Izvor: JUGpress.com, 23.Avg.2023, 11:35
Gotovuša – simbol opstanka Srba na Kosovu i Metohiji
ŠTRPCE
Između brda i dolina prošaranih rekama i potocima, šumama i livadama, proteže se šarplaninska varošica Gotovuša sa 1300 stanovnika srpske nacionalnosti. Naselje je dobilo ime po gotovim, razrađenim poljima na koja su došli preci sadašnjih stanovnika Gotovuše. Danas je ovo moderna varošica, na jugu Kosova i Metohije, na severoistočnim padinama Šar-planine, sa obe strane gornjeg toka reke Lepenac i Gotovuške reke. Predstavlja simbol opstanka Srba na svojim vekovnim >> Pročitaj celu vest na sajtu JUGpress.com << ognjištima na Kosovu i Metohiji. Ljudi u Gotovuši se u najvećoj meri bave zemljoradnjom. Najviše je zastupljena malina, po kojoj je ovo mesto i poznato. Ima puno mladih, a oko 120 đaka pohađa Osnovnu školu „Rajko Urošević“.
Park u Gotovuši
Osnovna škola „Rajko Urošević“ u Gotovuši
Inače, prema arheološkim ispitivanjima i otkrićima, teritorija današnje Gotovuše je bila naseljena još pre više hiljada godina. Tu su, pre svega, ostaci utvrđenja Gradište (Zidovnica), gde postoje tragovi vodovoda i kanalizacije, kao i nedavno otkriveni mozaik koji je pripadao crkvi iz 6. veka nove ere. U pisanim dokumentima, Gotovuša se prvi put pominje 1331. godine u jednoj od povelja u to vreme kralja, a kasnije srpskog cara Dušana Silnog. Sama Gotovuša najveći procvat doživljava upravo za vreme cara Dušana, kada je kroz naselje prolazio karavanski put, koji je povezivao carske gradove Prizren i Skoplje, kada je tim putem prolazio veliki broj trgovaca. Oni su prodavali usoljenu morsku ribu i maslinovo ulje, a kupovali vino i vinovu lozu, koja je bila veoma zastupljena u ovim krajevima. Srpski srednjevekovni vladari imali su svoje posede u Gotovuši, o čemu najbolje svedoče narodne pesme i sačuvana imena predela kao što su Careve livade i Careva glava. U Gotovuši stoje i dve crkve, iz 14., odnosno, 16. veka: crkva Presvete Bogorodice i crkva Svetog Spasa, na čijim su zidovima i najlepše i najočuvanije freske Sirinićke župe. Crkve su od izuzetnog značaja i pod zaštitom su Republičkog zavoda za kulturu Republike Srbije, kao vredno kulturno-istorijsko nasleđe. Po narodnom predanju, u Gotovuši su neko vreme bile čuvane mošti srpskog cara Uroša Nejakog, koje su kasnije prenesene u manastir Jazak na Fruškoj gori.
Crkva Sveti Spas u Gotovuši
Crkva Presvete Bogorodice u Gotovuši
Gotovuša je pod tursku vlast potpala 66 godina posle Kosovske bitke. Tada je izvršen popis stanovništva. U opširnom katastarskom popisu 1455. godine, Gotovuša se beleži kao oblast Vuka Brankovića, koja je po popisu imala 79 domaćinstava koja su bila zadužena da na ime poreza izmire 6.014 akči i plaća ušur na prihod od vinograda u iznosu od 30 čabara vina. Veliki broj ljudi se zbog teškog života pod turskom vlašču odselio prema centralnoj Srbiji i Austriji, u seobi pod vođstvom srpskog patrijarha Arsenija Trećeg Čarnojevića. Ipak, stanovnici Gotovuše su uspeli da u viševekovnom ropstvu sačuvaju od zaborava srpsku veru i narodne običaje i opstanu na vekovnim ognjištima. Srpska vojska je oslobodila Gotovušu iz turskog ropstva 13. oktobra 1912. godine. Pobedu srpske vojske i oslobođenje su oglasila crkvena zvona na gotovuškim crkvama, pozivajući narod na okupljanje i propovedi. Srpskoj vojsci su priređeni svečani doček i slavlje koje je trajalo nekoliko dana.
