Izvor: Politika, 19.Apr.2008, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Zamrznute i pokretne slike
Postavka „Efemerni memorijal” Dragane Žarevac u Galeriji Kulturnog centra Beograda
Formirana krajem 70-ih i početkom 80-ih godina 20. veka u miljeu beogradskog Studentskog kulturnog centra, Dragana Žarevac je svoj umetnički koncept zasnovala na tzv. novoj umetničkoj praksi i primeni novih medija. Danas, u karijeri dugoj tri decenije, ona se na srpskoj umetničkoj sceni izdvaja kao veteran video-arta, a u svom stvaralačkom procesu multimedijalnog karaktera služi se i >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << fotografijom, performansom, filmom, internetom. Deo ove bogate biografije su i samostalne izložbe i učešće na referentnim video-festivalima.
I rad Dragane Žarevac, boravci i afirmacija na internacionalnoj sceni, kao i saradnja sa distributerskom kućom Heure Exquise iz Lila, poentiraju se predstavljanjem njenih video-radova u prestižnim institucijama: Tate Modern u Londonu, Boburu u Parizu, Gugenhajm muzeju u Bilbaou, Muzeju moderne umetnosti u Beču.
Za rad Dragane Žarevac tipični su govor u prvom licu obojen osetljivošću ženskog principa, pažljivo samoispitivanje i samoposmatranje, pitanje strukture i identiteta ličnosti, rodni princip i njegovi stereotipi, angažovani stav u kontekstu istorije i njene refleksije na socijalno-društvene događaje.
Živimo u dominaciji kratke i upečatljive forme ali i društvene i umetničke neophodnosti da se radi oslobađanja osećanja krivice estetskim sredstvima ispriča i podseti na strašne stvari i događaje. U tom kontekstu može se posmatrati i novi rad Dragane Žarevac u galeriji Kulturnog centra Beograda. U postavci „Efemerni memorijal” ona svoj poetski diskurs kodira na pojmu koncentracioni logor koji, kao najdrastičniji fenomen tragedije i stradanja u kulturi 20. veka, između ostalog, u odnosu socijalne represije i seksualnosti afirmiše model sado–mazohizma.
Instalacija „Zloupotreba uživanja” koncipovana je iz tri segmenta, a čine je podna i zidna video-projekcija i prostorna instalacija od 65 pari ženskog donjeg veša na čijoj je beloj osnovi štampana fotografija, dokument iz 1942; fotografija prikazuje grupu nagih logoraša iz Norveške, koje nemački vojnici vode na prinudno kupanje. Ritam geometrijskog rasporeda ove instalacije (5x13) inicira kontrolisani ritam postrojavanja i/ili kretanja logoraša. Performansima u formi dokumenta i video-autoportreta, Žarevac snima sopstvene noge u koračanju i svoje ruke kako dodiruju nadgrobni spomenik, snimljene na stratištu Jajinci kod Beograda.
U drugom delu Galerije projektuje se rad „Dokument o poseti”, video-zapis razgovora (autorka i Nebojša Milikić) koji je vođen na beogradskom putu ka, i ispred banjičkog Logora i njegovog Muzeja. U gotovo neobaveznom tonu ćaskanja, govori se o krivici i njenim individualnim i socijalnim aspektima.
Aktuelna postavka „Efemerni memorijal” u znaku je vizuelnih i značenjskih asocijacija kojima se ispituju relativnost istorijskog mesta i realnog vremena, zamrznute i pokretne slike, moć dokumentarnog i artificijelnog, prisustvo i odsustvo subjekta, aspurdni odnos žrtva–dželat, pojam zločina i osećanje krivice, stvarno i evokativno; obrazovanje novih psihičkih doživljaja na temelju već datih (Z. Gavrić).
Inače, izopačenoj telesnosti kao centralnom mestu u strukturi koncentracionog logora posvećena su mnoga dela, od Solženjicina do Lilijane Kavani.
U ekspresivnom tonu, o traumama rata i njegovim ideološkim modelima viđenim iz rakursa drastične blizine realnog vremensko-prostornog događaja, govori snažan video-rad „Očaj” koji je Dragana Žarevac realizovala 1996. godine. Oba rada, i „Zloupotreba uživanja” i „Dokument o poseti”, kao integralni deo provokativne, višeznačne i emotivne postavke „Efemerni memorijal”, nastali su ove godine. U njima autorica nastavlja da istražuje „društvena i duševna stanja koncentracionih logora", kako je sama rekla, koji su, nažalost, tema aktuelizovana i u našoj najnovijoj istoriji.
Ljiljana Ćinkul
[objavljeno: 20.04.2008]
.jpg)
