Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 01.Feb.2023, 11:03
Dan kada je Novi Sad dobio ime i budućnost
Na današnji dan pre 275 godina građani Petrovaradinskog Šanca otkupili su svoju slobodu time što su za 80.000 forinti kupili svom naselju titulu slobodnog kraljevskog grada.
Tog 1. februara Novosađani su od carice Marije Terezije dobili kolektivni plemićki status, koji ih je branio od samovolje vojnih i feudalnih vlasti Habzburškog carstva.
„Ja, Marija Terezija, Božjom milošću carica rimska, a kraljica Ugarske, Češke, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Rame, >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << Srbije, Galicije, Lodomerije itd. itd. dajem glasom ovoga pisma na znanje svakome, koga se tiče, da taj toliko puta spominjani naš Petrovaradinski kameralni grad, koji leži na drugoj strani Dunava u bačkoj županiji na zemljištu Sajlovo, silom naše kraljevske moći i ugleda iz ranije navedenih razloga, činim slobodnim kraljevskim gradom. Da ga uvrstimo, primimo i upišemo u broj, krug i red ostalih naših slobodnih kraljevskih gradova naše kraljevine Ugarske tako i naših naslednih zemalja. Ukidajući mu dosadašnje ime Petrovaradinski šanac, nađosmo za dobro da se ubuduće zove i da mu naslov bude Neoplanta, mađarski Uj-Videgh, nemački pak Neu-Satz, srpski Novi Sad i bugarski Mlada Loza”, navedeno je u Povelji.
To je značilo da Novi Sad dobija pravo na sudsku, zakonodavnu i izvršnu vlast u vidu Magistrata sačinjenog od dvanaestorice građana i građanki, pravo da donese gradski Statut i ubire porez. Po priznatim pravima i preuzetim obavezama, Novi Sad izjednačio se s ostalim urbanim komunama Carevine, koje su u to vreme iz feudalne epohe polako prelazile u građansku.
Elibertaciona povelja Marije Tarezije bila je osnov i uslov privrednog, kulturnog i demografskog razvoja Novog Sada, a do nje su Novosađani stigli zajedničkim naporom, bez obzira na veru i naciju. Da li su tada znali da će od malenog naselja na mestu nekadašnjeg mostobrana Petrovaradinske tvrđave nići sada gotovo polumilionski grad, teško je reći, ali da nisu „odrešili kesu”, Novi Sad danas sigurno ne bi bio jedan od regionalnih centara i grad s izglednom budućnošću.
Od 1998. godine 1. februar se i zvanično obeležava kao Dan grada, a građanima i građankama zaslužnim za doprinos i promociju slobodarskih vrednosti koje su prepoznate kao najznačajnije obeležje grada i njegovih stanovnika i stanovnica dodeljuje se prestižna Februarska nagrada. Ove godine “golubicu” dobija čuveni violinista Stefan Milenković.
Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...
Potpuno novosadsko Presluškivanje: Slavimo Dan Grada Novog Sada
Izvor: Radio 021, 01.Feb.2023
Novosađani i Novosađanke svakog 1. februara obeležavaju Dan Grada, datum kada je 1748. godine carica Marija Terezija Novom Sadu podarila titulu slobodnog kraljevskog grada.
Prvi gradski sudija bio je pivar, a prva odluka Magistrata da se sruše vodenice na Dunavu: Šta se dešavalo u Novom Sadu daleke 1748. godine
Izvor: Danas, 01.Feb.2023
Dan grada obeležava se u čast na 1. februar 1748. godine kada je Marija Terezija Novi Sad proglasila slobodnim kraljevskim gradom. Novosađanke i Novosađani tada su skupili oko 80.000 srebrnih forinti i otkupili svoju slobodu, odnosno dobili pravo na sudsku, izvšnu i zakonodavnu vlast.
