Izvor: VOA, 28.Jun.2022, 20:19

Objavljena radna verzija Temeljnog ugovora sa SPC, SDP-u "apsolutno neprihvatljiva"

Crnogorski mediji objavili su u utorak radnu verziju Temeljnog ugovora između Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve o uređenju njihovih odnosa, a vladajuća Socijaldemokratska partija najavila da će u slučaju njegovog potpisivanja mandat parlamenta biti vraćen građanima. U radnoj verziji Temeljnog ugovoru, koji je do sada bio predmet sporenja crnogorskih zvaničnika i predstavnika SPC, navodi se da Vlada Crne Gore i Sveti Arhijerejski Sinod SPC ovim ugovorom namjeravaju da urede pravni okvir međusobnih odnosa. “pozivajući se na međunarodno pravo i Ustavom Crne Gore zajemčenu slobodu vjeroispovijesti i načelo odvojenosti države i Crkve, pravoslavno kanonsko pravo, Ustav SPC i crkveno ustrojstvo od osnivanja Žičke arhiepiskopije, Pećke patrijaršije odnosno SPC”. “Polazeći od činjenice da je Hrišćanska crkva u Crnoj Gori prisutna od apostolskih vremena i njenog kontinuiteta – misije kroz istorijsko pravoslavno i crkveno ustrojstvo od osnivanja Zetske, Budimljanske i Humske episkopije Žičke arhiepiskopije (1219-1220g.)… Uvažavajući doprinos Srpske pravoslavne crkve u društvenom, kulturnom i obrazovnom razvoju Crne Gore i istorijsku ulogu Mitropolije Crnogorsko-Primorske za vrijeme crnogorskih mitropolita/gospodara”, piše u uvodnim članovima radne verzije Temeljnog ugovora. U dokumentu se dalje konstatuje da Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori čine, kao njen organski dio, Mitropolija Crnogorsko-Primorska i Eparhija Budimljansko-Nikšićka, Mileševska i Zahumsko-Hercegovačka i Primorska (ili: Zahumsko-Hercegovačka). “Strane ugovornice potvrđuju da su Srpska pravoslavna crkva (u daljem tekstu: Crkva) i Crna Gora (u daljem tekstu: Država), svaka u svom polju djelovanja, nezavisne i samostalne i obavezuju se da će u međusobnim odnosima u potpunosti poštovati to načelo”, navodi se u dokumentu. Država priznaje kontinuitet pravnog subjektiviteta i u skladu sa svojim Ustavom jemči Crkvi i njenim crkveno-pravnim licima (eparhijama, crkvenim opštinama, manastirima, zadužbinama, samostalnim ustanovama i fondovima i, prema crkvenoj namjeni, pojedinim hramovima) vršenje javnopravnih ovlašćenja u Crnoj Gori u skladu sa pravoslavnim kanonskim pravom i Ustavom SPC, piše u radnoj verziji Ugovora. Prema navodima dokumenta, država Crna Gora jemči Crkvi nepovredivost prava svojine i državine nad manastirima, hramovima, zgradama i drugim nepokretnostima i prostorima u njenom vlasništvu, u skladu sa pravnim poretkom države. “Država se obavezuje da, u skladu sa sopstvenim pravnim poretkom, izvrši uknjižbu svih neupisanih nepokretnosti u vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske, Eparhije budimljansko-nikšićke, Eparhije mileševske, Eparhije zahumsko-hercegovačke i njihovih crkveno-pravnih lica kojima pripadaju”, predviđa se članovima Ugovora i dodaje da “samo zbog izuzetnih razloga i sa izričitim pristankom crkvenih vlasti objekti i prostori iz stava 3 ovog člana mogu biti korišćeni u druge svrhe”. Ugovor predviđa da u objektima i prostorima iz stava 3 ovog člana (crkveni objekti) državni organi ne mogu preduzimati bezbjednosne mjere bez prethodnog odobrenja nadležnih crkvenih organa, osim u slučajevima kada to nalažu razlozi hitnosti zaštite života i zdravlja ljudi. “Crkva i crkveno-pravna lica imaju pravo da nasljeđuju, kupuju, posjeduju, koriste i otuđuju pokretna i nepokretna dobra, kao i da stiču i otuđuju imovinu, obavljaju privredne i druge djelatnosti prema odredbama pravoslavnog kanonskog prava i Ustava SPC, a u skladu sa pravnim poretkom Države”, piše u dokumentu. Radna verzija, pored ostalog, predviđa da “u slučajevima premještanja, iznošenja iz države ili otuđenja dobara koji predstavljaju kulturnu baštinu Države, a na kojima pravo svojine ima Crkva, primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje zaštita kulturnih dobara”. Član 12 radne verzije Ugovora navodi da “restitucija pokretnih i nepokretnih crkvenih dobara, oduzetih ili nacionalizovanih bez pravične naknade, biće izvršena u skladu sa zakonom koji će uređivati materiju restitucije u Crnoj Gori uz prethodni dogovor sa nadležnim crkvenim vlastima”, te da su strane ugovornice saglasne da je ovo pitanje potrebno regulisati u razumnom roku. “Nepokretnu i pokretnu imovinu koja treba da bude vraćena Crkvi u vlasništvo ili za koju će država obezbijediti pravičnu naknadu utvrdiće Mješovita komisija sastavljena od predstavnika strana ugovornica”, navodi dokument. U cilju praćenja primjene Ugovora i unapređenja saradnje, između strana ugovornica obrazovaće se Mješovita komisija sa jednakim brojem predstavnika, koja će se sastajati po potrebi, a najmanje jednom u šest mjeseci. Prema dokumentu, Ugovor se zaključuje na neodređeno vrijeme, a može se mijenjati saglasnošću strana ugovornica. Za SDP prijedlog Ugovora “apsolutno neprihvatljiv”: Očigledno dolazi vrijeme da Vlada vrati mandate građanima Vladajuća Socijaldemokratska partija (SDP) ocijenila je “apsolutno neprihvatljivim” prijedlog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) utvrđen na Vladinom radnom timu, kazali su iz te stranke, navodeći da ukoliko Vlada prihvati služenje tuđim interesima, dolazi vrijeme da se mandat vrati građanima. Iz SDP-a su podsjetili da je Vlada na posljednjoj sjednici formirala Radni tim za vođenje pregovora sa vjerskim zajednicama. “Otkad postoje radne grupe nije bilo “efikasnije”. Farsa oko “pregovora sa SPC” je trajala cijela dva dana, a SPC-u je ostalo da lektoriše sopstveni tekst”, navodi se u saopštenju. U toj partiji kažu da su “već na konstitutivnom sastanku, radeći u krnjem sastavu jer nijesu pozvali člana - predstavnika potpredsjednika Vlade za politički sistem, uspjeli da završe posao i utvrde radnu verziju ugovora sa SPC”, ocjenjujući da su u Vladinoj radnoj grupi “temeljno” pristupili “temeljnom ugovoru” i "završili ga za koji minut duže od vremena potrebnog da ga pročitaju". Iz SDP-a su naveli da “ipak iznenađuje spremnost pojedinih članova radne grupe da pristanu na takvu ulogu i da ništa ne pokazuje motivaciju jasno kao način na koji se nešto radi”. “Ukoliko Vlada prihvati ovakvo služenje tuđim interesima, time jasno pokazuje da ne namjerava biti evropska nego poslušnička, pa očigledno dolazi vrijeme da se mandat vrati građanima”, piše u saopštenju.  

Nastavak na VOA...