Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 27.Feb.2011, 01:32   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Vremeplov: Prva sednica UN u novom sedištu

NOVI SAD -

Na današnji dan 1952. godine o držana je prva sednica UN u novom stalnom sedištu svetske organizacije u Njujorku.

Danas je nedelja 27. februar, 58. dan 2011. Do kraja godine ima 307 dana.

272 - Rođen je rimski car Konstantin I Veliki, prvi rimski car koji je dozvolio slobodno ispovedanje Hrišćanstva. Konstantin je rođen na tlu sadašnje Srbije u Naisusu (Niš). Carem su ga 306. proglasili rimski legioni u Britaniji, posle čega je u >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << nizu sukoba savladao suparnike i sam zavladao zapadnim delom Rimskog carstva. Od 312. vladao je zajedno sa carem Istočnog Rimskog carstva Valerijem Likinijem, a posle pobede nad njim 324. sam celim Carstvom do smrti. S Likinijem je 313. izdao Milanski edikt o slobodi veroispovesti hrišćana. Na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. pomogao je Crkvi da suzbije arijanizam. Osnivač je Konstantinopolja (Carigrad), nove prestonice carstva.

1807 - Rođen je američki pisac Henri Vodsvort Longfelou, čija dela odlikuje veoma uglađen oblik, ali i konvencionalnost, naglašena didaktičnost i sentimentalnost. Stvarao je pod jakim uticajem nemačkih romantičara. Dela: indijanski ep "Hijavata", poeme "Evangelina", "Poeme o ropstvu", soneti "Božanstvena komedija".

1822 - U Beču su prestale da izlaze "Novine serbske". List su 1. avgusta 1813. pokrenuli i uređivali Dimitrije Davidović i Dimitrije Frušić, studenti medicine u Beču, obojica rodom iz Srema. Davidoviću je novinarstvo i uopšte rad na polju nacionalne kulture postalo trajno opredeljenje. On je tvorac prvih novina i u obnovljenoj Kneževini Srbiji i autor je prvog srpskog ustava - Sretenjskog 1835. godine. Frušić je postao lekar i nije se više bavio novinarstvom. Njihove novine štampane su tadašnjim građanskim pravopisom.

1844 - Dominikanska Republika se odvojila od Haitija, i postala nezavisna država. U periodu između 1822. i 1844. celo ostrvo je bilo jedinstvena republika, da bi se tada izdvojio bivši španski posed (Dominikanska republika) od negdašnjeg francuskog Haitija. Pod španskom vlašću Dominikanska republika se ponovo nalazila između 1861. i 1865.

1846 - Rođen je nemački sociolog, istoričar i književni istoričar Franc Mering, jedan od vođa i teoretičara levog krila nemačke socijaldemokratije i "Saveza Spartaka" i Komunističke partije Nemačke. Dela: "Biografija Karla Marksa", "Istorija nemačke socijalne demokratije", studija "Legenda o Lesingu".

1847 - Rođena je engleska pozorišna glumica Elen Ališa Teri, najveći tumač ženskih likova u delima Vilijama Šekspira u britanskom pozorištu u drugoj polovini 19. i početkom 20. veka. Posebno su upamćene njene kreacije Ledi Makbet, Ofelije, Dezdemone, Beatriče, Porcije, Viole. Vodila je 20 godina londonsko pozorište "Liceum" s Henrijem Irvingom, takođe slavnim glumcem tog doba, koji joj je najčešće bio partner. Napisala je autobiografiju "Istorija mog života", delo znatne književne vrednosti.

1881 - Rođen je islandski državnik Svejn Bjernson, prvi predsednik Islanda posle proglašenja te ostrvske zemlje republikom 1944.

1887 - Umro je ruski kompozitor Aleksandar Porfirijevič Borodin, pripadnik neformalne muzičke grupe "Velika petorica" i utemeljivač ruske simfonijske i kamerne muzike. Po obrazovanju bio je lekar i hemičar i radio je kao univerzitetski profesor. Kao dečak svirao je flautu i klavir, kasnije i violončelo. Inspirisao se ruskom narodnom muzikom, narodnim pričama, legendama i istočnjačkim folklorom. Dela: opera "Knez Igor", simfonija br. 2 ("Bagatirska simfonija"), simfonijska slika "U srednjoj Aziji".

1900 - Osnovana je britanska Laburistička partija, s Remzijem Mekdonaldom kao sekretarom.

1913 - Rođen je američki pisac Irvin Šo, čija se proza odlikuje snažnom dramatičnošću, društvenom svešću i živim dijalogom. Borio se u Drugom svetskom ratu kao vojnik u Evropi i Africi. Dela: romani "Mladi lavovi", "Lusi Kraun", "Dve sedmice u drugom gradu", "Glasovi letnjeg dana", "Prosjak i lopov", "Bogataš i siromah", "Hleb na vodama", "Veče u Vizantiji", "Vrh brda", zbirke pripovedaka "Mornar sa Bremena", "Dobrodošli u grad", "Mešovito društvo", "Ljubav u mračnoj ulici", "Pet decenija", "Bog je bio ovde, ali je otišao ranije", "Šaputanja u Bedlamu", drame "Sahraniti mrtve", "Opsada", "Ljubazni ljudi", "Povlačenje u zadovoljstvo", "Sinovi i vojnici", "Ubica", putopis "U društvu delfina".

