni problemi u državi u kojoj je stanovništvo sve starije, gde je nezaposlenost ogromna i svakoga dana raste broj ljudi koji ostaju bez posla.
– Reforme penzionog sistema podrazumevaju da se nastavi s povećanjem starosne granice odlaska u penziju, zatim da se vremenom izjednači starosna granica za žene i muškarce, da se smanji odnos prosečne penzije i prosečne zarade (trenutno je 70 odsto), kao i da se smanje rasponi u penzijama koje su danas i te kako izražene – objašnjava prof. Arsić, i nastavlja da racionalizacija u državnom penzionom fondu treba da, između ostalog, stvori prostor za uvođenje socijalnih penzija koje bi primale sve stare osobe koje nemaju druge izvore prihoda. Takvih ljudi, prema procenama, ima između 300.000 i 400.000.
On kaže da se mora rešiti problem naplate doprinosa od preduzeća koja duguju PIO fondu. Taj dug je sa kamatama u poslednjih nekoliko godina narastao na 150 milijardi dinara. Efikasnija naplata doprinosa smanjila bi budžetske transfere penzionom fondu.
– Naplata dugovanja neće biti laka, jer su najveći dužnici PIO fondu bivša društvena preduzeća koja dugovanja vuku još iz prošlosti. Reč je o velikim sistemima, sa velikim brojem zaposlenih koji su u procesu privatizacije. Svaki dodatni pritisak na njih značio bi njihovo gašenje, tako da je problem veoma složen i sve dok se društvena preduzeća ne privatizuju, neće biti bolje. A preostalo je pedesetak takvih preduzeća – kaže Arsić.
Međutim, nije samo zbog neplaćanja doprinosa kasa PIO fonda ostala prazna. Ogroman problem predstavlja neravnoteža na tržištu između zaposlenih i penzionera.
– Ono što država, odnosno Poreska uprava, mora da uradi jeste da se smanji rad na crno. Zatim da se stane na put rasprostranjenoj praksi da se radnici prijavljuju na minimalnu osnovicu, a da ostatak primaju na ruke. I to je delimično rad na crno – zaključuje prof. Arsić.
PIO fond cvetao sedamdesetih
Nekada je u Srbiji na jednog penzionera dolazilo skoro četiri radnika. Taj odnos je sedamdesetih godina bio 1 prema 3,8. U godinama posle toga smanjuje se broj zaposlenih, a raste broj penzionera. Deset godina kasnije 1980. godine, odnos penzionera i radnika je bio 1:3,5. Devedesete su donele potpunu neravnotežu na tržištu, tako da je 1991. godine odnos penzionera i zaposlenih bio 1:2,3; 2000. godine 1: 1,7; 2005. godine 1:1,6, a 2008. godine 1: 1,5.
Kako je u okruženju
Problemi sa kojim sa suočava penzioni sistem u Srbiji nisu specifični samo za nas. I druge zemlje imaju nepovoljan tendencije u oblasti demografije, i kao rezultat toga nepovoljan odnos broja zaposlenih i penzionera. Tako, naprimer, u Hrvatskoj na jednog penzionera, uključujući i poljoprivredne penzionere, dolazi oko 1,4 zaposlenih, u Nemačkoj na jednog penzionera dolazi 1,35 zaposlenih, a u Italiji 1,46. Međutim, deficit u njihovim javnim penzionim fondovima, meren odnosom prema BDP, manji je nego u Srbiji, usled adekvatnijeg nivoa ostalih parametara javnog penzionog sistema (odnos prosečne penzije i prosečne zarade).
.jpg)
