Izvor: juGmedia, 22.Feb.2015, 13:22 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Kralj srpskog štofa bio bogatiji i od Karađorđevića
LESKOVAC – Imali su najmanje desetak velelepnih vila po Srbiji, novac po švajcarskim bankama i rezerve australijske vune od četiri miliona kilograma, a pričalo se da je na temelju njihove započete zgrade kasnije sagrađena “Beograđanka”.
Napuštena fabrika “Vučje”, tri raskošne vile, spratni restoran, kolonijalna zgrada i desetak kuća – građevine su po kojima je više od osam decenija prepoznatljiv >> Pročitaj celu vest na sajtu juGmedia << centar varošice Vučje, udaljene dvadesetak kilometara od Leskovca. Taj niz objekata poređanih u krug, koji preseca živopisna reka Vučjanka, pripadao je tekstilnom industrijalcu Lazi Teokaroviću.
Građevine pravljene sa ukusom i stilom, nemi su svedoci najperspektivnijeg industrijskog perioda i društevnog života u leskovačkom kraju, ali i propadanja.
Iako gazda Laza odavno nije među živima, u varoši podno Kukavice još se pamte i prepričavaju priče o njegovom bogastvu, gospodstvu, životu i dobročinstvu.
“Lazu su najviše voleli njegovi radnici koji, za razliku od tekstilaca u Leskovcu, nikada nisu štrajkovali. Nisu ni imali razloga jer su im redovne plate bile kao učiteljske, davao im je beskamatne kredite za kuće, pomagao da podignu voćnjake, da nparave svadbe sinovima i kćerima i slao ih na školovanje u inostranstvo. Bilo je za njega, ali i za njih”, priča Stanko Živković, hroničar porodice Teokarović.
Laza Teokarović bio je srednji od trojice sinova Vane i Mite Teokarovića, jednog od osnivača ovdašnje ali i srpske tekstilne industrije. Nejgova braća Vlada i Slavko su od očeva nasleđa napravili tekstilnu fabriku u Paraćinu, a Laza, iako Leskovčanin, odlučio se za Vučje zbog “mekane” vode iz korita Vučjanke.
Među mnoštvo fabričkih pogona sagradio je i upravnu zgradu, zapravo raskošnu vilu, a dve stotine metara dalje prvu porodičnu, a potom i drugu vilu u alpskom stilu, koje deli Vučjanka i most.
Tu je, okružen mirisnim vrtom i bazenom, šljivcima, jabučarima, i gustom šumom i pozadini, živeo sa suprugom Ljubicom Bubom i sinom Miodragom, primao poslovne prijatelje i ministre.
U prvoj, gostinskoj vili, leto 1941. godine provela je Bubina sestručina iz Beograda Svetlana Velmar Janković, koja će mnogo godina docnije u autobigrafskoj knjizi “Prozraci”, Lazin vrt sa vilama nazvati “vilinskim carstvom”.
“U Vučju sam naučila da upijam sadašnjost, da usisavam duh trenutka u kojem jesam, dok izmičem”, zapisala je slavna srpska književnica.
Sredinom tridesetih prošlog veka, braća Teokarović su sagradili crkvu u okolini Vučja i kao zadužbinu njihove majke Vane, darivali je vernicima, a Lazu je omeo rat u nameri da sagradi još jednu fabriku u obližnjem Miroševcu.
Niko pouzdano ne zna koliko je bilo njihovo bogastvo, ali Stanko, koji je Lazu upoznao 1968. godine u Parizu, priča da su Teokarovići imali najmanje desetak velepnih vila po Srbiji, stanove i nekretnine u Beogradu, novac po švajcarskim bankama i rezerve australijske vune od četiri miliona kilograma, a pričalo se da je na temelju njihove započete zgrade kasnije sagrađena “Beograđanka”.
“Pre rata štampa je pisala da su Teokarovići bogatiji od kralja Aleksandra Karađorđevića”, tvrdi ovaj Vučjanac.
I Teokarovići su po završteku rata uhapšeni i osuđeni na smrt, a kasnije im je preinačena kazna na desetogodišnju robiju. Od smrti ih je spasila baš ona australijska vuna jer su stranci odbijali da novim vlastima predaju ono što one nisu naručile ni platile, ali i činjenica da otete tekstilne fabrike nisu mogle da rade bez njihovog znanja.
Stasiti “dostojanstven gospodar”, kako je Lazu nazvala Svetlana Velmar Janković, deo svog bivšeg carstva u Vučju video je još samo jednom, 1955. godine, u pratnji dvojice pukovnika JNA.
“U Vučju se tražio savet od njega. Ne zna se kako, ali radnici su saznali da stiže gazda Laza i svi su se tog dana svečano obukli. Zaustavili su proizvodnju i izašli iz pogona. Kada je stigao Laza u pratnji pukovnika, nastao je pravi metež. Radnici su mu klicali, ljubili ruke, grlili ga i plakali. Bio je sav zbunjen i uplašen, s razlogom jer su ubrzo stigli predstavnci Udbe i hteli da ga privedu, ali se nekako odustalo u poslednji čas”, prepričava Stanko Živković događaje o kojima su kasnje pričali stariji radnici.
Laza je umro 1985. godine i sahranjen je u Nici, a za sobom nije ostavio direktne potomke jer je njegov sin jedinac Miodrag nešto kasnije poginuo u saobraćajnoj nesreći u Španiji.
Nedavno je u Beogradu preminula i Lazina bratanica, slikarka Nevena Teokarović, koja se oglašavala u ime porodice i do poslednjeg dana nije odustala od zahteva za povraćaj imovine.
———————————-
Za fabriku nije pitao
“Tokom šestočasovnog razgovora u Parizu, Laza se raspitivao za svoje prijatelje i poznanike u Vučju, ali za fabriku nije hteo da pita. Izbegavao je i razgovor o politici, ali mi je jednog momenta rekao da zna da će nadživeti Tita. U to vreme on je pomagao sinu Miodragu koji je u Kazabalnci otvorio tekstilnu fabriku”, priča Živković.
Vile pred urušavanjem
Za razliku od niza kuća, koje su potomci nekadašnjih Lazinih radnika otkupili, dve od tri vile su u stanju raspadanja, posebno ona u alpskom stilu sa stubovima od pikovanog kamena iz Dalmacije i bazenom u dvorištu. Tokom godina iz vile su odneseni stilski nameštaj i skupoceni lusteri, prozori i vrata razlupani, a pokraden je i deo crepa. Vila u okviru napuštene fabrike takođe je prepuštena zubu vreman, kao i bivša kantina, a potonji restoran.
Milica Ivanović
.jpg)
