Izvor: Večernje novosti, 25.Avg.2013, 00:15   (ažurirano 02.Apr.2020.)

Prazno 800.000 stanova i kuća

STANODAVCI od podstanara ubiraju kiriju za najmanje 163.000 stanova i kuća u Srbiji, što je manje od 10 odsto svih objekata za stanovanje. Najveći broj nastanjenih stambenih jedinica, kojih je ukupno oko 2,4 miliona, u vlasništvu je porodica koje u njima žive. Najviše stanova izdatih podstanarima je u Novom Sadu, gde pod kiriju ide čak 15 odsto svih prostora za stanovanje, dok je u Beogradu i okolini izdat svaki deseti stan. Istovremeno, niko ne živi u čak 800.000 objekata za stanovanje.Ovakvo stanje stambene krvne slike pokazali su najnoviji rezultati popisa stanovništva o broju krovova u Srbiji, koje je objavio Republički zavod za statistiku. Podaci prikupljeni na prebrojavanju 2011. godine nisu ozbiljnije iznenadili upućene u stambenu problematiku Srbije. Jer već dugo je poznato da u Srbiji gotovo 300.000 ljudi živi pod tuđim krovom, ali i da su hiljade kuća u unutrašnjosti prazne.Stambeni karton države pokazao je da su stanovi u Srbiji u ogromnoj većini u privatnoj svojini. Otkup društvenih stanova za male pare devedesetih učinio je da tapije na svoje ime imaju vlasnici čak 98,3 odsto naseljenih stambenih jedinica. Nekadašnjih društvenih stanova koji nisu otkupljeni, već su njihovi nekadašnji korisnici postali zakupci, nešto je više od 41.000.KORISNICI POSTALI ZAKUPCI BEOGRAD je grad sa najviše stanova koji su dati u zakup na neodređeno vreme - čak 15.204. Reč je o domovima koji su bili u društvenoj svojini zaposlenih u nekada moćnim preduzećima, a koji samo sticajem okolnosti nisu otkupljeni pod povoljnim uslovima devedesetih godina. Promenom zakona, njihovi stanari su iz kategorije korisnici postali zakupci, koji plaćaju neveliku mesečnu kiriju. Prestonicu po broju ovih objekata prati Vojvodina gde je popisano nešto više od 11.000 stanova.Najveći broj domaćinstava živi pod svojim krovom - takvih je 2,1 milion, što čini 87,5 odsto. U poređenju sa decenijom koja je za nama stanova sa urednim vlasničkim listom više je za oko 50.000. Oko statistike zapazilo je da je 137.000 apartmana naseljeno ljudima koji su se predstavili kao rođaci vlasnika nepokretnosti.- Najviše krovova pod kojima žive njihovi vlasnici je u unutrašnjosti, gde je taj procenat oko 90 odsto - kažu u Republičkom zavodu za statistiku. - S druge strane, u Vojvodini i Beogradu 86 odsto stanova naseljeno je njihovim vlasnicima. Najviše stanodavaca i kirajdžija je u Novom Sadu i Beogradu, a među prestoničkim opštinama prednjače Stari grad, Zvezdara i Savski venac, gde je 12 odsto stanova dato pod kiriju. Najmanje izdavanja nepokretnosti je u Vlasotincu, Žitorađi, Žabarima, Doljevcu i Merošini, gde tek svaki stoti stan ili kuća ima podstanare.U Udruženju podstanara „Velegrad“, koje okuplja ljude bez svog krova nad glavom, imaju svoje tumačenje statističkih brojki. Oni ističu da je broj građana Srbije koji su u podstanarskom odnosu mnogo veći nego što se to čita iz popisnih rezultata.- Srodstvo kao osnov stanovanja, koje je zabeleženo u 5,7 odsto ukupnog broja naseljenih stanova, samo je maska za čist podstanarski odnos - kaže Mirko Mirković, zastupnik udruženja podstanara „Velegrad“. - Najveći deo od njih 136.000 izjavilo je na popisu da žive kod familije, iako to nije tačno. Tako su učinili na nagovor stanodavaca, koji imaju strah od poreza, pa su stanare „pritisli“ da se tako izjasne.Mirković napominje da se tačan broj zakupaca dobija tek zbrajanjem ovih brojki i da je on, prema podacima udruženja koje zastupa, nešto veći od 300.000.