Izvor: Politika, 03.Jul.2010, 00:58 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Starosna feminizacija
Kod starijih od 75 godina na dva muškarca dolaze tri žene
Iskazano brojčano, ljudski život počinje u odnosu polova 100 prema 105-107: na 100 rođenih devojčica, rodi se 105-107 dečaka. Starenjem stanovništva ovaj odnos se menja, jer muškarci imaju veću stopu smrtnosti u svim starosnim grupama (izuzetak su stariji od 85 godina, gde su stope na približno istom nivou). Kako se stope smrtnosti sa starošću povećavaju (što je biološka zakonitost), tako su muškarci ugroženiji >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << usled prosečno više stope smrtnosti. Niža stopa smrtnosti kod ženskog stanovništva znači duže očekivano trajanje života, a sa starenjem populacije to znači i brojčanu dominaciju ženskog stanovništva, naročito kod starijih kontingenata.
Za poslednjih 30 godina broj muškaraca je smanjen u ukupnom stanovništvu za oko 20.000, a u isto vreme povećao se broj žena za više od 60.000. Razlika je sa 120.000 za trideset godina povećana na 200.000. Broj stanovnika po polu se u Srbiji (bez podataka za Kosovo i Metohiju) za period 2006-2008. izjednačava u starosnoj grupi 30-34, a od 35. godine života žene brojčano dominiraju. Usled razlika u specifičnim stopama smrtnosti po starosti, koje su u gotovo svim starosnim grupama niže kod žena, ta dominacija se sa starošću stanovništva povećava. Kod starijih od 75 godina na dva muškarca dolaze tri žene. Veći udeo žena u populaciji starih za posledicu ima bitno drugačije demografske karakteristike stanovništva od onih koji važe za ukupnu populaciju. Da ne postoji razlika po polu u broju starih, ukupna smrtnost te grupe stanovništva bila bi veća, očekivano trajanje života bilo bi kraće, ali bio bi i drugačiji obrazac vodećih uzroka smrti.
Zanimljivo je primetiti kako se usled poboljšanja zdravstvene zaštite i produžavanja očekivanog trajanja života pri živorođenju razlika u smrtnosti po starosti sve više povećava na štetu muškaraca. Početkom 21. veka smrtnost je za deset odsto viša kod muškaraca, dok je pre gotovo 50 godina (tokom 1960) razlika bila svega dva procenta. Naročito se to vidi u smrtnosti mladih od 20. do 30. godine života, gde je razlika šest puta veća danas nego pre pola veka. Na osnovu podataka za 2006-2008, muškarci u trećoj deceniji života imaju tri puta veću stopu smrtnosti od svojih vršnjakinja. Najveći deo ove smrtnosti duguje se smrti od nasilnih uzroka, koji su čak pet puta izraženiji u ovom uzrastu kod „jačeg pola“. Smrtnost muškaraca je sve do 65. godine života dvostruko veća nego kod žena.
Na osnovu podataka za poslednjih pet godina, žene su za deset procenata brojnije u smrtnosti od kardiovaskularnih bolesti od muškaraca. Razlika po polu pokazuje da muškarci od ovog uzroka više umiru u relativno mlađem uzrastu od žena. Petina smrtnih slučajeva kod muškaraca se dogodi do 65. godine života, dok je kod ženske populacije to tek osam procenata. Žene od ovog uzroka najviše umiru posle 75. godine.
Muškarci više umiru od tumora i ta razlika, uprkos sve većem broju žena usled feminizacije starih, raste. Pre 30 godina razlika je bila relativno mala, oko 400, danas je od ovog uzroka skoro 3.000 više umrlih muškaraca u odnosu na broj umrlih žena. Smrtnost muškaraca od tumora je za 40 odsto viša od smrtnosti žena.
Nasilne smrti takođe pokazuju pravilnost, stope smrtnosti su (u mirndopskim uslovima) prosečno tri puta više kod muškaraca.
Žensko stanovništvo je prema svim kriterijumima (udeo starih, udeo mladih, prosečna i medijalna starost, indeks starenja) demografski starije od muškog. Na osnovu procena za 2008, svaki peti muškarac u Srbiji je stariji od 60 godina, kod žena je to svaka četvrta osoba (četiri odsto žena je starije od 80 godina). Razlika u dužini očekivanog trajanja života pri živorođenju po polu se povećavala poslednjih pola veka, sa dve godine na skoro šest godina u korist žena.
Prostorna analiza pokazuje da je najveći udeo ženskog stanovništva starijeg od 60 godina u Vojvodini, Beogradu, Podunavskom i Braničevskom okrugu.
*Magistar demografije, Centar za demografska istraživanja IDN
Ivan Marinković
objavljeno: 03/07/2010
.jpg)
