Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 14.Feb.2018, 18:14   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Sretenjski Ustav - prvi liberalni državni akt na Balkanu

Jedan od najznačajnijih datuma u novovekovnoj srpskoj istoriji je 15. februar 1835. godine, datum donošenja Sretenjskog Ustava.

Prvi moderan ustav autonomne kneževine Srbije, donet u tadašnjoj prestonici Kragujevcu, značajan je i po tome što je prvi liberalni državni akt na Balkanu koji je ukinuo feudalizam, izvršio podelu vlasti ali i proklamovao osnovna ljudska prava.

Zbog toga je i trajao samo 55 dana.

Sretenjski Ustav tada maloj kneževini koja >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << je tek dobila autonomiju doneo je moderne pravne tekovine na kojima počiva današnje Evropa, podelu vlasti, ukidanje feudalizma, osnaživanje osnovnih ljudskih prava ali i obeležja državnosti u vidu zastave i grba.

"Sretenjski Ustav je bio kombinacija različitih pravnih dokumenata koji su se pojavili i u zapadnoj Evropi krajem XVIII i početkom XIX veka. Pisao ga je Dimitrije Davidović koji nije bio pravnik, a sam Ustav je imao niz elemenata modernog evropskog zakonodavstva", kaže Nenad Đorđević, istoričar i direktor narodnog muzeja u Kragujevcu.

"Treba podsetiti i na to da je Srbija postala autonomna kneževina 1830. godine, da je svoju autonomiju proširila 1833. godine i da je nakon zaokruženja tog jednog procesa u državnom razvoju Srbije otpočela i borba za njenu unutrašnju upravu i organizaciju i vrhunac toga jeste sretenjska skupština i prvi Ustav Srbije koji je donet u Kragujevcu", kaže dr Radomir J. Popović, istoričar beogradskog Istorijskog instituta.

Kragujevac za vreme prve vladavine kneza Miloša Obrenovića postaje prestonica Srbije od 1818. do 1841 godine.

Nakon Sretenjskog Ustava kreće razvoj kulturnih i obrazovnih institucija kao i početak industrijalizacije kroz izgradnju prvih fabrika.

"Najveće industrijske institucije se javljaju za vreme kneza Miloša. Doneta je odluka da se napravi Topolivnica koja će izlivati topove i zvona. Značajna je bila i odluka da se napravi jedini arsenal za popravku oružja u kojem su kasnije dograđene i druge zgrade i tu je zapravo bilo jezgro moderne industrije u kojem će se kanije '50-ih godina XIX veka razviti Vojnotehnički zavod", kaže Marko Grković, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu.

"Osnivaju se prvo osnovne škole, zatim nastaje gimnazija, licej. U Kragujevcu se osniva i pozorište a i sam grad dobija uskoro i tipografiju tako da sve kulturne institucije na kojima se zasniva kulturni razvoj Srbije u XIX veku svoj rad su otpočele u Kragujevcu", kaže Aleksandra Vuletić, naučna saradnica Istorijskog instituta u Beogradu.

Sretenjski Ustav nastao na tekovinama francuske revolucije ukinut je nakon samo 55 dana.

Njegov uticaj ostavio je traga na školovane ljude tog doba koji su podstaknuti vrednostima Sretenjskog ustava udarili temelje razvoja moderne srpske države.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...