- Tačno je, međutim, da je oko 800.000 kuća i stanova prazno, što je poražavajući podatak. Većina tih objekata je u selima, ali hiljade stanova je prazno i u Beogradu i drugim gradovima. Ti stanovi su oglašeni za zakup, ali zbog skupe kirije uglavnom su nenastanjeni - objašnjava Mirković. Popis i ostala istraživanja pokazala su da je bez žitelja više od 600.000 kuća i stanova u Republici, ali i oko 180.000 vikendica i kuća za odmor, u kojima se boravi tek ponekad. Najviše pustih objekata je na jugu i istoku Srbije, gde je neuseljena čak svaka četvrta kuća. Tek je nešto bolje u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji, gde samuje nešto više od petine objekata.Da je većina ovih kuća i stanova u izuzetno lošem stanju, međutim, ističe Goran Rodić, stručnjak za građevinarstvo iz Privredne komore Srbije. On navodi da je ogromna većina ovih objekata samo na papiru useljiva, ali i da je istim tonovima obojena i kompletna srpska slika stambenog fonda.- Najveći broj ovih kuća rasut je po ruralnim delovima Srbije i ne ispunjava ni osnovne uslove za život - objašnjava Rodić. - Reč je o krajevima iz kojih poslednjih decenija stanovništvo masovno odlazi u gradove i strane zemlje. Najbolji primer za to je Krivi vir, gde je pre nekoliko decenija živelo 7.200 domaćinstava, a gde danas tavori jedva 200 domova.Rodić podseća da je prosečna starost stana u Republici oko 40 godina. Time on potkrepljuje svoju tvrdnju da su domovi većine građana Srbije u izuzetno lošem stanju, kao i da je 1,3 miliona stanova površine oko 80 miliona kvadrata zrelo za veliku rekonstrukciju. Situaciju dodatno pogoršava činjenica da je novoizgrađenih stanova malo, ali i da su lošeg kvaliteta.ŽIVE U VAGONIMA LjUDI bez sopstvenog krova nad glavom žive svuda gde je to moguće, iako je hiljade kuća zakatančeno. Kao domovi se koriste stari šlepovi, rashodovani vagoni, vojnički šatori, pa čak i pokrivene prikolice. Ova vrsta stanova smatra se smeštajem iz nužde, a takvih je na popisu stanovništva prebrojano čak 7.635. Istovremeno, građani Srbije su krov nad glavom potražili i u oko 5.500 poslovnih prostorija, koje nisu ni naoko adaptirane u stanove.- Utisak da se u gradovima poput Beograda zida na sve strane, vara, jer brojke govore drugačije - kaže Rodić i navodi da se u srećno vreme u Srbiji zidalo između 10.000 i 15.000 stanova godišnje.- Treba imati na umu i da je 25.000 jedinica nezavršeno, kao i da je prevareno oko 20.000 ljudi koji su platili, a krov nad glavom nikada nisu dobili.Da je čvrstih domova u gradovima nedovoljno potvrđuju demografska istraživanja, koja godinama beleže velike migracije žitelja udaljenih sela. Na to ukazuje i podatak da čak svaki drugi stanovnik Srbije ne živi u mestu u kome je rođen. Na meti najbrojnijih selidbi, ali i potrage za stanom, pored Beograda, nalazi se Novi Sad, gde je od 341.000 stanovnika doseljeno čak 200.000. BOLJE JEDAN GAZDA GRAĐANI Srbije možda jesu galantni u kafani, pijaci ili na poslu, ali vlasničke listove nerado dele. Čak 2,7 od ukupno 3,2 miliona stanova, ima jednog vlasnika. Supružnici, ortaci i članovi porodice zajedno gazduju nad svega 230.000 kuća i stanova. U javno-državnoj i ostalim formama vlasništva je oko 50.000 objekata.

Nastavak na Večernje novosti...

Radio Slobodna Evropa: U Srbiji prazno 800.000 stanova i kuća