Izvor: Politika, 12.Dec.2006, 13:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Zvučna strana kvadrata
U istorizaciji konceptualne umetnosti u Beogradu ključna uloga pripada Studentskom kulturnom centru, instituciji "Aprilski susreti" i umetnicima (njih šest) koji su 70-ih godina prošlog veka unosili radikalne promene u percepciju sveta umetnosti i njenih performansi. Postšezdesetosmaškim ehom o promeni kulturne politike, dilemama dišanovske provenijencije i istorijskih avangardi – koncept-delo, materijalno-nematerijalno – promovisan je sistem konceptualne umetnosti u kojem je beogradska >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << šestočlana umetnička zajednica kodirala vlastito mentalno i fizičko polje stvaralačke egzistencije. Svakako, Studentski kulturni centar je svojom strategijom promotera i zaštitnika omogućio realizaciju radova nove umetnosti čiji se liderski i emancipatorski značaj danas, iz istorijske vizure, jasno iščitava. Mada je u lokalnim okvirima bio izdvojena zona, SKC je svojim programskim konceptom vodio dijalog sa aktuelnim umetničkim zbivanjima u svetu, a dolazak Jozefa Bojsa je istorijski vrh tog dijaloga. Članovi ove neformalne grupe – Marina Abramović, Era Milivojević, Zoran Popović, Raša Todosijević, Gergelj Urkom i Neša Paripović – izraziti individualisti, danas su etablirani umetnici, a njihov rad inkorporiran u eks-jugoslovensku i internacionalnu scenu.
Logično je da se sa neophodnom kritičarskom i vremenskom distancom priređuju izložbe retrospektivnog karaktera koje fokusiraju fenomen konceptualne umetnosti i njene ključne protagoniste. Posle istorijsko-muzeološkog predstavljanja stvaralaštva Raše Todosijevića, u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu priređena je i retrospektivna prezentacija radova Neše Paripovića. Obuhvatajući dela nastala od 1970. do 2005. godine, ovaj pregled predstavlja dobar uvid u delovanje "atipičnog konceptualnog umetnika" i "prerušenog slikara", kako ga istraživači situiraju. Naime, može se reći da je u osnovi Paripovićeve poetike proces redefinisanja slike i njene per/mutacije iz polja likovnog u zonu vizuelno. Iskustvo slikara očito je i u mediju fotografije i filma, a efikasna komunikacija koju proizvodi ekranska slika potvrđuje tezu po kojoj se Paripović vremenom preobražava od slikara ka umetniku.
Dejan Sretenović, autor uvodne studije i kustos, nije imao lak zadatak prilikom rekonstrukcije 35 godina umetnikovog rada kao i same postavke, delom zbog prirode materijala (sačuvanog i izgubljenog), ali i opusa nevelike produkcije. Analizirajući suštinske elemente i krucijalne tačke u ovom rafiniranom delu, Sretenović je postavku grupisao u četiri segmenta: u prvom su (poslednje) slike postgeometrijske apstrakcije, nastale 1970. godine, koje su za Paripovića svojevrsni rezime, oproštaj od desetogodišnjeg akademskog obrazovanja i ograničenja tradicionalnog slikarstva. Indikativno je da su ove slike izlagane samo jednom, 1970. godine i da njihov visokomodernistički kod potvrđuje konceptualizaciju slike. Potom su izdvojene sekcije fotografija i serigrafija, filma i video-rada, privremenih zvučnih zidnih instalacija – mediji u kojima je Paripović realizovao svoj umetnički koncept. Veoma važan momenat u umetnikovoj biografiji je učešće na Festivalu u Edinburgu 1973. gde je nastao rad Portreti – umesto lica fotografiše potiljak, a imena ispod fotografija identifikuju osobe. Interesantno je da Paripović nikad nije izveo performans pred publikom, njegove umetničke akcije su van očiju javnosti, a njihova dokumentarna verzija i prezentacija zabeležena foto-aparatom/kamerom. Tako je rad Primeri analitičke skulpture foto-performans iz 1978. koji u personalnoj vizuri i manuelnoj operaciji problematizuje istoriju ženskog akta i odnos umetnik–model. Vidovi ikonofilije i/ili govor umetnika u prvom licu očiti su u radovima Autoportreti, Grafiti, Ukrštanje. Očito, 70-te godine su plodne u radu Paripovića, a tri kratka filma iz tog perioda, posebno N. P. 1977. govori o nužnosti fizičko-mentalnih iskoraka i projekciji fenomena iznutra. Period autorovog ni delanja-ni nedelanja došao je kasnije. Paripovićev povratak na scenu tokom pretekle decenije u znaku je nekoliko zidnih instalacija (Zvučna strana kvadrata), a analitički princip i asketizam, bliski ovom autoru, ističu vrednost fragmenta, liniju-zvuk, vidljivo-nevidljivo, odstupanja u i od slikarstva. Autorefleksivno i suptilno delo Neše Paripovića može se označiti rečima ekonomično i diskretno, što i indikativni naslov postavke dobro pozicionira.
[objavljeno: ]
.jpg)
