Izvor: Politika, 30.Jan.2014, 18:28 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Lov na blago koje su ukrali nacisti
Na Berlinalu će biti prikazan film „Operacija: Čuvari nasleđa” u režiji Džordža Klunija koji se bavi spasavanjem ukradenih umetnina pred kraj Drugog svetskog rata
Istražitelji umetnina još uvek širom sveta tragaju za delima otetim za vreme nacističke vladavine, ali im posao nije lak, jer se za mnoga dela već smatra da su nepovratno nestala, a i evidencija je manjkava, javlja Dojče vele.
To zanimanje donedavno je bilo relativno nepoznato široj javnosti. >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << Ali naučnici koji se bave poreklom umetničkih dela preko noći su postali poznati nakon što je u stanu nemačkog penzionera i potomka poznate porodice trgovaca umetninama Kornelijusa Gurlita pronađen veliki broj umetničkih dela za koje se verovalo da su nestala tokom nacionalsocijalističke vladavine.
Na kongresu „istraživača umetnina” održanom ovih dana u Kelnu, pripadnici tog uskog kruga specijalista raspravljali su o tome kako da se u budućnosti izbegnu slučajevi poput Gurlitovog. Opšti je utisak učesnika kongresa da su stručnjaci nakon Drugog svetskog rata propustili da se ozbiljnije uhvate u koštac sa tim mračnim poglavljem nemačke istorije.
Smatralo se da su mnoga dela koja poseduje porodica Gurlit izgubljena ili nisu uopšte bila katalogizirana.
„Samo u slučaju da se muzeji, nauka, trgovci i kolekcionari zajednički potrude da rasvetle prošlost, biće postignut uspeh na tom polju”, smatra stručnjak za utvrđivanje porekla umetnina Klemens Tusen.
U slučaju Gurlit, radi se o oko 450 umetničkih dela za koja se sumnja da spadaju u kategoriju opljačkanih umetnina koje su tokom perioda nacionalsocijalizma, pod sramnim uslovima, bila otkupljivana od pravih vlasnika (uglavnom jevrejskog porekla) i prodavana galerijama ili trgovcima.
Mnogi, poput novinara i stručnjaka za ukradenu umetnost Štefana Koldehofa, predlažu osnivanje fondacije iz čijeg fonda bi se uplaćivala obeštećenja oštećenim naslednicima.
Istoričar umetnosti Tusen apeluje na kolektivnu odgovornost Nemaca. „Na kraju krajeva, svi smo mi sinovi ili unuci počinilaca”, kaže taj stručnjak.
Upravo je on prošle godine bio upletan u jedan slučaj koji je u susednoj Holandiji mesecima bio u medijima. Na otkrivanju ostavštine jevrejskog trgovca umetninama Žaka Godštikera, Tusen je radio više od jedne decenije.
Godštiker je, zajedno sa svojom porodicom, 1940. uspeo da se ukrca u jedan od poslednjih brodova za SAD. Međutim, u Holandiji je ostavio svesku u kojoj je bio spisak svih 1.113 dela koja je morao da ostavi. Za kasnije „detektive” to je bila srećna okolnost. Zahvaljujući tom preciznom spisku, naslednicima porodice vraćeno je više od polovine umetnina. Jedan od lidera Hitlerove Nemačke, Herman Gering zaplenio je dobar deo Godštikerovih umetnina i početkom četrdesetih ih prodao preko nemačkih galerista.
Stručnjaci traže i promene nemačkih zakona. U SAD se, na primer, poništava prodaja umetnina za koje se dokaže da su ukradena. U Nemačkoj, naprotiv, ukradene slike već nakon deset godina mogu slobodno da se prodaju ako prodavac tvrdi da nije znao da su ukradene. U podsticanju javnosti možda će pomoći Holivud. Na predstojećem Berlinalu (6–16. 2) premijerno će biti prikazan film „Operacija: Čuvari nasleđa” (Monuments Men) u režiji Džordža Klunija koji se bavi spasavanjem ukradenih umetnina pred kraj Drugog svetskog rata.
Tanjug
objavljeno: 30.01.2014.
.jpg)
