Izvor: B92, 19.Jul.2010, 12:45 (ažurirano 02.Apr.2020.)
E. Gonzales Vijanja-Danteova balada
"Across the borderline", naslov pesme Raja Kudera, Džima Dikinsona i Džona Hajata jezgrovito iskazuje temu Gonzales Vijanjinog romana.
Ova tri muzičara opevala su nadanja, iluzije i razočaranja meksičkih doseljenika u SAD. Na početku, govori se o mestu na kojem je svaka ulica popločana zlatom, a ono se nalazi odmah iza granice. Za ovim, međutim, sledi obespokojavajuće upozorenje: „And when it’s time to take your turn, here’s one lesson that you must learn >> Pročitaj celu vest na sajtu B92 << – you could lose more than you ever hope to find". Gonzales Vijanjini junaci, Meksikanci iz oblasti Mičoakan, dolaze na svet zagledani na sever i kao da se od samog rođenja kreću na tu stranu. A šta se zbiva kad dođe njihov red da pređu granicu, može se pročitati u Danteovoj baladi.
Tema meksičkih i drugih latinoameričkih doseljenika bliska je Eduardu Gonzalesu Vijanji, čoveku koji nije, kako bi se na osnovu ove knjige pomislilo, Meksikanac, već Peruanac, a koji već godinama živi u Oregonu i predaje na tamošnjem univerzitetu. Nerazumevanje između zajednice koja govori engleski i one koja govori španski, kao i teško uklapanje hispanoamerikanaca u novu sredinu problemi su koji su ovog pisca i profesora naveli da pokrene svojevrsni program pod nazivom Building the Bridge. U okviru njega studenti koji uče španski šalju se u porodice kojima je ovaj jezik maternji, da bi, sa svoje strane, podučavali domaćine svemu što će im biti korisno za život u SAD (jezik, američka istorija itd).
Slična vrsta društvenog angažmana, naravno izvedenog književnim sredstvima, uz obilatu upotrebu mitologizacije, koja omogućava da se lokalni kolorit i verovanja organski utkaju u tekst, može se naći i na stranicama Danteove balade. Glavni junak je Meksikanac koji već više decenija ilegalno boravi u SAD, a pri tom ne govori ni jezik. U romanu se prepliću dva vremenska plana. Jedan priča emigrantsku priču, u kojoj kao ključni događaj figurira čin prelaska granice, koji za Gonzales Vijanjine junake ima životnu i sudbinsku važnost. Drugi, hronološki kasniji tok, bavi se sukobom vrednosti starosedelaca i došljaka, koji romanu daje pokretački impuls.
Naravno, prepoznatljiva intertekstualna podloga vidljiva je već i iz samog naslova. Kroz knjigu figurira trio Dante – Vergilije – Beatris, a glavni motiv je putovanje. Vergilije je, međutim, ovde magarac, a putovanje se ne odvija kroz pakao, čistilište i raj, već kroz pogranične predele Sjedinjenih Država. Iako je junak stacioniran u Oregonu, poprište glavnog dela knjige jesu južnije države – Kalifornija, Teksas, Nju Meksiko i Nevada. Treba, dakle, pustiti Los Lobose ili Texas Tornados, pa sesti i čitati. U knjizi, uostalom, značajnu ulogu igra bend koji svira rančera, nortenjo i slične meksičke muzičke žanrove. Pesme te grupe, koja nosi naziv Hodočasnici Svete smrti, potpadaju pod odrednicu corrido, što je jedna vrsta narativne balade. Ovu reč Gonzales Vijanja stavlja i u naslov romana (El corrido de Dante) – sugerišući tako da najbolji okvir za pripovedanje o sudbini njegovog junaka pružaju tradicionalne meksičke forme. Jedna od čestih tema corrido pesama, uostalom, i jeste upravo život imigranata, tako da je ovaj roman svojevrsna transpozicija tog meksičkog žanra u umetničku prozu.
Termin on the road može se upotrebiti kao ključna žanrovska odrednica Gonzales Vijanjine knjige. Kako je motiv portage osnovni pokretač zbivanja, u pripovedanje se upliću i kriminalistički i detektivski obrasci. Pri tom, etnološki i onirički obojena slikovnost, u kojoj se može prepoznati lokalna ali i biblijska podloga, daju mu prepoznatljivu boju i stvaraju odgovarajući ugođaj. Svojim jezikom Gonzales Vijanja uspeva da predstavi mentalni svet svojih junaka, u čijem se rodnom kraju mešaju „snovi s javom, život sa onostranim". Neki od postupaka karakterističnih za hispanoameričku literaturu i takozvani magični realizam ukrštaju se na stranicama ovog romana sa severnoameričkim žanrovskim obrascima – sasvim dovoljno da Danteova teks-meks avantura postane jedno od boljih čitalačkih iskustava u poslednje vreme.
.jpg)
