Izvor: Večernje novosti, 07.Okt.2018, 17:34   (ažurirano 02.Apr.2020.)

SET FOTOGRAFIJA SA SOLUNSKOG FRONTA: Otkuda srpski vojnik pored nemačkog cepelina

Malo poznati detalji iz Velikog rata kroz prizmu fotografija iz britanskog muzeja DOK se obeležava vek od završetka Prvog svetskog rata, set fotografija sa Solunskog fronta, posebno ona na kojoj se vidi srpski vojnik kako stražari pored olupine oborenog nemačkog cepelina, privlači posebnu pažnju javnosti. Istražujući detalje tog događaja, došli smo do podataka koji su gotovo nepoznati ovdašnjoj javnosti. Fotografije se nalaze u britanskom Imperijalnom vojnom muzeju >> Pročitaj celu vest na sajtu Večernje novosti << i Nacionalnoj biblioteci Francuske, uz deo dokumenata o samom događaju. Nakon teškog vojničkog poraza usled trojne invazije Nemačke, Austrougarske i Bugarske na izmrcvarenu Kraljevinu Srbiju, naša vojska se 1915. godine jednim delom prebacila na teritoriju Grčke, i tu je izvršena njena reorganizacija. Pošto su se saveznici obavezali da je preoružaju sopstvenim ratnim materijalom, u solunskoj luci je vršen prijem naoružanja i druge opreme. Tadašnja bombarderska avijacija nije imala mogućnost dalekog dometa i nošenja veće količine avio-bombi, a zadatak bombardovanja brodova u luci i drugih važnih ciljeva poveren je posadama cepelina. Zanimljivo je navesti kako je poletna baza cepelina kod Temišvara bila sagrađena u novembru 1915. godine, upravo radi dejstava avijacije protiv Srbije. Imala je u svom sklopu radio-centar, pogon za generisanje hidrogena i kompletne mehaničarske radionice. PRVI napad "vazdušne lađe" izvršen je u februaru 1916. i tom prilikom je zapaljena Solunska banka, uz smrt više civila nakon što su izručene dve tone bombi. U martu su nemački avioni pokušali da izvrše napad na luku, ali su prilikom preleta oborena tri njihova aviona. Šestog maja je cepelin LZ.85 izvršio drugi napad u ranim jutarnjim časovima. Nastala je opšta panika, jer su civili napuštali domove i bežali ulicama na sve strane. Posada cepelina je usmerila letelicu ka luci i mornarički artiljerci sa engleskog ratnog broda "Agamemnon" su otvorili šrapnelsku paljbu topom. Letelica je oštećena i posada je morala da se prizemlji u rejonu ušća Vardara. Ubrzo nakon kontrolisanog pada, cepelin se našao u plamenu jer su ga članovi posade zapalili kako ne bi pao protivniku u ruke. Nemački vazduhoplovci su pokušali da se sakriju i pobegnu kroz okolne močvare, ali sledećeg jutra ih je francuska konjička patrola pronašla kako suše svoju odeću na jutarnjem suncu. PROČITAJTE I:PROBOJ SOLUNSKOG FRONTA: Za pretke "Tamo daleko 1918-2018" Uskoro je pronađena olupina cepelina, na čijoj krmi se i dalje vijorila neoštećena ratna zastava. Ona je prosleđena francuskom Ratnom muzeju u Parizu, gde je i sada izložena među vrednim trofejima. U znak počasti za obaranje ove letelice, brodu "Agamemnon" je dat jedan od propelera i on je krasio zid kapetanove kabine u znak sećanja na neobičan podvig. ZA NAS je, ipak, najinteresantnije kako je došlo do situacije da srpski vojnici čuvaju ostatke cepelina na mestu pada, a po ostalim fotografijama se vidi kako su učestvovali i u prenosu delova do doka solunske luke. Kada se saznalo za obaranje letelice, mnogi saveznički vojnici i deo civila su hteli da imaju suvenir. Pošto je Vardar u toj zoni plitak i muljevit, čamcima se teško moglo stići i mnogi su gazili kroz vodu do kolena, dok su trska i druga vegetacija bile više od ljudi. Kanadski sanitetski oficir se tako utopio pokušavajući da pronađe olupinu jašući svog konja, iako su francuski i srpski stražari upozoravali radoznalce koliko je to opasna rabota. Uprkos tome, engleski oficiri, mornari, čak i bolničarke su danima odlazili da otkinu deo konstrukcije cepelina kao suvenir. Srpski vojnik pored zapaljenog "cepelina" 1916. godine u Solunu Tada je lansirana i nikad zvanično nepotvrđena verzija kako su dvojica članova nemačke posade živa izgorela, jer se nisu mogla izvući nakon prinudnog sletanja. Kapetan Šercer je potvrdio kako je svih 12 članova posade preživelo prinudno prizemljenje, a oni su nakon ispitivanja od strane britanske mornaričke službe upućeni u francuske logore za zarobljenike. SRBI MIRNO UKLANjALI BOMBE RATNI izveštači sa lica mesta u Solunu su bili impresionirani mirnoćom i ležernošću srpskih vojnika dok su uklanjali neeksplodirane avio-bombe na mestu pada cepelina. Imajući u vidu da su to pretežno bili veterani sa iskustvom iz oba balkanska rata, zatim najkrvavijih borbi u prve dve godine tekućeg rata, a pride su prošli i albansku golgotu - ovaj događaj je za te tvrdokorne borce bio rutinski zadatak.(Saradnik "Kalibra")

Nastavak na Večernje novosti...