Izvor: Radio Televizija Vojvodine, 13.Jul.2019, 00:09   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Vremeplov: Rođen Cezar

100. p. n. e. - Rođen je rimski vojskovođa, pisac i državnik Gaj Julije Cezar, jedna od najmarkantnijih ličnosti antičke istorije. Republikanski zaverenici ubili su ga 44. p.n.e. na dan martovskih ida, ali time nisu uspeli da spasu republiku - što je bio njihov cilj. U početku karijere bio je pristalica stranke populista, rimskih republikanskih demokrata, uz čiju je pomoć 68. počeo da se penje lestvicama moći, postavši kvestor, zatim edil, pretor i prokonzul u Španiji. Ambiciozan >> Pročitaj celu vest na sajtu Radio Televizija Vojvodine << i bezobziran, okrenuo je leđa populistima i 60. sklapa Prvi trijumvirat o podeli vlasti s Gnejem Pompejem i Markom Licinijem Krasom. Vojnički se proslavio osvajanjem Galije (grubo, danas Francuska i Belgija). Posle Krasove smrti ušao je vojskom na teritoriju Rima - za prelazak granične rečice Rubikon vezuje se znamenita njegova izjava: "Kocka je bačena" (na teritoriji samog Rima nisu smele da se nalaze naoružane trupe - prelazak Rubikona značio je građanski rat). Potukao je Pompejeve snage 48. u bici kod Farsale u Tesaliji. Pripojio je Egipat, iz kog je doveo grčkog astronoma Sosigena koji mu je pomogao da reformiše računanje vremena i sačini Julijanski kalendar. Dosta je pisao i bio je dobar stilista, ali su izgubljene njegove pesme i gramatički spis "O analogiji". Ostala dela: "Komentari o građanskom ratu", "Komentari o Galskom ratu".

Dogodilo se na današnji dan. Danas je subota, 13. jul, 194. dan 2019. Do kraja godine ima 171 dan.

1793 - Francuskog lekara i novinara Žana Pola Maraa, jednog od vođa Francuske revolucije i lidera montanjarske grupe, u Parizu je ubila žirondinka Šarlota Korde. Mara se zalagao za ukidanje torture i smrtne kazne i za slobodu štampe, a u listu "Prijatelj naroda", koji je pokrenuo, zastupao je interese gradskih donjih slojeva i bio je potpuno isključiv prema aristokratiji.

1837 - Kraljica Viktorija I se kao prvi britanski monarh preselila u Bakingemsku palatu u Londonu.

1839 - U Beogradu su prvi put održani izbori za Opštinu grada Beograda. Ukazom o "Ustrojaniju obština" sve opštine u Srbiji su podeljene u tri reda: prvoj je pripadao Beograd, drugoj okružne i druge varoši, a trećoj seoske opštine. U Beogradu su birana 32 člana gradske opštine - "najčestitija, najrazumnija i najpravdoljubivija". Svi članovi gradske opštine svoju dužnost su obavljali besplatno.

1878 - Završen je Berlinski kongres, na kojem je revidiran Sanstefanski mirovni ugovor. Odlukama Berlinskog kongresa Srbiji su priključene oslobođene teritorije na jugu od kojih su obrazovani Niški, Pirotski, Toplički i Vranjski okrug, takođe, priznata joj je potpuna suverenost. Austro-Ugarskoj je dato pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu i da stacionira svoj garnizon u Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak), a Britaniji da okupira Kipar. Rumunija je postala nezavisna. Bugarska je formirana kao kneževina pod suverenitetom turskog sultana, dok je Istočna Rumelija je ostala u sastavu Turske u autonomnom statusu. Rusija je dobila proširenja na Kavkazu.

1930 - U glavnom gradu Urugvaja Montevideu počelo je Prvo svetsko fudbalsko prvenstvo, na kojem je u konkurenciji 13 ekipa pobedila reprezentacija zemlje domaćina. Kraljevina Jugoslavija (koju su bojkotovali klubovi iz Zagreba, Sarajeva i Subotice) je kao najbolje plasirana reprezentacija izvan Amerike podelila treće i četvrto mesto, ali je FIFA, zbog gol-razlike rangirala SAD kao trećeplasiranu.

1943 - Četnici su u Drugom svetskom ratu tokom bitke na Sutjesci, u obračunu s partizanima kod sela Vrbnice u fočanskom kraju, zarobili i ubili pisca Ivana Gorana Kovačića i profesora Medicinskog fakulteta u Beogradu dr Simu Miloševića. Kovačić je autor potresne poeme "Jama" o zločinima hrvatskih ustaša nad Srbima, kao i dela "Štrajk u fabrici štrebera", "Humoreske i satire", "Par nas s Parnasa" a Milošević više radova iz oblasti parazitologije, mikrologije i bakteriologije.

