Izvor: 011vodič.com, 24.Avg.2019, 13:22 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Početak i kraj rata, novi okvir za novo čitanje
U godinama koje su pred nama, biće neophodno novo čitanje srpske prošlosti u odnosu na dosadašnje. Neophodno će biti da hladne glave, racionalno i na činjenicama zasnovano, iščitamo istoriju sve tri Jugoslavije – kako bismo utemeljili sebe i Srbiju i prestali da lutamo ne znajući ni gde smo krenuli ni odakle smo pošli. Period Drugog svetskog rata naročito je važan.
Srpski antifašistički pokret nije postojao, kao ni hrvatski, ni slovenački. Postojala su dva jugoslovenska >> Pročitaj celu vest na sajtu 011vodič.com << antifašistička pokreta. (Postojao je hrvatski nacizam, ali srpski nacizam ili fašizam ne). Ove činjenice nesumnjivo otežavaju čitanje jugoslovenske istorije Drugog svetskog rata iz srpskog ugla, odnosno to „novo čitanje”. Drugi narodi, osim srpskog, slovenačkog i hrvatskog, nastali su tek posle Drugog svetskog rata, političkim inženjeringom Komunističke partije Jugoslavije, te oni ne mogu biti uzeti u razmatranje.
U dva jugoslovenska antifašistička pokreta, JVuO i NOVJ, Srbi su predstavljali dominantnu većinu, što je lako proverljivo prostim uvidom u brojčano stanje i nacionalnu pripadnost vojnih formacija. Opštepoznata je i činjenica da su Srbi imali najviše žrtava tokom Drugog svetskog rata i to je bilo prvenstveno civilno stanovništvo stradalo u brutalnim i masovnim likvidacijama, pa tek onda kao vojnici u borbama.
S obzirom na to da Jugoslavije više nema, ne postoji ni vrednosni sistem koji je vladajuća ideologija nametnula tokom trajanja „druge”, pa i „treće” Jugoslavije. Nema više ni te ideologije, pa se čini da je veoma jednostavno razrešiti neka pitanja, ali je činjenica da su i socijalistička Jugoslavija i komunistička ideologija duboko ukorenjene u svesti velikog broja Srba, te da oni još uvek funkcionišu „po inerciji”. Zato je i neophodno razmatranje jugoslovenske prošlosti iz srpskog ugla. Ovo nije revizija istorije, već njeno novo čitanje, u čemu su početak i kraj Drugog svetskog rata samo dve tačke beskrajnog pregleda prošlosti.
DAN USTANKA
Ubrzo posle formiranja Vlade Zorana Đinđića, Narodna Skupština Republike Srbije je, 9. jula 2001. godine, izglasala Zakon o državnim i drugim praznicima. Ovim Zakonom, Sretenje je postalo Dan državnosti, a ukinut je dotadašnji Dan ustanka naroda Srbije, 7. jul 1941. godine, koji se obeležavao u znak sećanja na svima poznati događaj u Beloj Crkvi. Odluku da se „akcija” Rađevačke partizanske čete od 7. jula 1941. godine proglasi Danom ustanka naroda Srbije donela je Narodna skupština Srbije 27. juna 1945. godine.
Iako je i dalje bio zvanični Dan ustanka, od početka 90-ih godina u Srbiji su pristalice drugog antifašističkog pokreta počele da obeležavaju „svoj” Dan ustanka protiv fašizma, i to se, usled međusobnih razmirica pristalica JVuO, održava u nekoliko dana maja na Ravnoj gori.
Tih 90-ih kao da se građanski rat iz Drugog svetskog rata ponovo pojavio među Srbima i u Srbiji, ovaj put kroz aktuelne političke opcije od kojih je jedna nastojala da zadrži vlast, a druga da je makar i na ulici preuzme. Tako su jedni drugima osporavali doprinos koji su u borbi protiv fašizma imala oba pokreta, što je onemogućavalo i utvrđivanje objektivne istine o greškama i zločinima koje su pripadnici ovih pokreta nesumnjivo činili.
Kako su u međuvremenu oba pokreta pravno i politički rehabilitovana i izjednačena, a država čiji su pokreti otpora bili ne postoji, nema razloga da se oba ne vrate u istorijski kontekst i da se i jednima i drugima ne prizna antifašistički karakter i žrtve koje su podneli u borbi protiv fašizma.
Istorijska je činjenica da se srpski narod, pogotovo u Beogradu, ali i u drugim srpskim gradovima, masovno okupio 27. marta 1941. godine da izrazi protivljenje pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu – sporazumu koji je samo dva dana ranije kraljevska vlada potpisala sa nacističkom Nemačkom u Beču. Bile su ovo velike, ne samo anti-vladine, već pre svega antifašističke demonstracije – izraz nepristajanja Srba da budu deo, tada se činilo, pobedničke koalicije.
Demonstracije na ulicama Beograda protiv pristupanja Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu, 27. mart 1941.
Jer, u tom trenutku, izuzev Velike Britanije i Grčke, ni jedna druga država u Evropi nije bila protivnik fašizma/nacizma. Bile su ili okupirane, ili u raznim oblicima saveza sa nacističkom Nemačkom i fašističkom Italijom. Srbi su tada jasno stavili do znanja da ne žele da budu deo toga. I to se mora poštovati, naročito zbog svih Srba koji su stradali. Nema ništa logičnije, ljudskije, poštenije i normalnije, nego da 27. mart bude uvršten u kalendar praznika kao nacionalni Dan srpskog, narodnog ustanka protiv fašizma, jer on to i jeste.
