Izvor: Politika, 18.Mar.2015, 15:42 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Zakonom do zaštite ćirilice
Za Srbe i Crnogorce ćirilica je prepoznatljiv znak sopstvenog identiteta kojeg se nikada ne bi smeli odreći, kažu stručnjaci
Od našeg stalnog dopisnika
Podgorica – Crna Gora, nekada „najćiriličnija” republika u bivšoj SFRJ, nakon skoro dve decenije potiranja ćiriličnog pisma upisala se u registar „najlatiničnijih” država regiona.
Da bi se ćirilici u Njegoševoj Crnoj Gori ponovo vratio „život” Srpski nacionalni savet >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << je sačinio tekst zakona koji je predat Skupštini Crne Gore, nakon naučnog skupa na kom su osnovne odrednice predloga zakona o zaštiti ćirilice formulisali najeminentniji lingvisti iz Srbije, Republike Srpske, sa Kosova i Metohije i iz Crne Gore i tim pravnih stručnjaka.
Kako nam je rekao predsednik Srpskog nacionalnog saveta dr Momčilo Vuksanović, predlog zakona je ušao u skupštinsku proceduru, nakon što su ga juče podržali poslanici u crnogorskom parlamentu – bivši potpredsednik Socijalističke narodne partije (SNP) i poslanik Neven Gošović, šef Poslaničkog kluba SNP-a Aleksandar Damjanović, poslanik Demokratskog fronta Radovan Asanović, i bivši potpredsednik Nove srpske demokratije, sada nezavisni poslanik Novica Stanić.
Namera ovog projekta je da se, kako pojašnjava Vuksanović, „obezbedi zaštita i ravnopravnost upotrebe ćiriličnog pisma zajamčena Ustavom Crne Gore, odnosno članom 13 stav 2, kojim je utvrđeno da su ćirilično i latinično pismo ravnopravni”.
Ćirilica je za Srbe i Crnogorce prepoznatljiv znak sopstvenog identiteta kojeg se nikada ne bi smeli odreći. Uostalom, o tome najbolje govori obrazloženje ostavke bjelopavlićkih učitelja zbog okupatorske zabrane ćirilice u crnogorskim školama 1916. godine kada su napisali: „Ćirilica je naša istorija, njome su ispisani svi naši kulturni tragovi.”
„Ne postoji nijedan razlog za potiskivanje i napuštanje ćirilice: ni istorijski, ni kulturni, ni estetski, ni lingvistički, ni verski, ni tehničko-tehnološki. Ćirilica je bila i ostala jedna od osnovnih odrednica našeg identiteta. Njeno napuštanje znači prekid sa našim kulturnim i duhovnim identitetom, odnosno odricanje svog kulturnog nasleđa”, poruka je sa nedavnog skupa lingvista u Podgorici.
Činjenica je da su do početka devedesetih godina 20. veka svi listovi i časopisi koji su izlazili u Crnoj Gori štampani ćirilicom: „Pobjeda”, „Stvaranje”, „Ovdje”, „Istorijski zapisi”, „Omladinski pokret”, „Prosvjetni rad”, „Vaspitanje i obrazovanje”, „Univerzitetska riječ”, sve lokalne novine, sve novine radnih organizacija i sve novine organizacija društvenih delatnosti. Ćirilicom isključivo štampani su i svi godišnjaci Crnogorske akademije nauka i umetnosti, svi udžbenici i đačke lektire u izdanju Zavoda za izdavanje udžbenika. Do pre petnaestak godina ćirilica je krasila i sva izdanja „Pobjede”, među njima je i edicija „Luča” i sva izdanja „Oboda” i „Univerzitetske riječi”, a kasnije i „Unireksa”, kao glavnih izdavača u tadašnjoj Crnoj Gori.
„Crna Gora bila je najćiriličnija republika u bivšoj SFRJ. Zbog toga su mnogi, sve do juče, mislili da je u Crnoj Gori zvanično pismo ćirilica”, kaže za naše novine Vuksanović. „Ćirilica je bila narodno pismo. Ćirilica danas u Crnoj Gori ima status samo dozvoljenog, ali ne ravnopravnog i obavezujućeg pisma. Nakon donošenja Ustava Crne Gore 2007. godine, svi javni natpisi, nazivi ustanova, institucija, škola, svi putokazi, nazivi ulica – ispisani su latinicom. Na latinici se vodi i sva državna administracija i korespondencija, uz potpuno proterivanje ćiriličnog pisma.”
U Crnoj Gori svi se slažu sa ocenom da ukoliko bi se nastavio ovakav trend napuštanja ćirilice nje bi uskoro naprosto nestalo sa ovog prostora.
Sa nedavno održanog naučnog skupa „Srpski jezik i ćirilica – osnove srpskog identiteta” jezička elita poručila je da bi nestanak ćirilice bio „ne samo nedopustiv diskriminatorski čin prema onom delu crnogorskog stanovništva koji to pismo doživljava kao jedan od najvažnijih činilaca svog nacionalnog, kulturnog, jezičkog i duhovnog identiteta, nego i nezapamćeno anticivilizacijsko nasilje nad istorijom i kulturom Crne Gore”.
Kako je ćirilicom u Crnoj Gori ispisana najpoznatija naša knjiga „Miroslavljevo jevanđelje”, koju je Unesko uvrstio u ediciju „Pamćenje svijeta” kao jedno od 120 najvrednijih dobara koje je stvorila ljudska civilizacija, očekivano je da će se progonitelji ćirilice u Crnoj Gori setiti i da su i „Oktoih” i druge knjige iz Crnojevića štamparije štampane zlatnim ćiriličnim vezom.
Novica Đurić
objavljeno: 18.03.2015.
