Izvor: Politika, 07.Jan.2015, 13:01 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Badnjaci na Menhetnu
O Božiću, pod svodovima crkve Svetog Save u Njujorku, okupiće se više od hiljadu ljudi
Gledajući je na fotografiji, lepu i fotogeničnu, s pravom se da pretpostaviti da je crkva Svetog Save u Njujorku zapala za oko filmadžijama, a ne samo brojnim turistima koji dolaze da je obiđu. I zaista, smeštena na Menhetnu, u neposrednoj blizini čuvenog oblakodera Empajer stejt bilding, crkva Svetog Save snimana je više puta. Njen starešina, prota Đokan Majstorović, kaže >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << da su često snimani filmovi u crkvenom dvorištu, podrumu crkve, pa čak i njegovoj kancelariji. O njoj je pisao i „Njujork tajms” i „Vol strit džornal”, dodaje prota Đokan. O Božiću pod svodovima zdanja, gde punih 70 godina vernici i sveštenstvo Srpske pravoslavne crkve proslavljaju Boga, okupiće se više od hiljadu ljudi. Najviše vernika SPC, ali i srpskih prijatelja i braće i sestara u Hristu iz drugih pravoslavnih crkava. Kao i u matici, i u njujorškoj crkvenoj porti paliće se badnjaci.
– Na Badnji dan ujutru se služi sveta liturgija, a uveče večernja služba koja se zove bdenije. Na kraju te službe u crkvu se ceremonijalno unosi badnjak, hrastovo drvo ukrašeno srpskom trobojkom i drugim prikladnim ukrasima koje je sveštenik s nekoliko vernika ceremonijalno posekao i doneo iz šume oko 50 kilometara od Njujorka. Sveštenik u crkvi blagoslovi badnjak pred prisutnim narodom, a u crkvi ih te večeri bude preko hiljadu, a još i više oko crkve. Zatim se blagosloveni badnjak iznosi u dvorište gde se pali. Narod po izlasku iz crkve prima blagoslov od sveštenika s pozdravom „Hristos se rodi”, zatim dobija već pripremljen i blagosloven snopić badnjaka i izlazi u dvorište gde se služi kuvana rakija, a u crkvenoj sali posna večera. Narod se oko crkve druži do kasno u veče. Na dan Božića se služi sveta liturgija na koju dođe nekoliko stotina vernih, a posle službe se pređe u crkvenu salu gde se služi božićni ručak. Pre ručka verni narod sa sveštenikom okreće i lomi česnicu i traži sakriveni novčić u njoj. Prošle godine sam ja bio jedan od srećnih pronalazača novčića. Sve službe u našoj crkvi se služe na engleskom i srpskom jeziku a naročito božićne i vaskršnje kada u našu crkvu dođe mnogo drugih pravoslavaca, a i drugih srpskih prijatelja – opisuje prazničnu atmosferu prota Đokan.
Mala srpska kolonija otkupila je zdanje u stilu engleske gotike od Episkopalne protestantske crkve 1942. godine za 30.000 dolara. Prvu liturgiju služio je episkop Dionisije 11. juna 1944. godine i tada je za zaštitnika crkve odredio Svetog Savu. Hramu su vremenom dodavani vizantijski elementi, a njegova obnova i danas traje.
– Budući da su episkopalni protestanti sagradili crkvu 1855. godine a zgradu pored, koju mi zovemo crkvena sala 1868. godine, oba zdanja su trošna. Godinama se pokušavalo da se bar krov promeni, ali nažalost projekat je bio preskup. Krajem devedesetih godina urađena je najosnovnija rekonstrukcija, učvršćeni zidovi, da se krov ne bi srušio u crkvu. Projekat je koštao oko 600.000 dolara. Mojim dolaskom 1999. godine započeta je velika kampanja za promenu preko 150 godina starog kamenog krova na crkvi. Budući da su obe zgrade istorijski spomenici visokog ranga grada Njujorka i SAD sve smo morali raditi pod rukovodstvom Zavoda za zaštitu istorijskih spomenika što nas je više koštalo. Božjom pomoći i najviše žrtvom naše zajednice i naših prijatelja 2001. godine smo započeli i uspeli postaviti nov krov na crkvi i oprati spoljne zidove crkve – kaže prota Đokan Majstorović.
Taj posao bio je vredan 2,5 miliona dolara, dok je zamena krova na crkvenoj sali koštala blizu milion dolara. Prota nam se hvali i da su zaslugom vernih parohijana sveštenikova kancelarija i učionica Srpske nedeljne škole moderno opremljene. Kuriozitet je i da je pri crkvi, četrdesetih godina prošlog veka delovao bejzbol tim „Sveti Sava”, ali starešina crkve napominje da je danas, zbog nedostatka prostora, teško organizovati sportske aktivnosti.
– Imamo Srpsku nedeljnu školu gde deca uče veronauku, srpski jezik, ćirilicu, srpsku kulturu i tradiciju. Upisano je pedesetak dece i oni organizuju programe za Detinjce, Svetog Savu, Vrbicu... Preko godine imamo puno kulturno-obrazovnih aktivnosti, predavanja, izložbi, promocija, priredbi, koncerata. Poslednjih godina gostovali su nam akademik i pesnik Matija Bećković, primadona Jadranka Jovanović, pijanista, profesor Nikola Rackov, glumac Petar Božović i pozorište iz Užica – navodi prota Majstorović.
Bogosluženja je u ovom hramu svojevremeno držao vladika Nikolaj Velimirović, koji je osam godina živeo u Njujorku, a redovno je posećivao i kralj Petar Drugi Karađorđević. Danas su česti gosti njegov sin Aleksandar sa porodicom, ali i drugi Karađorđevići. Srpskog patrijarha prvi put je dočekala 1992. godine – bio je to patrijarh Pavle. Za srpsku zajednicu u Njujorku, crkva Svetog Save uvek je bila saborište i mesto okupljanja. Od dana kada su među sobom skupljali novac da je kupe, u vreme Drugog svetskog rata kada je bila utočište i sigurna luka brojnim izbeglicama iz okupirane Jugoslavije, do bombardovanja 1999. godine i prošlogodišnjih katastrofalnih poplava kada se u njoj prikupljala humanitarna pomoć za maticu.
----------------------------------
Kako je kupljena njujorška crkva
Hram posvećen srpskom svetitelju prethodno je bio crkva Svete Trojice. Prva pravoslavna liturgija služena je u ovom hramu još 1865. godine i taj događaj „Njujork Tajms” nazvao je inauguracijom rusko-grčke crkve u Americi. Kako je opadao broj protestantskih vernika u ovom delu grada, ova crkvena zajednica odlučila je da hram proda, a za kupovinu, osim srpske, bile su zainteresovane i druge pravoslavne crkve, naročito ruska. Veruje se da su ključnu ulogu u tome da crkva ipak pripadne Srbima, osim činjenice da nisu imali crkvu na Istočnoj obali, imala i dvojica znamenitih Srba: kralj Petar Drugi Karađorđević, koji je podržao kupovinu crkve, i vladika Nikolaj Velimirović, koji je imao dugotrajne i bliske veze sa episkopalnim protestantima još iz Engleske.
Jelena Čalija
objavljeno: 07.01.2015.
Pogledaj vesti o: Sveti Sava
.jpg)
