Izvor: Večernje novosti, 07.Okt.2019, 11:21   (ažurirano 02.Apr.2020.)

POSLANICA PATRIJARHA POVODOM JUBILEJA SPC: Hodimo Savinim tragovima!

Povodom velikog jubileja - osam vekova autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, patrijarh srpski Irinej i arhijereji SPC uputili su poslanicu Blagodat Gospoda našega Isusa Hrista i ljubav Boga i Oca i zajednica Svetoga duha da bude sa svima vama (II Kor. 13, 13). U ovoj blagoslovenoj godini ispunjeni smo svetim osećanjima i neizrecivom radošću zato što nas je Gospod udostojio da u njoj saborno, svi zajedno, proslavimo veliki jubilej - osamstoti rođendan naše Srpske pravoslavne >> Pročitaj celu vest na sajtu Večernje novosti << crkve! Tačno pre 800 godina zalaganjem Svetoga Save, najveće i najznačajnije ličnosti u istoriji našeg naroda, naša Crkva je dobila svoju samostalnost, odnosno autokefaliju. Sveti Sava je toliko toga uradio za šezdesetak godina svog ovozemaljskog života da svako ko se udubi u njegov život, samo nadahnut blagodaću Božjom može da nasluti odakle treba da započne svoje kazivanje. Zbog toga i mi, srpski arhijereji i njegovi naslednici, pribegavamo molitvi: Savu da pohvalim, znanja, Bože moj, daruj mi! Tako nadahnuti, mi vašu ljubav podsećamo na značaj Savinog dela. On je izdejstvovao autokefalnost Srpskoj crkvi i kao njen prvi arhiepiskop organizovao njen duhovni život u jedanaest eparhija. On je preusmerio razvoj srpske sakralne arhitekture i otvorio nove horizonte srpskog živopisa. On je otac srpske književnosti, a utemeljio je srpsko crkveno pravo. Obavljao je važne državne i diplomatske misije, negovao dobre odnose sa istočnim patrijaršijama, održavao delikatne crkveno-političke odnose sa Rimom i bio pionir međureligijskog dijaloga sa islamom. Podizao je i obnavljao manastire, postavio temelje srpske medicine. Neumorno je radio na prosvećivanju svog naroda svetlošću jevanđelske istine. Braćo i sestre! Osećajući odgovornost pred značajem ličnosti i događaja koji proslavljamo, mi, arhijereji, upućujemo vam ovu poslanicu da bismo istovremeno, zajedno sa vama, podelili radost ove značajne godišnjice i, na osnovu pažljivog sagledavanja i pravilnog razumevanja vremena i okolnosti u kojima je Sveti Sava ostvario ovo veliko delo, sagledali i razumeli i okolnosti vremena u kojem mi danas živimo. Podsetimo se: naši preci su krštavani postepeno, tokom stoleća, sve do devetog veka. U tim vremenima, kao i u današnjem vremenu, oblasti naseljene Srbima bile su u pogledu državne uprave razdeljene i razjedinjene. Srpski narod se u to vreme - baš kao i danas - nalazio na geografskoj, duhovnoj i političkoj vododelnici Istoka i Zapada. Sveti Sava je znao da se duhovno i kulturno prosvećivanje vernih može ostvariti samo ukoliko se obrazuje dovoljan broj sposobnih i svome narodu odanih episkopa, sveštenika i monaha, pod jednom crkvenom upravom. Bez jedinstvenog crkvenog okvira i jedinstvenog duhovnog prostora, suštinska pastirska služba Crkve spasenju u njegovom otačastvu i njegovom narodu naprosto nije bila moguća. U takvim političkim okolnostima, bilo je neophodno da Crkva bude samostalna, autokefalna. Zbog toga Svetitelj, nadahnut ljubavlju prema svome rodu, uz saglasnost brata, svetoga kralja Stefana Prvovenčanog, donosi jednu od najvažnijih odluka u istoriji srpskog naroda. On, u doba kada je pravoslavno Istočno rimsko carstvo rasparčano i pregaženo, kada krstaške horde ognjem i mačem