Izvor: Politika, 02.Feb.2008, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Svici s Mrtvog mora
Kumranski rukopisi, pronađeni pre šezdeset godina, i dalje pobuđuju interesovanje naučnika
Navršeno je šezdeset godina od pronalaska Kumranskih rukopisa, jevrejskih biblijskih tekstova starih više od dvadeset vekova, koji su pronađeni na zapadnoj obali Mrtvog mora, na obodu Judejske pustinje u jedanaest pećina pored ruševina naselja Hirbet Kumran. Od 1947. godine i prvih nagoveštaja pronalaska sedam hebrejskih i aramejskih tekstova, i 1948. godine kada se široko pronela >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << vest o njihovom otkriću, interesovanje istoričara i teologa za njihov sadržaj ne jenjava.
Kako je povodom šezdesetogodišnjice od otkrića Kumranskih tekstova u Biltenu udruženja useljenika iz bivše Jugoslavije u Izraelu napisao Ivan Ninić, novi tim od četrdesetak istraživača pod vođstvom Emanuela Tova, profesora biblistike na Univerzitetu u Jerusalimu, 1991. godine ukinuo je tajnost istraživanja rukopisa iz Kumrana. Od tada, svetskoj su javnosti dostupni svi detalji proučavanja, a pedeset četiri godine nakon otkrića prvog svitka, profesor Tov je 2001. godine predstavio tridesetsedmotomno izdanje rukopisa iz Kumrana, koje je objavio Oxford University Press.
Klasifikacija svih tekstova, prema Ninićevim rečima, ostaće zadatak za budućnost, a još uvek je teško razlučiti apokrifne rukopise od onih koji su stvorili koncept kodifikovan i nazvan Biblija.
Prema dosadašnjim istraživanjima, Kumranski tekstovi mogu se pripisati religioznoj sekti Esena, koja se odvojila od jevrejskog centra zbog nedovoljnog poštovanja i izvršavanja učenja Tore, a nastajali su u periodu između 168. godine p. n. e. do 233. godine n. e. Kumranski svici govore o „individualnom spasenju pravednika”, o „sinovima svetla” koji su suprotstavljeni „sinovima tame”, i o pravednom „budućem Izraelu”, a dovode se u vezu sa idejama ranoga hrišćanstva.
Prema dr Eugenu Verberu, koji je svojevremeno na srpski jezik sa izvornika preveo gotovo sve do danas poznate kumranske rukopise, izabrao ih i za izdanje BIGZ-a 1982. godine napisao objašnjenja, pogovor i rečnik, pronađeni svici od velikog su značaja za izučavanje hebrejskog jezika, ali i za bolje poznavanje starozavetnih knjiga kao i ideja ranoga hrišćanstva. Pronalazak tih rukopisa bez preterivanja je u tom pogovoru opisao kao priču „uzbudljiviju i zamršeniju od najbolje napisanih avanturističkih i kriminalističkih romana”. To su kožni svici, među kojima se našao i jedan bakarni, koje je pronašao čobanin dok je tražio ovce u otvorima pećine. Svici su bili uredno zavijeni u lanenu tkaninu i smešteni u ćupove, u jedanaest pećina Kumrana.
Rukopisi sadrže Pravilnik zajedništva, Novi savez u zemlji Damaska, Zahvalnice, Rat sinova svetla protiv sinova tame, Knjigu proroka Habakuka, Knjigu proroka Nahuma i druge, a ono što je još tada Verber izdvojio kao naročito važno jeste podatak da je u pećinama kraj Kumrana nađeno na stotine odlomaka apokrifnih knjiga, „nauci do tada poznatih samo po grčkim i drugim prevodima, a za koje se tvrdilo da uopšte nisu jevrejskog porekla”. Tako je postalo jasno da su i knjige Jubileja, Hanoha, (Enoha), Tobije, Judite, i drugih nastale na hebrejskom.
Dr Branko Bošnjak, pisac predgovora za BIGZ-ovo izdanje Kumranskih rukopisa, još je onda smatrao da su spisi nastali na osnovu ideje teocentrizma na kojoj je počivalo mojsijevstvo, a koje čitav čovekov život podređuju Bogu i savezu Izabranog naroda sa svojim Stvoriteljem. Osnivač Kumranske sekte nazvan je Učiteljem pravednosti, njegovo ime nije poznato, a budući da je bio prognan od službenog Velikog sveštenika, dao je nov način tumačenja tekstova. Život Zajednice novoga saveza bio je organizovan po strogim propisima, međutim, veliki deo Kumranskih tekstova, pored straha Božjeg, sadrži molitvene poruke ljubavi i čežnje za sjedinjenjem s Bogom.
Kumranski rukopisi najavljuju i skori dolazak Mesije iz Aarona i Izraela. Neki tumači Učitelja pravednosti porede sa Isusom Hristosom, po „analogiji s ranim hrišćanstvom”, Hristosom koji je sve stvorio iznova. Ideja novoga saveza u Damasku dovodi se u vezu sa idejom izgnanstva, ali i novoga saveza koji raskida sa starim shvatanjima. U rukopisima je upečatljiva dihotomija svetlosti i tame, dobra i zla, što se opet može uporediti sa hrišćanskim i evanđeoskim tekstovima.
M. Vulićević
[objavljeno: 03.02.2008]
.jpg)