To što je tog dana istovremeno došlo i do državnog udara, narodnoj volji niti šta oduzima, niti dodaje. Ovaj datum ima mnogo više nacionalni, srpski predznak od četničkog ili partizanskog Dana ustanka. Jugoslovenski je samo zato što su se srpske zemlje nalazile u Jugoslaviji. Nije bilo demonstracija u Ljubljani, niti u Zagrebu. Štaviše, demonstracije od 27. marta 1941. svi mi vezujemo za slike beogradskih demonstracija: one su vizuelni simbol narodnog ustanka.
Sasvim je drugo pitanje da li je do državnog udara trebalo da dođe, da li je do demonstracija trebalo da dođe, da li je ovo, da li je ono… Ali: ako se traži dan ustanka, onda je to samo 27. mart 1941. godine. „Bolje rat nego pakt, bolje grob nego rob!” Ovo tim pre što je primećeno ne samo da one stranke, udruženja i pojedinci koji baštine tradiciju jednog ili drugog antifašističkog pokreta nastavljaju da obeležavaju „svoj” dan ustanka – što je njihovo nesporno pravo i što nikako ne bi trebalo sprečavati.
Međutim, sve je primetnije da nosioci državnih funkcija (lokalni, pokrajinski, republički) ponovo počinju da „odaju počast” 7. jula, tretirajući ga kao Dan ustanka, što je pogubno i za narod i za državu. Jer nastoji da „između redova” promoviše tezu kako je u onoj „velikoj državi” bilo i mnogo toga dobrog, a da se ono loše može i priznati i ispraviti. Ne može, jer dobro i loše idu vezano i idu uz „onu” državu. Ni dobro ni loše nisu slučajni, već deo celine koja je činila drugu Jugoslaviju. A to šta je bilo dobro, a šta loše, predmet je posebnih rasprava, novog čitanja i prevrednovanja iz ugla istorije srpskog naroda. Mart se bliži, ne bih da opet dočekujemo 7. jul.
KRAJ RATA
Raspadom „treće” Jugoslavije, 2006. godine, Srbija i srpski narod su se našli i pred pitanjem kraja rata. Kada je okončan rat u Srbiji? Suštinski – to je i pitanje granica Srbije i definisanja srpskog etničkog, istorijskog i državnog prostora. Pitanje suštine i smisla srpske države.
Nekako se samo po sebi ustalilo, a počelo je 2009. godine posetom tadašnjeg ruskog predsednika Dmitrija Medvedeva Srbiji, da se na Dan oslobođenja Beograda od fašizma – 20. oktobra – u glavnom gradu održavaju velike svečanosti, čak i vojne parade i druge značajne državne manifestacije. Te manifestacije su ponavljane i prilikom poseta sadašnjeg ruskog predsednika, Vladimira Putina, a pomalo su počele da se ustaljuju kao neki „srpski Dan pobede”. A to je ne samo istorijski netačno, već i pogubno po nacionalne i državne interese.
Ako je rat u Srbiji okončan 20. oktobra 1944. godine, kome pripada Vojvodina? Šta ćemo i kako razmišljamo o Republici Srpskoj, Crnoj Gori, Baranji, Slavoniji, Krajini, Makedoniji i drugim prostorima koji su pre Jugoslavije, ali i pre Drugog svetskog rata, bili nesporno srpski, čak priznati međunarodnim mirovnim ugovorima kao takvi? I na ovakvom detalju vidi se neprepoznavanje nacionalnih i državnih interesa od strane onih koji vode državu.
Pripadnik počasne garde Vojske Republike Srbije ispred Spomenika oslobodiocima Beograda tokom ceremonije obeležavanja 74. godišnjice oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu, 20. oktobar 2018.
Socijalistička Jugoslavija je imala dva „dana pobede”: jedan koji se obeležavao 9. maja, zvanično priznat kao Dan pobede nad fašizmom u Evropi i svetu, i drugi koji se obeležavao 15. maja 1945. godine – dan kada su na zapadnim granicama tadašnje države okončane borbe sa nemačkim trupama. Socijalistička Jugoslavija je isticala i ovaj drugi datum i zbog toga što je time pokazivala da je oslobođenje zemlje delo pre svega NOVJ, predvođene Titom kao vrhovnim komandantom, Vrhovnim štabom i Komunističkom partijom Jugoslavije, a ne sovjetske Crvene armije.
Dana 9. maja 1945. godine u Berlinu je kapitulacijom nacističke Nemačke zvanično okončan Drugi svetski rat u Evropi; ovaj datum ima univerzalnu, pre svega evropsku antifašističku vrednost. Srbija, kako ova postjugoslovenska, tako i ona kojoj težimo – izvan ili nadjugoslovenska – je evropska država. Dan pobede se naziva i Danom Evrope. Dok ne omeđimo svoje teritorije i kao narod ne dođemo sebi – držimo se kategorije iz prvog člana vlastitog Ustava koji nam poručuje da je Srbija zasnovana na evropskim vrednostima. Dakle: 9. maj.
Tada, toga dana mogu i vojne parade, svečane akademije, polaganje venaca, defile četnika i partizana uz učešće saveznika – kako zapadnih tako i istočnih – i sve ono što pripada ovom datumu. To je i srpski Dan pobede, kao što je 27. mart srpski Dan ustanka.
The post Početak i kraj rata, novi okvir za novo čitanje appeared first on Magazin o pop kulturi i zvezdama.
.jpg)