uspostavljaju u prestonom Carigradu Latinsko carstvo i postavljaju svog, latinskog patrijarha, odlazi vizantijskom caru i carigradskom patrijarhu, tada izbeglicama u maloazijskom gradu Nikeji. Tamo od njih, poštujući u potpunosti kanonski poredak Pravoslavne crkve, dobija punu autokefaliju za Crkvu u svom narodu, postavši prvi arhiepiskop svih srpskih i primorskih zemalja. U Nikeji, u hramu Premudrosti Božje, u kojem su održani Prvi i Sedmi vaseljenski sabor, Sveti Sava je 1219. leta Gospodnjeg, kao najsvetiji izdanak svoga roda, hirotonisan i postavljen za prvog poglavara nove autokefalne pomesne Crkve. Dobijanje autokefalije za Srpsku crkvu desilo se naporedo sa učvršćivanjem i razvojem srednjovekovne srpske države, tako da je jedan prvenstveno crkveni događaj imao i veliki politički značaj. Pri tome, za Svetog Savu, kao i za punoću Crkve Hristove u svim vremenima, za razliku od državnog suvereniteta i ustrojstva bilo kakve ljudske organizacije i institucije u ovom svetu, administrativna samostalnost Crkve nije značila njeno izdvajanje, zatvaranje i izolaciju. Naprotiv! Ona je uvek podrazumevala ostajanje u zajednici, jedinstvu i ljubavi sa svim pomesnim crkvama Božjim u svetu koje ispovedaju pravu, pravoslavnu veru. Suštinski sadržaj i smisao autokefalije sastoji se u tome da episkopski sabor određene crkvene oblasti ima pravo da samostalno bira svog poglavara, a da on potom biva prihvaćen i priznat od svih drugih poglavara samostalnih crkava. Autokefalni status znači da jedna crkva ne zavisi od nekog većeg crkvenog centra, odnosno da odluke njene jerarhije ne podležu odobrenju ili potvrdi od strane drugog, njoj nadređenog, crkvenog centra. Upravo je to, davne 1219. godine, Sveti Sava izborio za Srpsku crkvu. Zato je ovaj događaj vododelnica koja račva srpsku istoriju na onu pre Svetog Save i na onu posle njega. Plodovi tog velikog događaja su nepobitni i dalekosežni. Oni obeležavaju svu našu istoriju u svim oblastima života, nauke, kulture, duhovnosti i državnosti - jednom rečju, identiteta i samog istorijskog bića i opstanka našeg naroda. Zahvaljujući opredeljenju Svetog Save omogućeno je i dovršeno identitetsko uobličavanje i sazrevanje srpskog naroda. Savino opredeljenje formiralo je poseban, nama Srbima beskrajno dragocen, Svetosavski zavet, Hristov novi zavet ostvaren u istorijskom iskustvu srpskog naroda, zavet bezgranične žrtvene ljubavi prema svom narodu, njegovoj Crkvi i državi, prema istini, pravdi i slobodi. Iz tog zaveta iznikao je i potonji Kosovski, svetolazarevski zavet, kao i sva druga, u odsudnim vremenima zavetna opredeljenja i dela srpskog naroda. Zahvaljujući tome, preživeli smo i pobedili sijaset iskušenja i nevolja koje su pratile i danas prate istorijsku sudbinu našeg naroda: viševekovno ropstvo pod Osmanlijama, albansku golgotu i strahoviti pokolj stanovništva u Prvom svetskom ratu, nebivale zločine okupatora i njihovih saveznika u Drugom svetskom ratu... Setimo se samo najmonstruoznijeg stratišta tog mračnog doba, logora Jasenovca, ali i mnogih drugih, njemu sličnih stratišta, kao i strašnog građanskog rata koji je paralelno tekao tokom nacističke okupacije! Vernost Svetosavskom zavetu omogućila nam je da preživimo, ali i da ne pokleknemo. Preživeli smo i teror i egzekucije obezboženih Srba nad sopstvenim narodom, njegovo cepanje na nove, tobožnje nacije, arnautske pobune i zločine od davnih turskih do naših vremena, kao