1943 - Pobedom sovjetske armije, u Drugom svetskom ratu je posle samo osam dana okončana ključna faza Kurske bitke, najvećeg tenkovskog okršaja u istoriji ratova, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova sa obe strane. Nemci su angažovali 50 divizija, od kojih 14 oklopnih i dve motorizovane, sa oko 2.900 tenkova, ali su pretrpeli poraz. Tokom borbi koje su trajale do 23. avgusta 1943. uz gotovo sve tenkove, iz stroja je izbačeno pola miliona nemačkih vojnika a 30 njihovih divizija je uništeno.

1951 - Umro je austrijski kompozitor Arnold Šenberg, osnivač i teoretičar modernog muzičkog ekspresionizma, profesor muzičkih akademija u Beču, Berlinu, Bostonu i Los Anđelesu. U ranim kompozicijama bio je sledbenik romantizma, ali je kasnije napustio tonalni sistem i komponovao atonalno, pri čemu je uveo nov dvanaestotonski način komponovanja, nevezan za usvojena harmonska pravila. Napisao je "Nauku o harmoniji" i nedovršeni "Priručnik za kontrapunkt" i "Teoriju kompozicije". Muzička dela: opera "Mojsije i Aron", simfonijska poema "Peleas i Melisandra", kantate "Gurelider", "Preživeli iz Varšave", melodrama "Pierrot lunaire", monodrama "Očekivanja".

1955 - Rut Elis, osuđena na smrt zbog ubistva ljubavnika, postala je poslednja žena obešena u Velikoj Britaniji.

1971 - Pod optužbom da su pokušali da obore kralja Hasana, u Maroku je streljano 10 oficira armije te severnoafričke zemlje.

1985 - Na londonskom stadionu "Vembli" i na stadionu "Džon Kenedi" u Filadelfiji su istovremeno održani veliki humanitarni koncerti pod nazivom "Lajv ejd". U akciji pomoći gladnima u Africi, koju je organizovao Bob Geldof, najpoznatiji rok i pop muzičari sveta, prikupili su 60 miliona dolara, a TV prenos koncerata je pratilo oko milijardu i po gledalaca širom sveta.

1985 - Sovjetski atletičar Sergej Bubka preskočio je motkom u Parizu, prvi u istoriji atletike, "magičnu granicu" od šest metara.

1992 - Preuzimajući dužnost predsednika vlade Izraela, Jicak Rabin je najavio da će posetiti prestonice arapskih zemalja radi postizanja mira na Bliskom istoku.

1993 - Hapšenjem stotina muslimanskih civila, Hrvati su u Mostaru otpočeli nov talas etničkih čišćenja.

1994 - Firme iz SR Jugoslavije i Danske povukle su osoblje iz Alžira, ugroženo napadima islamskih terorista.

2000 - Vijetnam je potpisao trgovinski ugovor sa SAD, što je označilo normalizaciju trgovinskih odnosa dveju zemalja, prvi put od okončanja Vijetnamskog rata četvrt veka ranije.

2005 - U udesu tri putnička voza u Gotki, 400 kilometara severoistočno od Karačija, na jugu Pakistana, poginulo je oko 200 ljudi a više stotina ih je povređeno.

2005 - U eksploziji automobila bombe u Bagdadu poginula su 32 deteta, pošto je eksplozivna naprava aktivirana dok je američka patrola delila deci slatkiše. Poginuo je i jedan američki vojnik.

2006 - Otvoren je naftovod Baku-Tbilisi-Džejhan, dugačak 1.774 kilometra a u njegovu izgradnju uloženo je četiri milijarde dolara. Naftovodom Baku-Tbilisi-Džejhan nafta se transportuje od Kaspijskog mora do sredozemne turske luke Džejhan, zaobilazeći i Rusiju i Iran. Ovaj naftovod, prema rečima turskog predsednika vlade Redžepa Tajipa Erdogana, predstavlja "put svile 21. veka".

2014 - Preminula je Nadin Gordimer, južnoafrički pisac, nobelovac. U svojim delima bavila se pitanjima morala i rasizma, posebno u kontekstu aparthejda u Južnoj Africi. Do tada apolitična, posle masakra u Šarpvilu 1960. postala je aktivan borac protiv aparthejda. Na srpski su prevedeni njeni romani: "Priča moga sina", "Slučajni susret" i "Dođi sebi". Nobelovu nagradu za književnost dobila je 1991. godine.

2014 - Najmanje šest osoba je poginulo a 25 ranjeno u žestokim borbama suprotstavljenih libijskih milicija kod aerodroma u Tripoliju, u najžešćim sukobima u glavnom gradu te zemlje otkako je svrgnut i ubijen dugogodišnji lider Muamer Gadafi 2011. godine. Međusobno suprotstavljene naoružane milicije, koje su učestvovale u svrgavanju Gadafija, potom su se suprotstavile i novim vlastima.

Nastavak na Radio Televizija Vojvodine...