Izvor: Politika, 03.Jul.2007, 12:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Otkup stanova solidarnosti
Kada su u pitanju stanovi solidarnosti, zaposleni koji su kod poslodavca pravnog lica ostvarili to pravo po osnovu prvenstva na rang-listi imaju pravo otkupa po povlašćenim uslovima predviđenim Zakonom o stanovanju i Odlukom o načinu, uslovima i rokovima korišćenja i vraćanja sredstava solidarnosti.
Ni Zakon ni Odluka ne prave razliku između zaposlenih u privrednim društvima i zaposlenih u državnim organima, ustanovama i javnim službama. Uopšte, kategorija otkupa stanova po povlašćenim >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << uslovima (pri čemu je tržišna cena stana umanjena srazmerno plaćanim doprinosima za stambenu izgradnju tokom prethodnih godina radnog staža) uvedena je u postupku privatizacije u stambenoj oblasti i prelaska iz društvene u privatnu svojinu.
Pošto su za stanove u društvenoj svojini već jednom izdvajana sredstva iz zajedničke potrošnje i bruto zarada, dozvoljen je otkup po povlašćenim uslovima. Međutim, proces privatizacije s jedne strane nije okončan, jer još ima neotkupljenih stanova, a sa druge strane nije do kraja ni zakonski regulisan. Uredba o rešavanju stambenih potreba izabranih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika sredstava u državnoj svojini samo je jedan pokušaj da se lakše premosti prelazak na tržišne uslove u stambenoj oblasti, ali ona ne može da zadire u pravni odnos koji je već stvoren, naročito kada su u pitanju stanovi solidarnosti
Ako ostavimo na stranu različita tumačenja propisa, kao čisto pravno pitanje nedovoljno razumljivo običnim građanima, postoji i drugi niz okolnosti koje nameću potrebu da se otkup ovih stanova dovrši po povlašćenim uslovima, bez pravljena razlike između zaposlenih.
Po pravilu, funkcioneri u državnim organima nisu nikada dobijali stanove po konkursu već posebno, takozvane kadrovske stanove. Mada ni navedeni zakon ni odluka ne isključuju pravo rukovodilaca da konkurišu za stanove solidarnosti, u redovnom postupku to se retko kad događalo. Jedan od razloga su uslovi za dobijanje stanova solidarnosti: dužina radnog staža i nerešeno stambeno pitanje, što kod rukovodećeg kadra uglavnom nije slučaj. Drugi razlog je kvalitet i lokacija stanova solidarnosti, koji se često u žargonu nazivaju "radnički stanovi", što dovoljno govori o kakvim se stanovima radi (grade se u naseljima udaljenim od centra i nisu luksuzno opremljeni već standardno).
Većina zaposlenih koji su konkurisali za stanove solidarnosti a koji rade u javnim službama i državnim organima jesu lica sa niskim primanjima, učitelji, nastavnici, profesori, domari, tetkice, osoblje zaposleno u medicinskim ustanovama, često kadar sa srednjom i nižom stručnom spremom čije plate su osetno niže od zaposlenih sa visokom spremom tako da ne ispunjavaju uslove za otplatu kredita. Jedinu korist ima država koja nastoji da ponovo proda (preproda), po tržišnoj ceni, stanove solidarnosti, čija izgradnja je finansirana sredstvima izdvojenim iz bruto zarade i sredstvima učešća samih zaposlenih (u visini 15 posto vrednosti stana), ili eventualno ustanove u kojoj rade. Doduše, na dugoročni kredit, s tim što tako pribavljena sredstva idu u državni budžet a ne u stambeni fond ustanove, odnosno državnog organa.
Takođe, uslovi za prelazak na tržišni način rešavanja stambenog pitanja nisu još obezbeđeni, kako po pitanju odgovarajućih regulative, tako i po pitanju uslova za kreditiranje kupovine stana. Stambeni krediti su sa visokim kamatama i ograničenjima vezanim za lična primanja i godine života zbog otplate, iako je to protivno načelu zabrane diskriminacije. Tako zaposleni koji nisu uspeli da dobiju stan od preduzeća i da otkupe društveni stan dolaze u situaciju da su uskraćeni da stan kupe i po tržišnim uslovima putem kredita, jer ne ispunjavaju uslove koje nameću banke, a koji su mnogo nepovoljniji nego u drugim državama.
Nesporno je da je i kod dodele stanova solidarnosti bilo dosta malverzacija, naročito u slučajevima kada su zbog nedostatka sredstava za učešće kvadrati ustupani drugim pravnim licima, s pravom kasnijeg vraćanja, pa do vraćanja nije dolazilo, ili su stanovi dodeljivani bez pravnog osnova trećim licima. Međutim, to su sporadični slučajevi kojima treba da se bave nadležni organi, ali to nije razlog da se zaposlenima koji su te stanove dobili regularno uskrati već stečeno pravo otkupa po povlašćenim uslovima. S obzirom na postojeće uslove, iako relikt nekog drugog vremena i drugog oblika svojine, otkup stanova, naročito stanova solidarnosti, mora biti doveden do kraja i krug mora da se zatvori.
Načelo jednakosti i zabrane diskriminacije, načelo pravičnosti, načelo pravne države, kao osnovna pravna i ustavna načela, takođe govore u prilog tome da se otkup stanova stečenih po ranijim propisima mora dovršiti pod uslovima jednakim za sve zaposlene.
[objavljeno: ]
.jpg)