i različita iskušenja na kraju drugog i početku trećeg milenijuma, sve vreme ostajući uspravni. U znaku Raspeća i Vaskrsenja Hristovog nalazi se sav život i istorijsko trajanje našeg naroda i naše Crkve. Stradale su svetinje i sa njima kulturna i istorijska dobra. No i pored toga svetosavski duh čini da i dalje, u istoj meri, Crkva stvara, preobražava i spasava svoju decu. Zato se u nadi molimo da vernost svetosavskom putu koji u život vodi i Svetosavskom zavetu osposobi srpski narod da očuva svoju svetu i zavetnu pokrajinu, Kosovo i Metohiju, svoju milu Boku i ponosnu Crnu Goru, kao i sve one druge krajeve i zemlje nad kojima su se nadvile ruke silnik ovoga sveta sa ciljem da ih nasilno i nepravedno otmu. Od vremena u kojima je Sveti Sava stekao autokefaliju pa do danas prošlo je osam vekova, a duhovna snaga naše Crkve čvrsto i nepromenjivo usmerava sve velike događaje. Naš narod u najvećem periodu svoje istorije nije bio objedinjen unutar istih državnih granica, pa ipak nije izgubio svoj identitet, jer ga je čvrsto ukotvio u Crkvi. Tako i danas, tamo gde je prisutna u srpskom narodu, Crkva čini temelj njegovog identiteta. Posebno u krajevima gde je ugrožen, narod u Crkvi nalazi snagu za dalji opstanak. Zato recimo jasno i glasno: bez svetosavske Srpske pravoslavne crkve, mi Srbi, kao narod, danas ne bismo ni postojali! Ali, mi ovaj veliki jubilej ne slavimo niti se Svetog Save i njegovog velikog dela sećamo zato da bismo se podsetili na staru slavu. Naprotiv! Mi želimo i hoćemo da hodimo Savinim tragovima, da idemo putem koji nam je on zaveštao. Upravo zato danas, projavljujući svoje prisustvo na svim kontinentima, organizovana u trideset i devet eparhija, u neraskidivom jedinstvu sa današnjom Ohridskom arhiepiskopijom i njenom blagočestivom pastvom, naša Crkva, Savin duhovni vinograd, neprekidno svedoči o neprolaznoj vrednosti Hristovog Jevanđelja i Vaskrsenja. Četrdeset i šest arhijereja objedinjuju hiljade sveštenoslužitelja, monaha i monahinja u hiljadama hramova rasutih širom Zemljinog šara. Svi oni danas jednim ustima i jednim srcem proslavljaju Oca i Sina i Svetoga duha, Trojicu jednosušnu i nerazdeljivu. U četiri visokoškolske bogoslovske ustanove i osam srednjoškolskih zavoda školuje se danas preko hiljadu mladića i devojaka koji će kao sveštenoslužitelji i veroučitelji služiti Crkvi i rodu, kao i celokupnom pravoslavlju. Stotine veroučitelja svetosavskom veronaukom poučava stotine hiljada učenika u školama u Srbiji i Srpskoj, kao i mnoštvo naše dece u Evropi, Americi i Australiji. Za osam vekova čuvanja pravoslavnog identiteta srpskog naroda, naša Crkva se nikada nije zatvorila u uske nacionalne okvire, već je, krećući se putevima apostola Pavla i njegovog bogoslovlja, otvarala svoja vrata i punila svoje krstionice svima onima koji su u Hristu Bogočoveku prepoznavali svoga Spasitelja, bez obzira na nacionalnu pripadnost, boju kože, jezik kojim govore i prostor na kome žive. Stoga je ona ne samo srpska već i vaseljenska, kao što su to, uostalom, i sve druge pomesne crkve. Neka bi njegovim svetim molitvama Gospod blagoslovio, ukrepio, nadahnuo, sačuvao i spasao naš narod i našu otadžbinu u svim vremenima i na svim prostorima na kojima se nalazi. Uskliknimo s ljubavlju Svetitelju Savi! Srećna i blagoslovena velika godišnjica naše Srpske pravoslavne crkve!

Nastavak na Večernje novosti...

Blic: Vučić sutra na akademiji povodom jubileja SPC