Izvor: Politika, 21.Dec.2011, 01:58 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Šoping mol kao istorijski fol
(nemački Božić iz mizantropskog ugla)
Lako je postati ili ostati prijemčiv za sve ovdašnje Božićne rapsodije.
Germanska tradicija vezana za Božić je stara i bogata običajima koji su se vremenom proširili na veći deo zapadnog kulturnog kruga, zahvaljujući i nemalom uticaju brojnih nemačkih emigranata u Americi tokom 18. i 19. veka – kićenje božićnog drveta, adventski venac sa četiri sveće, drvena Božićna piramida-vrteška trodimenzionalne predstave >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Hristovog rođenja u drvetu (takozvane „jasle“), kolači sa đumbirom, svečane Božićne pesme, pa čak i sam Krcko Oraščić.
Diskretnom šarmu kiča koji prati nemački Božić teško odolevaju i mnogi odrasli, a kamoli deca, stranci, turisti ili svi oni koji se sa Božićnim pokladama na nemački način sreću po prvi put.
Naročito zanimljivi i za turiste i za lokalno stanovništvo su Božićni vašari, viševekovna tradicija koja se prvi put pojavljuje već u četrnaestom veku, sa procvatom trgovine i srednjovekovnih gradova. Božićni vašar se organizuje u više od dve hiljade gradova širom Nemačke, obično u samom centru starog grada, a oni najveći uspeju da svake godine privuku u ovo vreme mnogo turista iz svih krajeva sveta.
Štandovi u obliku drvenih kućica (mnogi namerno sliče kućici od slatkiša iz bajke o Ivici i Marici) u kaleidoskopskoj eksploziji boja i mirisa prodaju sve i svašta.
Najomiljeniji su, naravno, štandovi sa hranom, od nezaobilaznih kobasica raznih oblika i veličina, pečenja, pereca, peciva, preko kuvanih jela, variva, supa, palačinki, uštipaka, kestenja, pečenih badema, kolača sa đumbirom, likera, punča, piva i kuvanog vina.
Tu su i štandovi koji prodaju šarene kugle za jelku od unikatnog stakla, sveće, domaće sapune, ručno rađene ukrase, svetiljke i lampice, šljokice, amajlije, džidža-bidže i đinđe, sve što je sjajno, blještavo, svetlucavo i u jarkim bojama, ne bi li se na taj način, kao i u paganska vremena, oterali duhovi tame i pobedila zimska tmina. Božićni vašar ima i svoj prepoznatljiv miris – to je u stvari specifična šarenica mirisa pečenih ušećerenih badema, cimeta, kobasica sa roštilja, kuvanog vina i toplog peciva, što je za mnoge Nemce i sam miris Božića i definicija njegove idilične atmosfere.
Tako je i u Braunšvajgu, koji slovi za grad sa jednim od najlepših Božićnih vašara u severnoj Nemačkoj...
No, međutim.
Postoji i druga strana cele Božićne furtutme, gužve, iluminacija, dekora i zasenjujuće kulise.
(Moj muž, Nemac, bi na ovom mestu rekao: osećam da se spremaš da balkanski razbucaš žurku!).
Naličje ovdašnjeg Božića, koje u mojim očima uvek iznova uspeva da zaseni sav glanc Božićne fasade, je i njegova bezočna komercijalizacija bez granica, oličena u potrošačkim gužvama i bezglavoj jurnjavi za poklonima, koja počinje već krajem novembra.
Prosečan Nemac je na evropskom nivou natprosečan u svojim izdacima za Božićne poklone, koji premašuju četiri stotine evra. Kritički glasovi u vezi sa ovdašnjim Božićem, međutim, poslednjih godina postaju sve glasniji i sve je više ljudi koji su spremni da se odupru konzum orgijama i nametnutom pritisku potrošnje putem reklama i medija i istaknu pravi, u međuvremenu potisnuti, ako ne i zaboravljeni smisao Božića kao praznika Hristovog rođenja.
Sve je više ljudi i ovde koji priznaju da ne žele da budu pretvoreni u histerične konzumente, koji okreću leđa materijalističkoj kulturi i u predbožićnim danima izbegavaju radnje u gradu u širokom luku. Sve brojniji su i oni koji uviđaju i opominju da Božić nije samo praznik porodičnog okupljanja i idile, već i period u godini kada statistika beleži najveći porast samoubistava i pokušaja samobistava i kada očajni, tužni, usamljeni i svi oni sa margine društva još više pate pod teretom prisilne euforije koju nameću društvo, mediji i običaji.
Grad Braunšvajg, srednjovekovna kulturna prestonica severne Nemačke, dobio je pre četiri godine svoj obnovljeni dvorac u centru grada. Nekada čuveni originalni dvorac, podignut u 18. veku, bio je gotovo potpuno razoren u bombardovanjima saveznika u drugom svetskom ratu.
Gradske vlasti su rešile da ga do kraja poruše pedesetih godina. Dvorac je obnovljen prema originalnim nacrtima, dobio je i svoju nekadašnju fasadu, a sačuvani delovi starih stubova su ugrađeni u nove. Obnovljeni dvor-imitacija se brzo pretvorio u masivan i fantastično pompezan zaštitni znak grada. Sve to ne bi bilo ništa posebno da prepoznatljiva aristokratska fasada iza sebe skriva dvorske odaje kao nekad, a ne veliki tržni centar kao danas.
Zahvaljujući ponudi tržnog centra, Schloss u Braunšvajgu je postao magnet i za mnoge stanovnike manjih okolnih gradova i glavni pogon gradske trgovine. Dvorac u Braunšvajgu je tako nenamerno postao i metafora pomenute oprečnosti između komercijalne zapadnjačke Božićne zbilje i istorijskog i religijskog konteksta Božića, između forme i sadržaja, fasade i unutrašnjosti.
U palimpsestu istorije dvorca zapisano je i to da su 1933. ispred samog njegovog ulaza knjižari, bibliotekari, studenti i profesori (dobro ste pročitali) sa ushićenjem na velikoj lomači spalili knjige jevrejskih autora, što je bila rana, ali dovoljno zloslutna najava još većeg budućeg Zla.
Sada je na tom mestu u asfalt ugrađena spomen-ploča koja podseća na mračnu nacističku prošlost grada i koju mnogi preskaču ili zaobilaze žureći da obave svoje kupovine.
Sedim zato i ove godine na klupi ispred dvorca, krckam ušećerene bademe, posmatram gungulu koja vrvi i tiska se i čeprkam po razlozima svoje predbožićne melanholije.
Jelena Radovanović, Braunšvajg, Nemačka
objavljeno: 21.12.2011.
.jpg)
