Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 24.Jul.2008, 02:37   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Vremeplov: Rođena Mina Karadžić

Na današnji dan 1828.godine rođena je srpska slikarka i pesnikinja Mina Karadžić, ćerka Vuka Karadžića i supruga Alekse Vukomanovića, prvog profesora književnosti na Liceju u Beogradu. Među njenih pedesetak sačuvanih slika, mahom portreta, ističu se "Autoportret", "Crnogorac sa kapom", "Mladi Crnogorac", "Devojka sa vinovom lozom". Prevodila je na nemački srpske narodne pripovetke i poslovice i objavila ih je u Berlinu 1854. Štampala je uspomene >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << na Branka Radičevića i ostavila zabeleške s puta po Srbiji

1567. - Škotsku kraljicu Mariju Stjuart nezadovoljno plemstvo primoralo je da abdicira, zbog toga što je protestantskoj Škotskoj pokušala da nametne katolicizam.

1704. - Britanske snage pod komandom admirala Džordža Ruka preotele su Gibraltar od Španaca.

1783. - Rođen je južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar, najznačajnija ličnost u borbi za nezavisnost Latinske Amerike od Španije.

1799. - Francuske trupe generala Napoleona Bonaparte potukle su Turke (u stvari egipatske jedinice) kod Abukira u Egiptu.

1802. - Rođen je francuski pisac Aleksandar Dima Otac, jedan od začetnika feljtonističkog romana. Sam ili uz pomoć mnogobrojnih saradnika napisao je oko 300 dela, punih života i zanimljivih preokreta, čija kompozicija, živ dijalog i slikoviti opisi privlače i sada čitalačku publiku širom sveta.

1804. - Srpska potera predvođena bimbašom (turski vojni čin u rangu komandanta bataljona), kasnije vojvodom, Milenkom Stojkovićem uhvatila je i pogubila na dunavskom ostrvu Ada Kale dahije Aganliju, Kučuk Aliju, Mulu Jusufa i Mehmeda Fočića, koji su prethodno "sečom knezova" zapalili iskru Prvog srpskog ustanka. Namera dahija bila je da se dočepaju Vidina (danas Bugarska). Vlasti u Istanbulu su verovale da su Srbi osvetom nad dahijama dobili zadovoljenje, ali su se ustanici pod vođstvom Karađorđa sukobili 1805. sa sultanovom vojskom.

1824. - Rezultati prvog ispitivanja javnog mnjenja u svetu objavljeni su u američkoj državi Delaver uoči predsedničkih izbora u SAD.

1828. - Rođena je srpska slikarka i pesnikinja Mina Karadžić, ćerka Vuka Karadžića i supruga Alekse Vukomanovića, prvog profesora književnosti na Liceju u Beogradu. Među njenih pedesetak sačuvanih slika, mahom portreta, ističu se "Autoportret", "Crnogorac sa kapom", "Mladi Crnogorac", "Devojka sa

vinovom lozom". Prevodila je na nemački srpske narodne pripovetke i poslovice i objavila ih je u Berlinu 1854. Štampala je uspomene na Branka Radičevića i ostavila zabeleške s puta po Srbiji.

1883. - U pokušaju da prepliva brzake reke iznad Nijagarinih vodopada, udavio se Metju Veb, koji je 1875. prvi preplivao kanal Lamanš.

1906. - Umro je Stevan Sremac, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih realista u srpskoj književnosti. Pisao je duhovite pripovetke iz provincijskog života u kojima je dočaravao starinsku atmosferu, ali još više različite psihološke i socijalne tipove. Pod naslovom "Iz knjiga starostavnih" izdao je poetizovane pripovetke iz istorije srpskog naroda. Ostala dela: drame "Ivkova slava", "Zona Zamfirova", romani "Pop Ćira i pop Spira", "Vukadin", politička satira "Luminacija na selu".

1923. - Grčka, Turska i sile pobednice u Prvom svetskom ratu potpisale su u Lozani konvenciju o prinudnom iseljavanju hrišćana iz Turske u Grčku i muslimanskog življa u suprotnom pravcu (svi muslimani Turske, nezavisno od etničkog porekla i jezika smatrani su Turcima u skladu sa islamskim pravom). Turska se odrekla svih prava na prethodno izgubljene teritorije u Prvom svetskom ratu, ali je zadržala Istočnu Trakiju uključujući i Jedrene, čime su definitivno određene granice turske države na

evropskom kontinentu.

1943. - Savezničko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu počelo operaciju "Gomora", usredsređeno teško bombardovanje nemačkog lučkog grada Hamburg.

1946. - SAD su izvele prvu podvodnu atomsku probu na koralskim atolima Bikini u sastavu Maršalskih ostrva u zapadnom delu Pacifika, čime je počela serija atomskih proba čuvana u tajnosti do 1958. Na istom području - čije je stanovništvo prisilno iseljeno - 1954. i 1956. isprobavane su hidrogenske bombe, a posledice visoke radijacije i sada osećaju žitelji pacifičkih ostrva.

1957. - Umro je francuski pisac, reditelj i glumac ruskog porekla Aleksandar Žorž Gitri, poznat kao Saša Gitri, autor lakih komedija, koje je sam režirao i u njima igrao glavne uloge. Dela: komedije "Noćni čuvar", "Lepa svadba", operete "Maskirana ljubav", "Mocart", filmovi "Kad bi Versaj progovorio", "Roman jednog varalice".

1967. - Francuski predsednik Šarl de Gol završio je u Montrealu govor usklikom "Živeo slobodni Kvebek" (kanadskapokrajina sa francuskom etničkom većinom, nekada francuska kolonija), izazvavši skandal u kanadskoj javnosti i žestok protest premijera Lestera Pirsona, pa je šef francuske države bio primoran da skrati posetu Kanadi.

1974. - Konstantin Karamanlis je, posle sedmogodišnje vladavine vojne uprave, obrazovao u Grčkoj prvu civilnu vladu i u toj zemlji je saopštena opšta amnestija za sve političke zatvorenike.

1974. - Umro je engleski fizičar Džejms Čedvik, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1935, koji je 1932. otkrio neutron. U Drugom svetskom ratu od 1943. do 1945. kao glavni britanski instruktor radio je na "Menhetn projektu" razvoja atomske bombe u Los Alamosu, SAD.

1976. - Američki svemirski brod "Viking 1" spustio se na Mars, čime je počelo ispitivanje mogućnosti života na toj planeti.

1981. - U kineskoj provinciji Sečuan u poplavama je poginulo više od 700 ljudi, a milion i po je ostalo bez krova nad glavom.

1991. - Preminuo je jevrejski pisac Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978, čija su dela inspirisana tradicijom i folklorom Jevreja u Istočnoj Evropi, preciznije Galiciji.

1996. - U predgrađu glavnog grada Šri Lanke Kolomba poginulo je 57 i ranjeno više od 500 ljudi u eksploziji podmetnutoj u prigradski voz, za koju su optuženi tamilski pobunjenici.

2005. - Umro je britanski naučnik Ričard Dol, koji je prvi utvrdio vezu između duvana i raka pluća, kao i između alkohola i raka dojke i otkrio pozitivno dejstvo aspirina u lečenju srčanih oboljenja.

2005. - Amerikanac Lens Armstrong sedmi put zaredom trijumfovao je na najvećoj svetskoj biciklističkoj trci - Tur d'Frans i tako karijeru okončao podvigom koji će teško biti ponovljen.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...