Izvor: Prva.rs, 26.Sep.2017, 14:03 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Ove pesme su (s)rušile komunizam u Jugoslaviji
U bivšoj Jugoslaviji, državi jedne partije i stroge cenzure svega što je odudaralo od nametnutog smera vladajuće ideologije i interesa vladajućih struktura, umetnička dela koja su direktno kritikovala režim i poredak svakako su bila neuobičajena i krajnje kontroverzna. Nasuprot tome, režim je aktivno podsticao stvaranje pesama koje su nedvosmisleno veličale život u Jugoslaviji, socijalistički poredak ili vođu Tita.
Ipak, i u takvim društvenim okolnostima postojale su izrazito >> Pročitaj celu vest na sajtu Prva.rs << antirežimski nastrojene pesme koje su uspele da zaobiđu budno oko cenzora i bile objavljene.
Najčešće umotane u eufemizme i metafore, predstavljale su suptilnu kritiku društvenog poretka i vladajuće garniture, koje pak ni mnogi njihovi slušaoci nisu bili u stanju da prepoznaju.
Međutim, bilo je i onih koje su direktno i nedvosmisleno bacale rukavicu u lice režimu.
Azra: „Poljska u mome srcu“ (1981.)
Samo nekoliko meseci nakon pobune radnika brodogradilišta u poljskom gradu Gdanjsku, što je uzrokovalo početak velikog bunta širom Istočne Evrope koji će dovesti do rušenja komunizma, Džoni Štulić je objavio pesmu „Poljska u mome srcu“, u kojoj otvoreno veliča vođu pobune u Gdanjsku Leha Valesa, pokret "Solidarnost".
Emitiovanje ove pesme je bilo zabranjeno na televizijama i radiostanicama, ali ju je grupa izvodila na koncertima.
Riblja čorba: „Član mafije“
Zajedljiva i cinična kritika Saveza komunista Jugoslavije, za koju je od prvog dana objavljivanja bilo jasno da je „mafija“ zapravo metafora za „partiju“.
Iako je pesma tada vladajuću partiju uporedila sa mafijom i okitila je najgorim mogućim epitetima i karakteristikama, bez problema je bila objavljena i izvođena u bivšoj Jugoslaviji.
Bora Đorđević, frontmen „Riblje čorbe“, kasnije je objasnio da je pesma dobila odobrenje za objavljivanje tako što je članove državne komisije koji su bili poslati da odrede valjanost sadržaja pesme, pre slušanja odveo u obližnji kafić.
Idoli: „Maljčiki“ (1981.)
Prva pesma beogradskog benda Idoli „Maljčiki“ predstavljala je snažnu parodiju socrealističke ikonografije. U spotu za pesmu vidimo rudare i metalurške radnike kako poziraju, dok članovi benda, obučeni formalno u siva odela, glume komunističke aparatčike.
S obzirom na to da Jugoslavija nije bila članica tzv. Istočnog bloka, grupa nije imala posebnih problema zbog objavljivanja ove pesme, koja je mogla slobodno da bude emitovana. Ipak, ambasada Sovjetskog Saveza poslala je protestnu notu svim televizijskim i radiostanicama u Jugoslaviji koje su puštale pesmu.
Ali, „Maljčiki“ su preživeli i čak i danas predstavljaju Ironično (ali i nostalgično) podsećanje na život radnika u nekadašnjoj SFRJ...
Prljavo Kazalište: „Ruža hrvatska“ (1988.)
Kad je 1988. na albumu „Zaustavite zemlju“ Prljavo kazalište objavilo pesmu “Mojoj majci (Ruža hrvatska)”, ta kompozicija Jasenka Houre, izvorno posvećena i napisana u spomen njegovoj majci, vrlo brzo je zadobila druge konotacije.
Turneja „Prljavaca“ za spomenuti album vrhunac doživljava na legendarnom koncertu 17. novembra 1989. godine na Trgu Bana Jelačića u Zagrebu (tadašnji Trg Republike) na kojem se okupilo više od 100 000, a možda i 150 000 ljudi.
Upravo na tom koncertu, “Mojoj majci (Ruža hrvatska)” ubrzo je prihvaćena kao vesnik nadolazećih promena, demokratskih izbora i osamostaljenja Hrvatske.
Nekako u isto vreme, sa buđenjem višestranačja, neki su pesmu tumačili i kao Hourinu posvetu gđi Savki Dabčević-Kučar, nosiocu i simbolu Hrvatskog proleća 1971. koja se krajem osamdesetih ponovo aktivirala u političkom životu Hrvatske.
Zabranjeno pušenje „Straža pored Prizrena“ (1989.)
Antiratna pesma 'Zabranjenog pušenja', sarajevskog benda koji je krajem turbulentnih osamdesetih proročanski najavio ono što će se u Jugoslaviji dogoditi u sledećih nekoliko godina: „Zbog sumnjive slave i tuđih grijeha/ginu mladi lavovi“.
Ekatarina Velika: "Još samo par godina za nas" (1989.)
Iako je čuvena pesma EKV, u trenutku kada je nastala, predstavljala svojevrsno predviđanje sudbine članova benda i njihovih ličnih depresija, iz današnje perspektive ona je bila mnogo više od toga...
Iako se u stihovima ne pominju ni Tito, ni partija, ispostavilo se da je Milan Mladenović bio mnogo sofisticiraniji nego što se mnogima činilo, pa je čuveni hit prerastao u šokantnu istinu o uništenim životima čitavih generacija nekada zajedničke zemlje, koja se kao kula od karata srušila "samo par godina" kasnije.
Azra: „Tko to tamo pjeva“ (1982.)
Jedna od upečatljivih kritika na račun režima je pesma „Tko to tamo peva“, u kojoj se autor obraća tada već pokojnom maršalu.
Pored otvorenog ismevanja Tita i njegovih poteza, pesma se, takođe, cinično osvrće i na jugoslovenske malograđanštinu i kult ličnosti koji hara društvom.
Izvor: Express.hr
.jpg)