1932 - Rođena je engleska filmska glumica Elizabet Tejlor. Debitovala je 1942. u filmu "Lesi se vraća kući", postavši svetski poznata zvezda već kao devojčica. Ostali filmovi: "Mesto pod suncem", "Ajvanho", "Staza slonova", "Drvo života", "Džin", "Baterfild 8" (Oskar), "Kleopatra", "Hotel Internacional", "Mačka na usijanom limenom krovu", "Iznenada prošlog leta", "Ko se boji Virdžinije Vulf?" (Oskar), "Ukroćena goropad", "Dr Faust", "Odsjaj u zlatnom oku", "Tajna ceremonija".

1933 - Nacisti su zapalili zgradu Rajhstaga (skupština) u Berlinu, optuživši za to komuniste, što je iskorišćeno kao opravdanje za hapšenje oko 1.500 komunističkih prvaka. Na procesu u Lajpcigu jedan od optuženih - Georgi Dimitrov, razobličio je planove nacista, pa se suđenje pretvorilo u njihov fijasko.

1936 - Umro je ruski lekar Ivan Petrovič Pavlov, osnivač Instituta za eksperimentalnu medicinu, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1907. Završio je bogosloviju, zatim medicinu. Pavlovljevi veliki teorijski i praktični uspesi - teorija uslovnog refleksa, proučavanje rada žlezda, proveravanje dejstva lekova na rad srca, proučavanje funkcija kore velikog mozga - učinili su njegove laboratorije svetskim centrom fiziologije. Njegova teorija o uslovnim refleksima snažno je uticala na mnoge naučne discipline, posebno na psihologiju, psihijatriju kao i medicinu uopšte. Bio je otvoreni i uporni kritičar boljševika, ali ga je sovjetski režim tolerisao, i do smrti mu je pružao potrebne uslove za naučni rad.

1939 - Ujedinjeno kraljevstvo i Francuska priznale su vladu generala (generalisimusa) Franka, nasuprot legalno izabrane republikanske vlade koja je izgubila građanski rat. Francisko Franko Bahamonde će uvesti diktaturu, praćenu belim terorom, a docnije je obnovio monarhiju. Njegova vladavina bila je izrazito reakcionarna i naglašeno klerikalna. Nakon njegove smrti španski kralj Huan Karlos Burbonski, koga je Franko pripremao za presto, uspostavio je demokratski režim.

1963 - U Dominikanskoj Republici je posle 33 godine okončan period diktature dolaskom na vlast izabranog predsednika Huana Boša, osnivača i vođe Revolucionarne Dominikanske Partije, koji je od 1930. živeo u izbeglištvu.

1968 - Donji dom parlamenta je ograničio useljavanje "obojenih" u Veliku Britaniju.

1976 - Eskimski lideri predočili su kanadskoj vladi da njihovom narodu pripada pola miliona kvadratnih kilometara Kanade.

1976 - U negdašnjoj koloniji "Španska Sahara" - koju je vlada u Madridu predala na upravljanje Maroku i Mauritaniji - oslobodilački pokret "Polisario" je objavio osnivanje Saharske Arapske Demokratske Republike, poznatije kao Zapadna Sahara.

1978 - Egipat je ukinuo povlastice za Palestince u toj zemlji, izjednačivši ih sa ostalim Arapima.

1986 - Posle obaranja sa vlasti, filipinski diktator Ferdinand Markos, dugogodišnji štićenik SAD, doputovao je na Havaje.

1990 - Nelson Mandela je doputovao u Zambiju, otpočevši tako prvo putovanje u inostranstvo posle 27 godina provedenih u južnoafričkim zatvorima.

1991 - Porazom Iraka završen je Zalivski rat SAD i savezničkih zemalja protiv te arapske zemlje. Iračani su morali da se povuku iz Kuvajta, koji su okupirali 1. avgusta 1990.

1993 - U stanici Štrpci, iz voza koji je saobraćao na relaciji Beograd-Bar, grupa pripadnika paravojne formacije, otela je 19 putnika muslimana (Bošnjaka) - kojima se izgubio svaki trag. Oteti putnici bili su državljani Srbije i Crne Gore, a svi detalji ovog zločina nisu nikada rasvetljeni.

1994 - U eksploziji bombe koju su islamski teroristi podmetnuli u jednu maronitsku crkvu u Libanu poginulo je 10 vernika koji su pred oltarom čekali da budu pričešćeni.

1996 - Suspendovane su sankcije UN protiv Republike Srpske.

2002 - Muslimani su u državi Gudžarat na zapadu Indije zapalili voz pun hinduističkih vernika i usmrtili 58 ljudi, što je izazvalo talase nasilja u toj državi u kojima je stradao oko 1.000 ljudi.

2003 - Haški tribunal osudio je bivšu predsednicu Republike srpske Biljanu Plavšić na 11 godina zatvora.

2004 - Vođa japanske sekte Aum šinrikjo (Sekta vrhovne istine) Šoko Asahara osuđen je na smrtnu kaznu vešanjem zbog organizovanja napada nervim gasom sarin u tokijskom metrou devet godina ranije, kada je usmrćeno 12 ljudi.

2007 - Glavni tužilac stalnog Međunarodnog krivičnog suda u Hagu Luis Moreno-Okampo imenovao je prvu dvojicu optuženih za zločine u regiji Darfur, na zapadu Sudana - bivšeg sudanskog ministra unutrašnjih poslova i bivšeg komandanta lokalne milicije.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...