Izvor: Politika, 06.Jun.2007, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Sokolski dom
Novoimenovani spomenik kulture u prestonici građen od 1929. do 1935. godine, a najveći donator je bio kralj Aleksandar Karađorđević Prvi
Beogradska kulturna baština upotpunjena je još jednim zdanjem. Zgrada Sokolskog doma "Matica", u Deligradskoj 27, proglašena je spomenikom kulture.
Ovaj objekat ima značajnu arhitektonsku i kulturno-istorijsku vrednost i smatra se najznačajnijim ostvarenjem javne namene arhitekte Momira Korunovića (i samog velikog pobornika sokolskog >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << pokreta) u njegovom opusu vezanom za Beograd; građen je u periodu od 1929. do 1935. godine, a autor glavnog portala bio je Nikola Krasnov.
Prvobitno, objekat je bio zamišljen kao veličanstven hram sokolstva i trebalo je da bude najlepši ukras Vračara i Beograda. Najveći donator je bio kralj Aleksandar Karađorđević Prvi, te je na kraljevskoj komemoraciji 1934. godine Sokolsko društvo rešilo da dom "Matica" prekrsti u Sokolski dom kralja Aleksandra Prvog.
Međutim, tokom gradnje došlo je do većih izmena: odstupilo se od planirane bogate skulptoralne dekoracije koja je ustupila mesto modernijoj varijanti, što nije narušilo izgled objekta. Široke bezornamentalne površine govore o modernističkoj jednostavnosti. I pored mnoštva otvora na fasadama, građevina deluje masivno. Prisutna je i naglašena simetrija i akademska strogost građevine, ali je organizacijom masa i reminiscencijama na tradicionalne elemente srednjovekovnog sakralnog neimarstva autor uspeo da očuva romantičarski karakter izgleda građevine. Stručnjaci kažu da je baš ovde Korunović odstupio od svog stava da u arhitekturi sokolskih domova ne može biti mode jer je kroz jedno originalno i izrazito individualno rešenje načinio obrnuto: približio se modernom dobu.
Oko zgrade je podignut kompleks sportskih terena tako da je više decenija bila centralni sportski objekat u Beogradu.
U Velikoj dvorani ovoga zdanja nalazi se slika koju je uradio Živorad Nastasijević 1941. godine, i to na površini od 43 kvadratna metra. Nastasijević je naslikao u fresko tehnici kompoziciju "Za čast otadžbine", koja prikazuje jedan od najpoznatijih događaja iz naše nacionalne istorije – prelaz srpske vojske preko Albanije. Posle Drugog svetskog rata freska je prekrečena, da bi svetlo dana ponovo ugledala posle restauracije rađene od 1970. do 1971. godine.
Da bi se ovaj spomenik kulture zaštitio na najbolji mogući način preduzeće se odgovarajuće mere: očuvanje autentičnog prostorno-arhitektonskog sklopa, dispozicije i oblika otvora za prozore i vrata, arhitektonike krova, vrste pokrivača, dispozicije unutrašnjeg prostora sa elementima enterijera u izvornom stanju, ali i očuvanje Nastasijeviće freske. Između ostalih mera, podrazumeva se i ažurno praćenje stanja i održavanje konstrukcije zdanja, krova, svih fasada, uz obavezu usklađivanja svih natpisa sa kompozicijom fasade.
Snežana Prljević
[objavljeno: 06.06.2007.]
.jpg)
