Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 15.Okt.2015, 21:19   (ažurirano 02.Apr.2020.)

"Hladni krematorijum" J. Debrecenija

U Mađarskom kulturnom centru Kolegium Hungarikum večeras je predstavljena novoizdana knjiga mađarskog Jevreja Jožefa Debrecenija "Hladni krematorijum", u izdanju novosadskog "Foruma".

Knjiga je štampana na mađarskom jeziku i na srpskom, u prevodu Bogdana Čiplića.

Njena premijera bila je 1950. godine, a ponovljena izdanja na oba jezika su štampana povodom mađarskog predsedavanja Međunarodnim savezom za sećanje na Holokaust.

Beogradskoj promociji >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << prisustvovali su državni sekretar u kabinetu premijera Mađarske Čaba Latorcaji, ambasador Mađarske u Srbiji dr Atila Pinter, državni sekretar srpskog Ministarstva kulture Saša Mirković.

Latorcaji je istakao da je romansirani dnevnik Debrecenija (Budimpešta 1905 - Beograd 1978) štampan uz finansijsku pomoć Vlade Mađarske, Instituta Balaši, beogradskog Kolegium Hungarikuma i vojvođanskog Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje.

On je kazao da je "pisac u svom najboljem delu objektivno, skoro hladno, opisao strahote fašizma, sa tačno registrovanim malim i velikim događajima u logorskom životu".

Debreceni, koji je 1944. bio deportovan u Aušvic, a posle rata, od 1945. živeo je u Beogradu i radio kao saradnik novina "Magyar Szó" (Mađarska reč) i Radija Novi Sad, bio je jedan od prvih preživelih logoraša koji je pisao o svojim iskustvima u koncentracionom logoru.

Kako je kazao Latorcaji, "za ilustrovanje apokaliptičnih patnji nije mu bio potreban emotivni pristup ili strastvena pobuna, jer napisane činjenice govore same po sebi i za sebe".

Pisac je, istakao je Latorci, shvatio da mu je zadatak da "mora do detalja da bude veran stvarnosti i njegova prava snaga je u dokumentarnom pripovedačkom stilu, mikroskopski sitnim detaljima , beleženju niza činjenica o gubitku čovečnosti".

Direktor Izdavačkog zavoda "Forum" Gabor Virag, kao izdavač, citirao je akademika Borija Imrea, koji je ocenio da je najveća vrednost "Hladnog krematorijuma-roman Aušvica" u tome što njegovog autora "ne zanose strast i bol, i to je skoro jedini autentični logorski roman mađarske književnosti", dok je drugi akademik Sali Ištvan primetio da on u romanu govori o "prometejskoj sudbini, tragedijskoj uzvišenosti, okaljanoj humanosti i poniženoj samosvesti".

Virag insistira da "se o grozotama mora govoriti" i da je autor svojim romanom koji je ujedno i književno delo i dokument poručio "da se to nikada ne ponovi".

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...