Izvor: B92, 08.Feb.2015, 13:51 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Muzej kao podsetnik tragedije
Kulturni fenomen protekle godine jeste da su najposećeniji muzeji na svetu - Metropoliten i Moma svrgnuti sa trona, a u prvoj godini svog otvaranja to je pošlo za rukom muzeju Memorijal 11. septembra.
Šta se dogodilo, šta je jedan neumetnički muzej u kome nije skoncentrisana sva svetska umetnička zaostavština poput spomenutih Meta i Mome ili sličnih rivala Tejta i Viktorije i Alberta u Londonu, Luvra i Orseja u Parizu učinilo najatraktivnijim za posetioce?
Memorijalni >> Pročitaj celu vest na sajtu B92 << Muzej 9/11 je po prvi put u Njujorku inaugurisao tzv. zakazani termin posete, jer je interesovanje toliko veliko da se prve slobodne karte kupuju izjutra najranije za uveče ili naredni dan, prenosi Glas Amerike.
Muzej je otvoren u podzemnim nivoima onog što je do skora prestavljao "Ground zero", prostor bivših suterena kula bliznakinja "World Trade Center" i saobraćajnog čvorišta "Path" stanice. Od njegovog otvaranja 21. maja prošle godine do danas posetilo ga je više od milion posetilaca.
Idejni prapočetak čini zapravo vizija Danijela Libeskinda, supstitucija dve kule Svetskog trgovačkog centra kroz današnji "One WTC", čija je izgradnja započeta između 2004. i 2006, a krov spratnosti 104 etaže i 417 m visine dosegnut 2012, dok je antena koja je nadvisila drugu zapravo još višu zgradu na Menhetnu i koja se sad paralelno zida - "432 Park ave" (426m) jednako kao nekad Empire, Krajslerov toranj, podignuta je u maju 2013. sa završnom visinom od 546 m što je čini najvišom u Americi i trećom u svetu.
Kond Nest, njen prvi zakupac, uselio se pre nepuna dva meseca u novi poslovni prostor. I naravno da je "dekonstruktivizam" Libeskinda, koji se prethodno očitavao u njegovom "Jevrejskom muzeju" u Berlinu i "Imperijal Vojnom muzeju" u Mančesteru, baš kao potresno najupečatljiviji spomenik svim stradalim Jevrejima sveta - Pitera Ajsenmana takođe u Berlinu, zacrtao idejnu matricu memorijalnog kompleksa spomen-obeležja i Muzeja 11. septembra.
Ovaj svojevrsni idejni arhitektonski derivat nastao je u filozofskim razmišljanjima francuskog filozofa Žaka Deride kroz institut "metafizičke prisutnosti", a njegovi najistaknutiji primeri su Gerijev Gugenhajm u Bilbaou i Rem Kolhausova biblioteka u Sijetlu, odnosno Gasometar u Beču studija Coop Himmelb(l)au.
Spomenik kako nekadašnjeg urbanističkog repera Njujorka i Menhetna, ali i svih 2.977 poginulih u obe kule bliznakinje, vatrogasaca, policajaca i spasioca, putnika i posade četiri oteta aviona, tog 11. septembra 2001, datuma koji će u potpunosti promeniti lice Amerike, ali i budućnost sveta u 21. veku, predstavljaju tzv. otisci stopala u vidu masivnih granitnih bazena u nekadašnjim gabaritima i kordinatama južnog i severnog solitera Svetskog trgovinskog centra.
Autor rešenja i pobednik na javnom konkursu među 5.000 rešenja je mladi Izraelac Mihael Arad. Poput čuvenog filma katastrofe "Deep Impact" 10 metara pomenuti duboki bazeni, oivičeni granitnim parapetima u koje su uklesana imena svih žrtava, stvara iluziju prisutne praznine u koje se slivaju (noću rasvetljeni) vodopadi. Pejsažista Piter Voker okružio je bazene sa 3.000 stabala belog hrasta, kao metaforu svih nastradalih 11. septembra, koji se pojavljuju potom samo na još jednom mestu u velikoj memorijalnoj sobi unutar samog muzeja sa pojedinačnim fotografijama. Tužna zanimljivost je činjenica da 2001. godine nisu postojale društvene mreže, tako da za par pojedinačnih žrtava ne postoji nikakav foto dokument.
Glavni arhitekta muzeja je Dejvis Brodi Bond dok je ulazni paviljon dizajnirao studio SHONETTA. Od nadzemnog dela atrijuma do krajnje kote na dubini od 21metar dominiraju dva čelična stuba, nekadašnje karakteristične fasade WTC.
Muzej je podeljen na tri dela, kroz koji se kreće svojevrsnom jednosmernom putanjom. Glavnim tzv. Osnivačkim holom dominira još jedan tzv. "poslednji stub" čelika, koji je kao obelisk preživeo urušavanje obe kule i bio oglasni pano na koga su stavljane fotografije nestalih. Pored njega, najupečatljiviji su zapravo ostaci nosećih armatura još uvek vidljivi na potpornim zidovima i podnoj podlozi temelja, baš kao i havarisana vatrogasna kola, takođe iskopana ispod ruševina. Spuštajući se sve dublje, ulazi se paralelnim tokom sa decentnom postavkom, minimalizma informacija (tek tri video-panela sa ponavljanjem reakcija prisutnih koji su svedočili u neverici i stanju šoka, rušenju bliznakinja) ili njihove stravične autentičnosti poput betonskih okrunjenih stepenika kojima su se evakuisali poslednji koji su utekli pred urušavanjem kula.
Fondacija sadrži poklonjene memorabilije, uniformu mornaričke foke koja je ubila Osamu Bin Ladena, ali i kovane novčiće iz 18. veka tek sad u svojevrsnom arheološkom iskopavanju pronađene kroz raščišćavanje ruševina.
Drugi deo muzeja predstavljaju spomenuti memorijalni deo sa fotografijama ali i mogućnosti interaktivne pretrage biografija i foto-albuma svake nastradale osobe.
Finalni, treći deo je svojevrsni galerijski koridor unutar muzeja, koji tretira istorijski aspekt pre, na dan 11. septembra i sve nakon i potom kroz invaziju Avganistana i rata protiv globalnog terorizma, sačinjen od 23.000 fotografija, 10.000 predmeta, 500 sati video-materijala i 2.000 sati audio-zapisa svedočanstava. Deduktivno, ne ostavljajući sumnju u ono što smo gledali sopstvenim očima onda i danas, a kojoj prkose dežurni teoretičari zavera, Muzej memorijal 11. septembra je najkompleksniji izvedeni projekat tog dokumentarističkog antropološkog muzejskog profila do danas i u svetu globalno. Kao takav postavlja novi standard u projektovanju i organizacionoj strukturi budućih muzeja, čiji je izazov već prihvatio novi Whitney - muzej američke moderne umetnosti angažujući Renka Piana za projekat nove zgrade na "MeatPakingu" tik uz "Highline" pešačku stazu, a gde se preseljava iz Marsel Breura na Medisonu.
.jpg)
