Izvor: SrbijaDanas.com, 25.Sep.2023, 11:55

I BANOVIĆ STRAHINJA GA JE BRANIO! Manastir Banjska na Kosovu je nemi posmatrač ISTORIJE SRBA, više puta je UNIŠTAVAN, ali se uvek dizao kao FENIKS

Pripada Eparhiji raško-prizrenskoj Srpske pravoslavne crkve i spomenik je kulture od izuzetnog značaja

"Netko bješe Strahiniću bane,

Bješe bane u malenoj Banjskoj,

U malenoj Banjskoj kraj Kosova,

Da takoga ne ima sokola" (Srpska epska narodna pesma "Banović Strahinja".

Manastir Banjska se nalazi u živopisnom krajoliku, na obali istoimene rečice - desne pritoke Ibra, u podnožju planine Rogozne, na trasi nekadašnjeg kaldrmom popločanog >> Pročitaj celu vest na sajtu SrbijaDanas.com << puta Carigrad - Dubrovnik.

. Kralj Milutin ga podiže kao svoju zadužbinu i mauzolej.

Manastir, sa crkvom posvećenom Svetom arhiđakonu Stefanu, sagrađen je između 1312. i 1316. godine, kao zadužbina srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina, jednog od najmoćnijih vladara iz dinastije Nemanjića i jednog od najmoćnijih vladara na Balkanu toga doba.

Darovnom zlatopečatnom poveljom kralj je bogato obdario svoju zadužbinu, obezbedivši joj ogromne posede pretežno na Kosovu i Metohiji: ukupno sedamdeset pet sela i zaselaka, devet katuna sa oko petsto pastirskih porodica, novac i druge prihode. Tako je nastao jedan od najvećih feudalnih poseda crkve u srednjevekovnoj Srbiji.

Crkva Svetog Stefana je izgrađena na mestu starijeg porušenog hrama, pri kojem je (u drugoj polovini 13. veka) za vreme Milutinovog oca, kralja Uroša I, bilo sedište Banjske episkopije.

Milutin je episkopiju pretvorio u igumaniju „na opštežilište monasima“. Brigu oko podizanja svoje zadužbine kralj Milutin je nakon savetovanja sa svojom majkom, tada već monahinjom Jelenom, bratom Dragutinom i arhiepiskopom Savom III poverio Danilu Drugom, kasnije prvom banjskom igumanu i srpskom arhiepiskopu, koji je inače bio blizak kraljev saradnik i poverenik, književnik, čovek velikog znanja i izgrađenog ukusa, jedan od najprosvećenijih ljudi kod Srba toga vremena.

Građen je po uzoru na Studenicu, u raškom stilu i ima izražene karakteristike srpske arhitekture XIII veka. Banjsku i Studenicu povezuje i bliskost skulpturalnih ukrasa, koji ostvaruju sintezu vizantijske i romanske koncepcije. Monumentalni enterijer čine jednobrodni naos sa kupolom, trodelni oltarski prostor, pevnice na koje se nadovezuju bočne kapele, priprata i do danas sačuvana visoka kula-zvonik, dok su fasade dekorativno ozidane tesanim kamenim kvaderima u tri boje.

Banjska je počela da propada vrlo rano: 1419. godine je bio "zapaljen dom Svetoga Prvomučenika" i "požeženo knjižije". 1433. manastir je još uvek pojao, ali je u drugoj polovini istog veka zapusteo.

A post shared by 🇷🇸 Манастир Бањска 🇷🇸 (@manastirbanjska)

Po naredbi sultana u 16. veku je razoren jer su se u njemu skupljali hrišćanski begunci pred turskom vlašću. Najveća razaranja zabeležena su 1689. godine, za vreme tursko-austrijskog rata, kada su ga naizmenično koristile turska i austrijska vojska kao vojno utvrđenje.

U toku 17. veka iskopani su i manastirski podovi koji su bili ukrašeni raznobojnim mermerom. Za vreme Prvog srpskog ustanka crkva je još jednom zapaljena od strane Turaka. U 19. veku, već razrušena crkva, pretvorena je u džamiju i kao takva služila je sve do Prvog svetskog rata. Godine 1912. Turci su napustili Banjsku. Razrušen i zapušten manastir je čekao obnovu.

A post shared by Arno Gujon (@arno.gujon)

Ipak, znajući da se radi o velikoj svetinji, narod je vekovima obilazio znamenite zidine Banjske. Ponovo je, trudom Srpske Crkve, manastir oživeo i propojao 2004. godine, kada se u njemu okupilo mlado monaštvo, a crkva je bila osvećena od strane patrijarha Pavla. Manastir je odmah po osnivanju postao duhovni centar Srba na Kosovu. U toku 2006. godine počela je obnova same crkve i šireg manastirskog kompleksa.
Pogledaj vesti o: Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija

Nastavak na SrbijaDanas.com...