Izvor: Politika, 12.Feb.2009, 23:37 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Šta sve ruši VANU
Zašto je rad Vojvođanske akademije nauka i umetnosti jedno od najspornijih rešenja u Statutu Vojvodine
Novi Sad – Vojvođanska akademija nauka, naučna institucija čije postojanje još nije ozvaničeno odgovarajućim zakonima Srbije i Vojvodine, u 2007. godini je iz pokrajinskog budžeta dobila 23.835.680,48 dinara, odnosno oko 300.000 evra. Nepriznata VANU praktično postoji od 2003. i ima tri redovna, 14 dopisnih i dva počasna člana. Finansira se kroz projekte >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << odobrene u Sekretarijatu za nauku Izvršnog veća Vojvodine, zatim kroz projekte ostvarene u saradnji sa akademijama i institucijama iz sveta, kao i iz sredstava zadužbine – Fonda akademika Bogumila Hrabaka.
Vojvođanske stranke, prvenstveno Liga socijaldemokrata Vojvodine, insistiraju na tome da statutom bude predviđeno da pokrajina ima pravo da formira naučne institucije, što znači i vojvođansku akademiju nauka, dok se opozicija oštro protivi. Ozvaničenju vojvođanske akademije usprotivila se krajem prošle godine i Srpska akademija nauka i umetnosti, a prošle nedelje i Srpska pravoslavna crkva.
SANU svoje protivljenje potkrepljuje tvrdnjom da pokrajina nema ingerencije da osniva akademije koje su prevashodno naučne ustanove i da ih osniva samo onaj državni organ nadležan za oblast nauke. Takvu nadležnost član 283. stav 2. Ustava Srbije Vojvodini ne dodeljuje. Akademici SANU ističu i da osnivanje ili „reosnivanje” sadašnje VANU nije podržala nijedna naučna institucija, već je to bio akt političke volje Skupštine Vojvodine. „U savremenom svetu, čak ni u državama sa najvećom regionalizacijom i decentralizacijom vlasti i upravljanja, nema primera osnivanja novih regionalnih akademija nauka i umetnosti.”
„Postoje i danas rade mnoge regionalne akademije, ali samo kao istorijska kategorija nasleđena iz ranijih vekova kada su ti regioni bili države. Drugim rečima, član 17. novog Statuta Vojvodine pokušava da pravo na osnivanje akademije nauka i umetnosti uvede na mala vrata, protivno Ustavu Srbije”, navode u SANU. U SANU, takođe, navode da iznad političke volje pokrajinskih vlasti da osnuju novu VANU stoji republički zakon iz 1992. kojim je vojvođanska akademija ukinuta, a SANU je, kažu njeni članovi, tada prihvatila 32 vojvođanska akademika.
Jedan od redovnih članova VANU akademik Endre Pap objašnjava da je „Vojvodina multikulturna sredina, da ima svoju tradiciju, istoriju i kulturu, koje zahtevaju specifična naučna istraživanja i podršku za dalji razvoj tih kulturnih vrednosti”. On navodi da je to bio osnovni razlog za reosnivanje Vojvođanske akademije nauka i umetnosti. Upotrebu termina „reosnivanje” akademik Pap pojašnjava pričom o „prvoj VANU” koja je osnovana 1979. godine, takođe, odlukom Skupštine Vojvodine.
Argument SANU da se u savremenom svetu, posebno u Evropi, više nigde ne osnivaju regionalne akademije, akademik Endre Pap naziva „centralističkim načinom razmišljanja”, a uverenje srpskih akademika da je VANU danas „institucija nacionalnih manjina” potpuno odbacuje i tvrdi da je to „uvredljivo za jednog pravog Vojvođanina”.
Danica Radović
[objavljeno: 13/02/2009]
.jpg)
