Izvor: Politika, 25.Nov.2009, 23:00 (ažurirano 02.Apr.2020.)
Novi patrijarh biće izabran do Svetog Save
Ime 45. poglavara SPC saopštiće vladika šabački Lavrentije koji će predsedavati izbornom Saboru zakazanom za 22. januar
Izborni Sabor Srpske pravoslavne crkve na kojem će se birati novi patrijarh sazvan je za 22. januar, saopštio je juče Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve koji odlučuje o datumu zasedanja najvišeg crkvenog tela. Izbornom Saboru predsedavaće najstariji episkop po rukopoloženju, vladika šabački Lavrentije, a Sinod će u narednim danima >> Pročitaj celu vest na sajtu Politika << uputiti poziv svim arhijerejima SPC da dođu na vanredno, izborno zasedanje najvišeg crkvenog tela.
Prema Ustavu SPC, izborni Sabor mora biti sazvan najkasnije u roku od tri meseca od kada se patrijaršijski presto uprazni, u ovom slučaju krajnji rok je do 15. februara, ali ne pre nego što prođe četrdesetodnevna žalost, odnosno ne pre 24. decembra. Tog datuma će, kako je juče saopštila „crkvena vlada", biti služena zaupokojena saborna sveta arhijerejska liturgija i četrdesetodnevni parastos blaženopočivšem patrijarhu Pavlu u Hramu Svetog Save na Vračaru.
Određivanje datuma izbornog Sabora je očekivano, jer krajem decembra i u januaru SPC i vernici obeležavaju nekoliko velikih hrišćanskih praznika, pre svega Božić pa Bogojavljenje i Svetog Jovana, tako da je 22. januar logičan datum. Kako se nezvanično najavljuje u crkvenim krugovima, izvesno je da će Sabor biti završen do Svetog Save, 27. januara. Ukoliko bi ustoličenje Pavlovog naslednika palo na datum kada se proslavlja utemeljivač Srpske crkve. ceo događaj bi dodatno dobio na simbolici, jer novi patrijarh seda u „tron Svetoga Save". Ustav SPC predviđa da se i novi patrijarh bira na apostolski način, žrebom, mada to ne isključuje mogućnost da na samom zasedanju Sabora neko od arhijereja pokrene pitanje promene načina izbora.
„Apostolskim žrebom” izabran je blaženopočivši patrijarh Pavle, a kako je posle njegovog ustoličenja rekao jedan od tadašnjih kandidata za prvojerarha, episkop žički Stefan (Boca), prvi put u istoriji SPC primenjen je takav metod u izboru patrijarha. Odredbe Ustava SPC koje se tiču izbora patrijarha menjane su 2000. godine, ali su promene ponovo stavljene van snage 2005. godine, pa je, prema rečima verskog analitičara Živice Tucića, „apostolski žreb” ostao jedino u našoj crkvi, dok druge pravoslavne crkve patrijarha biraju većinski – glasanjem arhijereja ili crkveno-narodnog sabora.
Na izbornom Saboru učestvuje svih 35 eparhijskih arhijereja SPC, pet vikarnih episkopa i četvorica vladika iz Ohridske arhiepiskopije. Na Saboru mora biti prisutno najmanje dve trećine članova, a kandidat za patrijarha može biti svaki vladika, osim vikarnih, koji eparhijom upravlja najmanje pet godina. Na samom Saboru arhijereji dobijaju listu kandidata koji ispunjavaju uslove, a onda tajnim glasanjem biraju trojicu kandidata, od kojih svaki mora dobiti više od polovine glasova. Ta trojna kandidatura može potrajati, jer se može dogoditi, kao 1990. godine kada je izabran patrijarh Pavle, da u prvom krugu ne budu izabrana sva trojica kandidata (Pavle jer izabran tek u devetom krugu glasanja).
Imena trojice kandidata stavljaju se u zapečaćene koverte od kojih će jednu izvući najverovatnije neko od uglednih igumana ili nastojatelja manastira kojeg odabere Sabor. Posle kratke molitve i priziva Svetog duha, sa Časne trpeze u patrijaršijskoj kapeli Svetog Simeona Mirotočivog izvlači se jedna od tri koverte koja će biti predata predsedavajućem. Čast da saopšti ime novog poglavara SPC imaće vladika šabački Lavrentije.
Naslednik patrijarha Pavla biće ustoličen dan kasnije na svetoj arhijerejskoj liturgiji u Sabornoj crkvi u Beogradu. Budući da Srpska pravoslavna crkva ima veliko uvažavanje među drugim pravoslavnim crkvama, pretpostavlja se da će na ustoličenje njenog novog poglavara doći i delegacije pomesnih crkava, ali je još uvek rano govoriti ko bi to mogao biti.
Običaj je i da se novoizabrani prvojerarh naknadno ustoliči i u Pećkoj patrijaršiji, pa se pretpostavlja da će ta tradicija biti nastavljena i sa 45. naslednikom na tronu Svetog Save. Patrijarh Pavle, na primer, svečano je ustoličen u tron pećkih patrijarha skoro četiri godine pošto je izabran za poglavara SPC. Novi patrijarh šalje „mirno pismo” kojim obaveštava poglavare svih autokefalnih crkava da je izabran i ustoličen, a oni mu odgovaraju, što se smatra aktom priznanja izbora od strane svih autokefalnih pravoslavnih crkava.
Titula prvojerarha je arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski. Njegovu ulogu, prema rečima vladike bačkog Irineja, ne treba ni potcenjivati, ali ni precenjivati. Patrijarh je prvi među jednakima, predstavlja Srpsku crkvu pred drugim autokefalnim pravoslavnim crkvama, pred svojom i stranim državama, načalstvuje na svim bogosluženjima, rukopolaže vikarne i eparhijske arhijereje, održava jedinstvo u jerarhiji SPC, daje odsustva episkopima van njihovih eparhija, postavlja dekretom službenike po Ustavu... Ipak, bez patrijarha ne mogu se donositi crkvenozakonski propisi, uredbe i načelne odluke, zbog čega su, između ostalog, neki episkopi za vreme bolesti patrijarha Pavla navodili da je Crkva u vanrednom stanju.
Jelena Beoković
[objavljeno: 26/11/2009]
.jpg)
