Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 03.Nov.2008, 17:37   (ažurirano 02.Apr.2020.)

U Zagrebu predstavljena fotomonografija o Jasenovcu

ZAGREB - U Hrvatskom domu likovnih umetnika u Zagrebu danas je održana promocija knjige Nataše Mataušić "Jasenovac - fotomonografija", na kojoj je istaknuto da je cilj te knjige utvrđivanje istorijske istine, odnosno utvrđivanje kriterijuma izbora slika za muzejsku postavku u memorijalnom centru.

Knjiga Nataše Mataušić je prva knjiga gde su u centru pažnje fotografije za koje je rečeno da su vezane za ustaški logor smrti Jasenovac, izjavio je recenzent knjige, >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << istoričar Mario Jareb.

On je dodao da se analizama slika i potpisima uz njih ustanovilo da nisu sve vezane za Jasenovac, već su neke od njih vezane i za druge zločine koje su počinile ustaše ili druge zaraćene strane u ratu.

Cilj naučnih radova je pokazati kakav je Jasenovac uistinu bio, izjavila je profesorka muzeologije Žarka Vujić, dodavši da se autorka služila fotografijama i dokumentima iz više naučnih ustanova: Hrvatskim državnim arhivom, memorijalnim područjem Jasenovac i Istorijskog muzeja.

Urednica jasenovačke biblioteke "Banalnost zla" Tea Benčić Rimaj rekla je da je Jasenovac kao gubilište povezan sa sadašnjim trenutkom u kome se podaci pretvaraju u žrtve različitih dnevnopolitičkih stavova i u kome "mnogi misle nasilno odvojiti tragediju od logike".

Analiza

Nakon promocije, kojoj su prisustvovali istoričari i studenti istorije i muzeologije, Mataušićeva je za Tanjug izjavila da se knjiga zasniva na analizi 120 fotografija za koje se decenijama govorilo i pisalo da prikazuju Jasenovac i zločine koji su tamo počinjeni, od kojih je šezdesetak autentično.

Knjigu, na kojoj je intenzivno radila dve godine, podelila je u pet celina. Jednu čine fotografije koje su ustaše radile u propagandne svrhe i koje su bile tehnički najbolje, ali nisu odražavale pravo stanje u logoru.

Druga celina su fotografije Jasenovca snimljene iz voza, pri čemu su oni koji su ih pravili rizikovali živote, treća - fotografije koje je odmah nakon oslobođenja 1945. snimila Zemaljska komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih saradnika.

Četvrta celina su fotografije za koje se ne zna ko ih je snimio, ali su vezane za Jasenovac, a petu čine sporne fotografije jer su, iako na njima piše da prikazuju stradanja u Jasenovcu, snimljene na nekom drugom mestu.

Fotografije

Ona je rekla da su mnoge fotografije imale višestruke legende na šta se odnose ili su se zbog ležernosti ili nedovoljnog pristupa materijalima dovodile u vezu s Jasenovcem.

Iako tada nije bilo falsifikata, ona je ustanovila da su kod pojedinih neki delovi bili odrezani, kao na primer kod slike koja pokazuje leševe uz prugu, ali se u pozadini video natpis stanice "Lepoglava", gde su ustaše takođe imale logor.

Neke slike snimljene su u Dahauu, a neke od slika gde se vide odsečene glave pokazuju zločine Nemaca nad partizanima u Istri.

Originali fotografija koje je još 1944. objavila "Borba" uz oznaku da se radi o partizanima u Istri nalaze se u istorijskom muzeju u Ljubljani, ali je s njima u vezi sporno što se kao počinioci zločina označavaju nemačke jedinice koje su u tom momentu bile negde drugde, rekla je Mataušićeva.

Potpisi

Neke od slika imaju različite potpise kojima se međusobno optužuju ustaše i partizani, pa tako slika za koju piše da prikazuje likvidaciju u Jasenovcu zapravo pokazuje likvidacije u Sisku koje su počinjene pre povlačenja ustaša, kako tvrde partizani, ili nakon ulaska partizana u grad početkom maja 1945, kako tvrde ustaše.

Knjiga Nataše Mataušić je treća u ediciji biblioteke. Prva je katalog muzejske postave oko kojeg, skoro dve godine nakon postavljanja, postoje kontroverze da li je modernistički ili revizionistički u smislu da zataškava užase koji su počinjeni u Jasenovcu.

Druga knjiga je popis imena 72.193 žrtve Jasenovca koji su sastavili Đorde Mihovilović i Jelka Smreka, mada se broj žrtava logora, po procenama u Hrvatskoj, kreće, i preko 80.000, ali se za mnoge ne znaju imena.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...