OŠ Rajko Urošević u Gotovuši
Prva škola u Gotovuši počela je sa radom 1897. godine, za šta je najzaslužniji njen prvi učitelj Rajko Urošević, po kome i škola danas nosi naziv.Uz obrazovni rad sa decom, učitelj Rajko se bavio i opštim prosvećivanjem ljudi u Gotovuši, učio je narod gajenju i kalemljenju voća, uzgoju pčela, bio je savetnik u seoskim i pravnim poslovima, razvijao dobre odnose među ljudima, pomagao u lečenju meštana narodnim lekovima. Bio je inicijator izgradnje prvog modernog vodovoda u Gotovuši, koji je sagrađen 1912. godine. Učitelj Rajko je redovno slao izveštaje iz Gotovuše tadašnjem konzulu Kraljevine Srbije u Prištini Branislavu Nušiću. Do pojave prve škole, sveštenici nekoliko crkvica u Gotovuši, su se bavili samo propovedanjem pravoslavne vere, za razliku od ostalih delova Srbije, gde su vodili računa i o opismenjavanju naroda.
Prva zadruga u Gotovuši osnovana je 1931. godine, zahvaljujući zalaganju učitelja Milana Jevtića. Pre osnivanja zadruge, u Gotovuši su postojale tri bakalske radnje. Predsednik ove kreditno-prodajne zadruge bio je Stojko Dobrosavljević, a blagajnik Stevan Maksimović. U zadrugu je stupio veliki broj domaćinstava iz Gotovuše, ali i okolnih sela.
Krst visok šest metara na uzvišenju Čuka je danas simbol i zaštitni znak Gotovuše. Po narodnom verovanju, u davna vremena u selu su se rađala zdrava deca koja su se kasnije razboljevala. Meštani su zbog toga tražili savet od lokalnog sveštenika i on im je savetovao da upregnu dva vola blizanca koji će vući plug, da na mestu gde budu zaorali tu i završe krug, da izoru brazdu oko celog sela i da u centru kruga naprave krst. Meštani su tako uradili i napravili krst od kamena koji su dovlačili iz reke, a predanje kaže da je tako krst sačuvao Gotovušu i njenu decu. Danas ovaj krst posećuje veliki broj ljudi iz svih krajeva Srbije i sveta. Začetnik i najzaslužniji čovek za razvoj turizma na Šar-planini bio je Stojko Dobrosavljević iz Gotovuše i po njemu prvi turistički objekat na Šar-planini nosi ime „Stojkova kuća“.
Inače, sama okolina Gotovuše obiluje izuzetnim prirodnim lepotama. Odmah iznad mesta su obronci i vrhovi Šar-planine, dok su na jugoistočnoj strani vrh Ljuboten, visok 2498 metara, Crni vrh, Gavranik, Glave, Kokošinje, Željkina voda, kao i izletište ”Bela voda”. Samo mesto je sastavljeno od nekoliko mahala: Novo naselje, Đurđevi, Stojčevi, Petkičini, Zangini, Kostićevi, Repinovo i Kevkine. Gotovuša je svoj Dom kulture dobila odmah posle Drugog svetskog rata, gde se i danas organizuju razne kulturno-umetničke manifestacije. Narodnu tradiciju čuva KUD „Mladost“ sa pevačkom grupom, koji mogu da se podiče nagradama osvojenim na raznim takmičenjima. Postoji i niz folklornih manifestacija i narodnih običaja koji se čuvaju od zaborava, kao što su maskenbal „Vučari“, koji se održava na praznik Bele poklade, zatim Procka, Mavanje kumbara, Lazarice i Veligdan.
Što se sporta tiče, u Gotovuši su najzastupljeniji fudbal, košarka, rukomet i odbojka. Najpoznatija ekipa je FK „Gotovuša“, jedna od najboljih ekipa malog fudbala na prostoru Kosova i Metohije, koja je do sada osvojila veliki broj turnira i trofeja. Najpoznatije sportske manifestacije koje se organizuju u Gotovuši su: Turnir generacija „Cvetnica“, Noćna liga u malom fudbalu, košarkaški, odbojkaški i šahovski turniri. (kraj) IS/LJS
I ovo Vam može biti interesantno
Pogledaj vesti o: Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija
.jpg)
