Izvor: Politika, 05.Jan.2012, 23:11 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Deca u Božjim rukama
Devetorica bogoslova, profesori i sveštenik sa porodicom povećali su broj srpskih stanovnika Prizrena za 100 odsto
Prizren – U prvom sumraku sa potkrovlja stare, sveže okrečene i obnovljene zgrade čuju se zvuci gitare. Iznad ovog doma, prema tvrđavi, penje se gotovo potpuno pust deo grada. Pada noć, a umesto svetiljki vise crni otvori – nekadašnja vrata i prozori – spaljenih kuća prizrenskog naselja Potkaljaja. Čitava, uništena orijentalna gradska celina, >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << iz koje štrče samo dimnjaci, izgleda kao naslonjena na ove prozore sa svetlom; na bele zidove iznad reke Bistrice, gde jedan mladi čovek radostan i tek kročio u život svira i peva. Drugi glas ga prekida vičući da odmah dođe jer je vreme za „zanimanje”.
Ovo su glasovi prve generacije učenika u Bogosloviji Svetog Kirila i Metodija u Prizrenu koja je počela da „živi” ove jeseni. „Zanimanje” je obavezno vreme za učenje bogoslova tu na granici između svetova – jednog pustog i nestalog, drugog živog i natrpanog. Život na toj oštrici sukobljenih principa započelo je devet dečaka sa četiri profesora, obnavljajući tako rad jedne od najznačajnijih crkvenoprosvetnih institucija srpskog naroda.
„Gitara je deo mene i mog učenja”, priča učenik Strahinja Šabić, rođen u Prištini, pa onda raseljavan i seljen, toliko puta da bi mu pozavideo i neki starac. JU rok je njegov repertoar, mada zna i za „stare prizrenske”. Za gitaru se, dakle, zna majstor, on počinje i druge da podučava, a u stonom tenisu, u ovom polugodištu, najbolji je Duško Spalević.
Sređivanje prostorija Bogoslovije oštećenih u pogromu 2004. godine (Foto Ž. Rakočević)
Sa potpunom čistotom, lišeni istorijskog tereta došli su da postanu sveštenici, ispraćeni roditeljskom brigom i osećajem da su, što zbog opšte nesigurnosti, što zbog razaranja i sukoba, decu poslali u Božje ruke. Kako će sve to uticati na ove mlade ljude, je li Prizren danas pravo mesto da se započne život, da li se odavde zdravo može krenuti u svet i u susret njegovim zahtevima? Hoće li sagoreti u naknadnoj i često nevidljivoj borbi etničkih, verskih, kulturoloških suprotnosti?
„Što se tiče straha, kod dece ga naravno ima, ali me je iskustvo naučilo da je bezazlenost najbolji lek protiv njega. Osnovno je da deca nikog ne mrze, da nemaju predrasude prema bilo kome i tada se neće nikoga ni bojati”, smatra profesor jeromonah Andrej.
Sličnog mišljenja je i njegov kolega Dejan Ristić, on je završio teologiju i postdiplomske studije na Teološkom fakultetu Univerziteta „Aristotelio” u Solunu. Dok govori, osmeh mu ne silazi sa lica: „Već prvog dana se osetilo nadahnuće, entuzijazam, radost, razigranost... Strepnja zbog okruženja otisla se potpuno u drugi plan.” Za njega je vera i odlučnost vladike Teodosija presudila da se Bogoslovija vrati svome gradu.
Od trenutka kada je veliki dobrotvor i zadužbinar Sima Andrejević Igumanov 1871. osnovao školu za sveštenike i učitelje, ona veštinom njenih upravitelja, uticajem bivših đaka i „svetošću dobrih dela”, kako reče jedan od Prizrenaca, „čuva veru da zlo neće reći svoju poslednju reč”. Kamene kocke kaldrmisanog dvorišta, sa debelom lipom u sredini, pamte najslavnije ličnosti novovekovne crkvene istorije.
Sa sličnim i opštim đačkim strahovima, kao i ovim današnjim, prva znanja iz teologije počeli su da stiču još u doba turskog ropstva patrijarsi Gavrilo Dožić i Varnava Rosić; decenije je ovde kao profesor proveo patrijarh Pavle, a zidovi ovih učionica pamte kao đaka i sadašnjeg srpskog patrijarha Irineja. Prva „teološka slova” sricale su ovde desetine vladika, neki su se, poput onih u Makedoniji, odvojili od SPC, dok je nekoliko njihovih mlađih „kolega” grčkih đaka prišlo Srpskoj crkvi; stizale su neposredno pred Drugi svetski rat inspekcije Svetog sinoda iz Beograda da ispitaju ima li komunista među đacima.
Na predavanju kod profesora Dejana Ristića (Foto Ž. Rakočević)
Pod „novom narodnom” vlašću živelo se decenijama sirotinjski i skromno. U haosu etničkog čišćenja juna 1999. đaci, profesori i ogromna većina Srba napuštaju Prizren. Bogoslovija se seli u Niš. Od tada je prošlo dvanaest godina, desila se paljevina i potpuno uništenje u martovskom pogromu Albanaca nad Srbima 2004. kada je stradao Dušan Nedeljković. Međutim, uporna i strpljiva obnova učinila je da se pre četiri meseca ovde prvi put čulo školsko zvono, a tek svršeni osnovci upisali su jednu od najneobičnijih škola u gradu sa osamnaest svojih sunarodnika. Njih devetorica, profesori i sveštenik Slobodan sa porodicom koji stanuje, nedaleko odavde, u sabornoj Crkvi Svetog Đorđa povećali su broj srpskih stanovnika Prizrena za 100 odsto.
Savremeni, dugački niz poraza, rušenja, seoba i fatalizama raznih vrsta, delom je učinio da obnova rada i povratak prizrenske bogoslovije bude najznačajniji događaj današnje crkvene istorije i obnove života na Kosovu i Metohiji. Taj događaj najširoj javnosti i pojedincima baca u lice pitanje: kako možete pomoći svojoj Bogosloviji?
----------------------------------------------
Kruna Petra Prvog i krevet kralja Aleksandra
Dobežao je, prema svedočenju Prizrenaca, među ove zidove i sam srpski kralj Petar Prvi kada je odlučio da se, u Prvom svetskom ratu, sa vojskom i povuče preko Albanije. Zatim je pri polasku u temelje Bogoslovije zakopao svoju krunu i znake kraljevskog dostojanstva. Bio je to zalog povratku i veri u pobedu. Odmorio se pod ovim krovom i njegov umorni sin prestolonaslednik Aleksandar, a prosti gvozdeni kraljevski krevet sačuvan je zajedno sa uspomenom na njegovog najslavnijeg spavača. Petar je krunu iskopao i stavio na glavu, a Aleksandar je krevet ostavio Bogosloviji. Njegovo crno kovano gvožđe istopilo se i nestalo u vatri pogroma 17. marta 2004. godine.
Živojin Rakočević
objavljeno: 06.01.2012.
.jpg)
