Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 10.Apr.2021, 06:45
Dokument: 80 godina od aprilskog rata (RTV1, 17.30)
Aprilski rat 1941. godine, koji je počeo napadom pod kodnim imenom „Operacija 25“ u noći između 5. i 6. aprila na Sipski kanal na Dunavu, predstavlja jedan od prelomnih događaja u istoriji Jugoslavije. Bombardovani su vojni aerodromi i civilni objekti. Tim napadom Jugoslavija je uvučena u Drugi svetski rat.
Taj kratkotrajni rat je istovremeno bio kraj jugoslovenske kraljevine i početak građanskog rata, ali i otpora fašizmu. Smatra se da je aprilski napad na Jugoslaviju >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << bio odmazda za 27. mart 1941. kada su oboreni vlada i namesništvo, čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević. Jugoslovenska vojska kapitulirala je 17. aprila. Kratkotrajni Aprilski rat u domaćoj istoriografiji predstavlja poznatu temu, ali da li je osamdeset godina kasnije – to dovoljno istražena tema?
Navodno se 1939. pojavio plan za evakuaciju Narodne biblioteke sa Kosančićevog venca. Ali, nakon 6. aprila pokazalo se da podrum nije bio dovoljan da zaštiti kulturno blago Srbije. Kako su izgoreli i katalozi nikada zapravo nije tačno utvrđeno tačno kakvo je sve blago nestalo. Pouzdano se zna da su spašene knjige koje u tom trenutku, nisu bile u Narodnoj biblioteci. To je označeno i kao napad na znanje i identitet naroda. Da li je opravdanije da to nazovemo razarenjem sećanja? Možemo li to da poredimo čak i sa nestankom Aleksandrijske biblioteke?
Nakon što su sile osovine 6. aprila 1941. napale Kraljevinu Jugoslaviju, već 17. aprila nemački general Maksimilijan fon Vajks izdiktirao je tačke bezuslovne i potpune kapitulacije koju su u zgradi čehoslovačkog poslanstva u Beogradu potpisali Aleksandar Cincar - Marković i general Radivoje Janković, a kralj i vlada su pobegli iz zemlje. U to vreme sve krunisane glave Evrope, kao i predsednici Poljske i Čehoslovačke, sa izuzetkom kralja Danske, izbegli su pred Nemcima. Ostaje pitanje da li je bekstvo Karađorđevića bilo opravdano?Kada pričamo o kobnom Aprilskom ratu, dosta se govori i o tome da su Zagrepčani bacali cveće po nemačkim vojnicima, koji su ih „oslobodili“ od „velikosrpske hegemonije“. Ali kada govorimo o padu kraljevine Jugoslavije, znamo li zaista sve? Ili je i posle osamdeset godina, još uvek, sve podložno manipulaciji?
Nesrećnim spletom istorijskih okolnosti, slika koja je ostala o jugoslovenskoj vojsci je da je bila zastarela i da je pala na ispitu u aprilskom ratu. Ali, u aprilskom ratu mnogi oficiri i vojnici su hrabro stali u odbranu zemlje. Neustrašivi piloti 6.-og vazduhoplovnog puka branili su nebo nad Beogradom, postigli desetak vazdušnih pobeda i u neravnopravnoj borbi skoro svi su izginuli. Primer skoro epskog junaštva bilo je potapanje razarača ,,Zagreb” kada su ga dva mlada poručnika bojnog broda, Milan Spasić i Sergej Mašera - digli u vazduh da ne padne u ruke Italijanima. Ne treba zaboraviti ni podvig monitora „Drava„ i kapetana Aleksandra Berića koji je radije birao smrt nego sramnu predaju i odlazak u zarobljeništvo. Jesu li razlozi sloma dublji od pojednostavljenjada se vojska raspala zbog izdaje, ili zato što jedoživela invaziju – tehnološki, strateški i brojno – višestruko nadmoćne vojne sile Vermahta. I koliko su opravdane pojedine današnje tvrdnje da bi bilo manje žrtava da nije bilo otpora?
Sagovornici: istoričari Marko Miletić, Darko Gavrilović, Dejan Ristić i Stefan Gužvica i Miroslav Ilić – Vojvođanski kulturni klub „Vasa Stajić“.
Autorka emisije: Eržika Pap Reljin
Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...
