Izvor: NoviMagazin.rs, 14.Jun.2020, 20:07
Danas 80. godišnjica deportacije prvih zatvorenika u Aušvic
Pre 80 godina u Aušvic je stiglo prvih 728 zatvorenika - poljskih pripadnika pokreta otpora, a od 1942. taj koncentracioni logor je postao mesto gde su industrijski uništavani ljudi iz cele Evrope, najviše Jevreji.
Od 728 Poljaka koji su bili dopremljeni u Aušvic, tri četvrtine su bili muškarci mlađi od 30 godina, uglavnom intelektualci i studenti, dok su njihovi kapoi i čuvari bili 30 nemačkih kriminalaca koje je Š dopremio iz logora Zaksenhauzen, piše danas Dojče vele >> Pročitaj celu vest na sajtu NoviMagazin.rs << (DW).
Poljski zatvorenici su bili žrtve nemačke politike koja je imala za cilj uništenje poljske intelektualne elite. Nakon što su nemačke trupe 1. Septembra 1939. upale u Poljsku, zapadni deo zemlje je pripojen Nemačkoj.
U okviru takozvane "akcije inteligencija" u toj oblasti je do jula 1940. ubijeno 50.000 Poljaka, a još toliko ih je deportovano u logore.
U Generalnom gubernatorstvu, odnosno poljskim područjima pod nemačkom civilnom upravom u akciji koja se nazivala "Vanredna akcija uspostavljanja mira" sprovođena je slična praksa - svakodnevne deportacije, racije i masovna ubistva. Izmđu 1939. i 1945. je oko 140.000 Poljaka deportovano u Aušvic - polovina njih nije preživela.
"Cilj je bio da Poljska kao država nestane s lica zemlje. Narod je trebalo da zaglupi i Nemcima služi kao roblje", kaže istoričar Johen Beler sa univerziteta u Jeni.
Nemačkim okupatorima je posebno važno bilo da unište elitu koja je organizovala otpor.
"Poljski pokret otpora je na okupiranim područjima uspostavio paralelnu tajnu državu, sa školama, univerzitetima, čak i vojskom. To je jedinstven slučaj u evropskoj istoriji", objašnjava Beler u razgovoru za DW.
Kao svoj važan zadatak ta tajna država je videla u tome da upozori svet na nacističke zločine, pre svega na uništavanje Jevreja. "Tragedija poljskih ilegalaca je da njihovi izveštaji nisu naišli ni na kakav ođek", napominje Beler.
Isto se desilo i sa "Izveštajem svetu" Jana Karskog. Ovaj kurir poljske tajne armije lično je informisao predsednika SAD Frenklina Ruzvelta 1943. o masovnim ubistvima Jevreja u gasnim komorama u Aušvicu.
"Hteo sam da spasim milione, a na kraju nisam bio u stanju da spasim ni jendog jedinog čoveka", ogorčeno je rekao Karski posle rata. On je Zapadu u više navrata prebacio "ravnodušnost prema holokaustu".
Mada je bila "jedinstvena u evropskoj istoriji", poljska tajna država je "van Poljske gotovo nepoznata", kaže Beler. Isto važi za zločine koje su Nemci počinili u okupiranoj Poljskoj.
"Po mom mišljenju, problem je što se u (nemačkim, prim. ur.) školama o Holokaustu obično uči potpuno odvojeno od konteksta u kojem je sproveden. A to je bila upravo nemačka okupacija u Poljskoj, čiji je jedan cilj od 1941. bio ubistvo evropskih Jevreja na poljskom tlu", ističe ovaj istoričar.
Od 3,5 miliona poljskih Jevreja više od 90 odsto ih je ubijeno u Holokaustu. Međutim, u Nemačkoj se "potpuno zapostavlja" da je ubijeno i 3,5 miliona ne-jevrejskih Poljaka, kaže Beler.
Memorijalni centar Aušvic-Birkenau na 200 hektara, koji je od 2007. svrstan u kulturnu baštinu čovečanstva, želi da očuva sećanje i na te žrtve.
Upravo je aktuelizovana lista imena zatvorenika iz prvog transporta u Aušvic: od 728 prvih zatvorenika 325 je preživelo, 292 je izgubilo život u Aušvicu, dok je sudbina njih 111 ostala nepoznata.
Pojedinačne sudbine svih logoraša se pomno rekonstruišu na osnovi malog broja dokumenata i fotografija koji većinom potiču od rodbine žrtava. SS je uništio veći dio logorske dokumentacije, kako bi prikrio tragove zločina.
"Mi još uvek istražujemo pojedinačne sudbine. Jer velika priča o Aušvicu se sastoji od 1,3 miliona individulanih priča i sudbina", kaže direktor spomen-područja Pjotr Civinski.
Te sudbine, mnogo više i snažnije od pukih statističkih brojki, svetu mogu da ispričaju priču o Aušvicu - fabrici smrti, navodi DW.
.jpg)
