Izvor: Vostok.rs, 04.Sep.2016, 22:26 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Svedoci i tvorci istorije vazduhoplovstva
Kada su došli na školovanje, bili su tek stasali dečaci. Posle četiri godine postali su podoficiri JNA i poslati su na službovanje širom tadašnje Jugoslavije. Karijeru su proveli u godinama burnog razvoja avijacije, radeći na različitim generacijama letelica – od klipnog aviona S-49 napravljenog po uzoru na avione iz Drugog svetskog rata, preko F-86 „sejbra“ i domaćih mlaznih aviona, pa sve do „miga 29”.
Neki od njih su prešli u civilnu avijaciju, u zemlji i inostranstvu, gde su bili uvaženi stručnjaci. Mnogi su nastavili školovanje posle čega su do penzije radili kao oficiri vazduhoplovno-tehničke službe, pa i kao piloti. Bilo je onih koji su vojsku napustili i afirmisali se u drugim profesijama.
Vladimir Reljić (u sredini) sa drugovima 1956. fodine (Foto lična arhiva)
Reč je o Desetoj klasi Vazduhoplovno-tehničke podoficirske škole u Rajlovcu i Podoficirske škole vazduhoplovnih specijalista u Kraljevu koja obeležava 60 godina od završetka školovanja. Po specijalnosti bili su vazduhoplovni mehaničari, električari, instrumentari, oružari...
Zastavnik prve klase u penziji Vladimir Reljić (77), rodom iz Smokovića kod Zadra, ističe spasilačke akcije u kojima su, posebno kao članovi posada helikoptera, učestvovali mnogi iz ove generacije. Reč je o evakuacijama zbog poplava, snežnih nanosa... Bili su angažovani i na spasavanju i saniranju posledica zemljotresa u Skoplju 1963, Banjaluci 1969. i Crnoj Gori 1979. godine. Daleko od pažnje javnosti, izvodili su i složene letove radi postavljanja električnih stubova u nepristupačnim predelima.
Vladimir Reljić, Dragoljub Đokić i Nebojša Pavković (Foto R. Krstinić)
– Sa posebnim pijetetom sećam se sedmorice mojih drugova, posade aviona AN-12, koji su u decembru 1988. poginuli prilikom sletanja na aerodrom kod Jerevana u Jermeniji, noseći humanitarnu pomoć nastradalima u velikom zemljotresu – ističe Reljić koji je kao letač-mehaničar radio u specijalnoj jedinici za prevoz važnih ličnosti, na transportnim i putničkim avionima, kao i na helikopterima.
Pukovnik u penziji Dragoljub Đokić (78), rodom iz sela Ćedovci kod Sokolca, kaže da su smeštajni kapaciteti u školi u Rajlovcu bili skromni, kasarnski – u spavaonici je bilo po trideset učenika.
– Gledano iz današnjeg vremena, odnos prema nama je bio strog, sada bi se to zvalo dril, međutim, tada je to bilo uobičajeno. Mi smo izabrali vojsku i prihvatili smo takav život – priča Đokić, pokazujući rukom nacrtan plan škole, sa smeštajnim objektima, radionicama i tri aviona iz Drugog svetskog rata koja su služila kao učilo.
On je završio Vazduhoplovno-tehničku akademiju, „isprativši” skoro sve avione koji su bili u upotrebi u JNA, zaključno sa „migom 29“. Rat u BiH proveo je u Glavnom štabu Vojske Republike Srpske.
Nebojša Pavković (77), pukovnik u penziji, poreklom je iz Gornjeg Rajića kod Novske. Imenjak i prezimenjak bivšeg načelnika Generalštaba VJ specijalista je za radare. Radio je na prvim sletnim radarima, prethodno završivši obuku u SAD. Od 1977. radio je u Saveznoj upravi za kontrolu leta i bio je odgovoran za sletne radare na 26 aerodroma u SFRJ.
– Kao posebno dramatičnog trenutka u karijeri sećam se kada sam, bilo je to šezdesetih godina u Tuzli, u složenim meteo uslovima uspešno navodio na sletanje DC-3 koji je ostao sa veoma malo goriva – kaže Pavković koji je, početkom ratnih devedesetih, dobrovoljno otišao da osposobi radar na aerodromu u Banjaluci.
Brodom i „ćirom” do škole
Slika o ovoj generaciji ne bi bila potpuna kada se ne bi imale u vidu prilike u kojima su se školovali. Bilo je to deceniju po okončanju Drugog svetskog rata, u kojem su stradali članovi porodica mnogih učenika, vreme nemaštine. Učenici su, zbog rata, bili različitog uzrasta, od 14 do 21 godine. I rute tadašnjih putovanja bile su neobične gledano iz današnje perspektive. Vladimir Reljić je tako iz Zadra u Rajlovac putovao teretnim brodom do Ploča, a odatle do Sarajeva prugom uskog koloseka, popularnim „ćirom“.
Milan Galović,
Politika
.jpg)
